Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Artyści. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Artyści. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, 21 marca 2022

Eugeniusz Przybył - Toruń okupacyjny wrzesień 1939-styczeń 1945 w dzienniku malarza i bibliofila

 



Rysunek otwartej książki

Eugeniusz Przybył

Toruń okupacyjny wrzesień 1939-styczeń 1945 w dzienniku malarza i bibliofila

z rękopisu wydali i opracowali Janusz Tondel, Roman Tondel

Wydawcy: 
Polskie Towarzystwo Historyczne
Towarzystwo Miłośników Torunia

Toruń 2019

Sygnatura SIRr VIII/T-209



Eugeniusz Przybył urodził się w Łodzi w 1884 r., zmarł w Toruniu w 1965 r.

Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Florencji, Paryżu.

W 1920 r. przeniósł się  do Torunia, gdzie został nauczycielem rysunków.

Był działaczem Konfraterni Artystów, Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, Towarzystwa Bibliofilów im. J. Lelewela, Związku Polskich Artystów Plastyków.

W czasie okupacji skutecznie ochronił przed zniszczeniem swój książkowy i artystyczny dobytek.

Po wojnie został pracownikiem akademickim na Wydziale Sztuk Pięknych UMK.

Dziennik Eugeniusza Przybyła obejmuje 46 zeszytów, oprawionych przez samego autora, i liczących od 60 do 150 kartek.

Zapiski obejmują okres od 1 września 1939 roku do 31 stycznia 1946 roku.

Autor robił notatki codziennie, również w niedziele i święta.

Dziennik jest źródłem informacji o życiu codziennym mieszkańców Torunia w okresie niemieckiej okupacji.

Walorem dziennika jest  wartki styl literacki.

Drukiem wydano najciekawsze fragmenty dziennika z lat wojny.

Poruszane tematy obejmują:

  • strategię przetrwania,
  • początki okupacji,
  • represje,
  • problemy bytowe,
  • wyprzedaż sprzętów domowych,
  • mieszkanie,
  • wyżywienie,
  • niemieckich sublokatorów,
  • ulice i sklepy,
  • zmiany w architekturze,
  • brak znajomych twarzy na ulicach,
  • restauracje i kawiarnie,
  • niemieckie imprezy,
  • leki, obawy, nudę i samotność,
  • życie towarzyskie,
  • politykę,
  • bibliofilstwo,
  • miraże, bajki, plotki,
  • opisy przyrody,
  • ostatnie lata i miesiące wojny.


wtorek, 25 sierpnia 2020

Kompendia biograficzne Towarzystwa Naukowego w Toruniu

 



rysunek otwartej książki

"Wybitni ludzie dawnego Torunia"

"Artyści w dawnym Toruniu"

"Toruńscy twórcy nauki i kultury (1945-1985)"



W latach 1982-1989 ukazały się trzy kompendia biograficzne wydane przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu w serii "Prace popularnonaukowe".

Prace nad biografiami podjęto w związku z przypadającą w 1983 roku 750-tą rocznicą nadania Toruniowi praw miejskich.

Książki te miały olbrzymie znaczenie w wypełnieniu luki w wiedzy historycznej mieszkańców Torunia o postaciach, które przyczyniły się do rozwoju miasta.



Wybitni ludzie dawnego Torunia

pod redakcją Mariana Biskupa
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Prace popularnonaukowe nr 39

Toruń 1982

Sygnatura SIRr IIIA/3a

Kompendium zawiera 54 szkice biograficzne, poświęcone osobom odznaczającym się na polu nauki i kultury, działaczom społeczno-politycznym i narodowym, literatom, publicystom, redaktorom prasy regionalnej, drukarzom, wydawcom, architektom, bibliofilom, ludziom teatru i muzykom.

Równie wybitne było grono autorów szkiców: Irena Janosz-Biskupowa, Karol Górski, Marian Biskup, Henryk Rietz, Stanisław Salmonowicz, Anna Krzewińska, Jerzy Serczyk, Kazimierz Maliszewski, Marian Pawlak, Jerzy Wojtowicz, Szczepan Wierzchosławski, Janina Huppenthal, Sławomir Kalembka, Tadeusz Zakrzewski, Barbara Serczykowa, Kazimierz Jasiński, Krystyna Podlaszewska, Leon Witkowski, Mieczysław Wojciechowski, Kazimierz Przybyszewski, Leonard Jarzębowski, Zenon H. Nowak, Lidia Kuchtówna, Karola Ciesielska, Józef Poklewski, Witold Pronobis.

Szkice biograficzne ułożono chronologicznie.

Poświęcono je następującym osobom:

  1. Tilman vom Wege (1400-1457) - burmistrz Starego Miasta Torunia, przywódca Związku Pruskiego
  2. Łukasz Watzenrode (1447-1512) - biskup warmiński, protektor i opiekun Mikołaja Kopernika
  3. Mikołaj Kopernik (1473-1543) - astronom, twórca nowego obrazu Wszechświata
  4. Henryk Stroband (1548-1609) - burmistrz i promotor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu
  5. Piotr Artomiusz (Krzesichleb) (1522-1609) - kaznodzieja luterański i pisarz
  6. Ulryk Schober (1559-1598) - poeta i konrektor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu
  7. Jan Rybiński (1565-1608) - poeta i nauczyciel języka polskiego
  8. Jan Turnowski Młodszy (1567-1629) - pastor, pisarz i profesor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu
  9. Konrad Graser (1585-1630) - rektor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu
  10. Adam Freytag (1608-1650) - matematyk i inżynier wojskowy
  11. Krzysztof Hartknoch (1644-1687) - profesor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, historyk Pomorza i Prus
  12. Jakub Kazimierz Rubinkowski (1668-1749) - poczmistrz królewski, rajca i burgrabia toruński
  13. Jakub Henryk Zerneke (1672-1741) - historyk Torunia
  14. Jerzy Piotr Schultz (1680-1748) - uczony pedagog, redaktor czasopism
  15. Efraim Oloff (1685-1735) - pastor, profesor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, erudyta i miłośnik języka polskiego
  16. Michał Bogusław Ruttich (1686-1729) - pastor, lingwista, miłośnik języka polskiego
  17. Jan Daniel Hoffmann (1701-1766) - lektor języka polskiego, historyk Polski i Prus
  18. Jan Michał Hube (1737-1807) - fizyk, pedagog, dyrektor nauk w Szkole Rycerskiej w Warszawie
  19. Krystian Bogumił Steiner (1746-1814) - prawnik, historyk, profesor Szkoły Rycerskiej w Warszawie
  20. Samuel Thomas Soemmerring (1755-1830) - uczony, anatom, lekarz i fizyk
  21. Karol Gothelf Praetorius (1763-1827) - prezydent i historyk Torunia
  22. Samuel Bogumił Linde (1771-1847) - językoznawca, bibliograf i pedagog
  23. Fryderyk Florian Skarbek (1792-1866) - ekonomista, historyk i literat
  24. Teodor Donimirski (1809-1884) - działacz narodowy i społeczny
  25. Ernest Lambeck (1814-1892) - księgarz, drukarz i wydawca
  26. Ludwik Ślaski (1818-1898) - działacz narodowy i społeczny
  27. Ignacy Łyskowski (1820-1898) - pisarz, działacz narodowy i społeczny
  28. Julian Prejs - Sjerp Polaczek (1820-1904) - pisarz, wydawca, działacz narodowy i społeczny
  29. Józef (1823-1887) i Sylwester (1855-1940) Buszczyńscy, drukarze i wydawcy, działacze narodowi i społeczni
  30. Ignacy Danielewski (1829-1907) - literat, dziennikarz, wydawca, działacz narodowy i społeczny
  31. Franciszek Rakowicz (1839-1878) - dziennikarz, działacz narodowy i społeczny
  32. Zygmunt Działowski (1843-1878) - działacz narodowy, społeczny i kulturalny
  33. Stanisław Kujot (1845-1914) - ksiądz, historyk, działacz narodowy i społeczny
  34. Leon Szuman (1852-1920) - lekarz, działacz narodowy i społeczny
  35. Artur Semrau (1862-1940) - historyk, archiwista i muzeolog
  36. Jan Brejski (1863-1934) - działacz narodowy, redaktor i wydawca
  37. Otton Steinborn (1868-1936) - lekarz działacz narodowy i społeczny
  38. Alfons Mańkowski (1870-1941) - ksiądz, historyk, działacz narodowy i społeczny
  39. Zygmunt Moczyński (1871-1940) - kompozytor, dyrygent i pedagog
  40. Helena Steinbornowa (1875-1952) - działaczka narodowa i społeczna
  41. Kazimierz Ulatowski (1884-1975) - architekt i działacz społeczny
  42. Eugeniusz Przybył (1884-1965) - artysta i bibliofil; Janina Przybyłowa (1892-1975) - działaczka kulturalno-społeczna
  43. Stanisław Tync (1889-1964) - historyk szkolnictwa i wychowania
  44. Marian Sydow (1890-1948) - regionalista, bibliofil, działacz społeczny
  45. Antoni Bolt (1891-1941) - prezydent Torunia
  46. Władysław Bracki (1892-1970) - aktor, reżyser, dyrektor Teatru Ziemi Pomorskiej
  47. Zygmunt Mocarski (1894-1941) - bibliotekarz i bibliofil, historyk kultury, organizator życia naukowego
  48. Helena Piskorska (1895-1973) - archiwista i historyk
  49. Tadeusz Pietrykowski (1895-1940) - prawnik, miłośnik historii, bibliofil, działacz społeczny
  50. Gwido Smarzyński (1906-1973) - historyk sztuki, muzeolog
  51. Marian Magdański (1908-1944) - archiwista i historyk
  52. Julian Nowicki (1912-1936) - działacz robotniczy


Artyści w dawnym Toruniu

pod redakcją Józefa Poklewskiego
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Prace popularnonaukowe nr 43

Toruń 1985

Sygnatura SIRr IIIA/3c


Zbiór zawiera 30 szkiców biograficznych poświęconych artystom reprezentującym najróżniejsze specjalności.

Są wśród nich architekci, malarze, rzeźbiarze, graficy, złotnicy, snycerze tworzący w Toruniu do 1939 r.

Dzięki nim Toruń był w przeszłości znanym ośrodkiem artystycznym.

Miasto rozsławili zwłaszcza złotnicy.

Wśród szkiców znalazły się również trzy hasła zbiorowe - poswięcone pomnikom Kopernika, Konfraterni Artystów i scenografom teatralnym.

Wśród autorów szkiców znaleźli się: Marian Arszyński, Jerzy Frycz, Eugeniusz Gąsiorowski, Jolanta Goławska, Sławomir Kalembka, Janina Kruszelnicka, Zygmunt Kruszelnicki, Bogusław Mansfeld, Janina Mazurkiewicz, Anna Mosingiewicz, Roman Nowina-Konopka, Elżbieta Pilecka, Józef Poklewski, Iwona de Rosset, Stanisław Salmonowicz, Sławomir Szczerbiński, Michał Woźniak.

Szkice biograficzne ułożono chronologicznie.

Poświęcono je następującym osobom:

  1. Mistrz Andrzej (1370-1420) - budowniczy miejski
  2. Hans Gotland (1390-1445) - mistrz budowlany
  3. Prokop (druga połowa XV wieku) - mistrz budowlany
  4. Hans Brand (druga połowa XV wieku) - rzeźbiarz i budowniczy
  5. Antoni van Obberghen (1543-1611) - budowniczy i architekt
  6. Fabian (1559-1605) i Maciej (1564-1588) Neisserowie - malarz i snycerz
  7. Antoni Möller (1563-1611) - malarz
  8. Bartłomiej Strobel (1591-1650) - malarz baroku
  9. Zachariasz Lange (1600-1652) - złotnik
  10. Jan Chrystian Bierpfaff (1610-1680) - złotnik królewski i toruński
  11. Jan I von Hausen (1647-1691), Jan II von Hausen (1676-1747) - złotnicy toruńscy
  12. Jakub Weintraub (1660-1728) - złotnik toruński
  13. Jan Antoni Langenhahn Starszy (1700-1757), Jan Antoni Langenhahn Młodszy (1737-1795) - rzeźbiarze toruńscy
  14. Jan Chrzciciel Cocchi (1701-1759) - architekt toruński
  15. Jerzy Fryderyk Steiner (1704-1766) - rysownik toruński
  16. Andrzej Christlieb Dittmann (1710-1767) - pastor, uczony i sztycharz amator
  17. Jan Letyński (1710-1780) - złotnik
  18. Efraim Schröger (1727-1783) - architekt toruński i warszawski
  19. Jan Guhr (pierwsza połowa XVIII wieku) - snycerz toruński
  20. Jan Jerzy Petri (zm. ok. 1772 r.) - malarz
  21. Kazimierz Łukaszewicz (zm. po 1794 r.) - malarz
  22. Rodzina Jacobich - malarzy toruńskich w XVIII-XX wieku
  23. Marian Jakub Ignacy Jaroczyński (1819-1901) - malarz, grafik, rzeźbiarz, działacz społeczny
  24. Teodor Edward Knorr (ur. 1882 r.) - malarz toruński
  25. Wojciech Aleksander Durek (1888-1951) - rzeźbiarz i malarz
  26. Ignacy Zelek (1894-1961) - rzeźbiarz
  27. Ignacy Felicjan Tłoczek (1902-1982) - architekt i urbanista
  28. Toruńskie pomniki Kopernika
  29. Malarze toruńskiej "Konfraterni Artystów" (1920-1939)
  30. Scenografowie teatru toruńskiego (1920-1939)




Toruńscy twórcy nauki i kultury (1945-1985)

pod redakcją Mariana Biskupa i Andrzeja Gizińskiego
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Prace popularnonaukowe nr 50

Toruń 1989

Sygnatura SIRr IIIA/3b


Kompendium przedstawia sylwetki 53 zasłużonych torunian.

Są to przede wszystkim ludzie nauki - pierwsi wykładowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W książce odnajdziemy również biogramy ludzi pióra, teatru, fotografików i muzyków.

Autorami artykułów są Zofia Abramowiczówna, Marian Arszyński, Henryk Baranowski, Franciszek Błażejewski, Jadwiga Chudziakowa, Wiesław Domasłowski, Henryk Dubowik, Teresa Friedelówna, Jerzy Frycz, Janusz Gilas, Alicja Grześkowiak, Leon Gumański, Artur Hutnikiewicz, Leszek Janiszewski, Kazimierz Jasiński, Leon Jeśmanowicz, Janusz Justyński, Sławomir Kalembka, Marian Kallas, Klemens Kępczyński, Henryk Koneczny, Zbigniew Kruszelnicki, Janusz Kryszak, Lidia Kuchtówna, Anna Kulikowska, Kazimierz Lubiński, Alicja Łodzińska,  Jerzy Maciejewski, Bogusław Mansfeld, Józef Poklewski, Józef Szudy, Jerzy Tomala, Andrzej Tomczak, Leon Witkowski, Zbigniew Witkowski, Michał Woroniecki, Stefan Wołoszyn, Andrzej Woszczyk, Marek Zaidlewicz.

Szkice biograficzne ułożono tym razem alfabetycznie.

Poświęcono je następującym osobom:

  1. Helena Bychowska (1909-1959) - literat i tłumacz
  2. Alojzy Czarnecki (1893-1980) - fotograf i fotografik
  3. Zygmunt Czerny (1888-1975) - historyk literatur i języków romańskich, profesor UMK
  4. Tadeusz Czeżowski (1899-1981) -- filozof, profesor UMK
  5. Władysław Dziewulski (1878-1962) - astronom, profesor UMK
  6. Henryk Elzenberg (1887-1967) - filozof, profesor UMK
  7. Jerzy Frycz (1927-1985) - konserwator i historyk sztuki, docent UMK
  8. Olgierd Gałdyński (1921-1984) - artysta fotografik
  9. Tadeusz Godziszewski (1904-1977) - rzeźbiarz i pedagog
  10. Marian Gumowski (1881-1974) - numizmatyk, sfragistyk i heraldyk, profesor UMK
  11. Kazimierz Hartleb (1886-1951) - historyk kultury, profesor UMK
  12. Wojciech Hejnosz (1895-1976) - historyk prawa, profesor UMK
  13. Jerzy Hoppen (1891-1969) - artysta malarz, grafik, profesor UMK
  14. Wilam Horzyca (1889-1959) - reżyser i dyrektor teatru, krytyk literacki, poeta i redaktor
  15. Janina Hurynowicz (1894-1967) - fizjolog i neurolog, profesor UMK
  16. Aleksander Jabłoński (1898-1980) - fizyk, profesor UMK
  17. Roman Jakimowicz (1889-1951) - archeolog, profesor UMK
  18. Bronisław Jamontt (1886-1957) - artysta malarz, profesor UMK
  19. Stanisław Jaskowski (1906-1965) - logik, profesor i rektor UMK
  20. Ludwik Kolankowski (1882-1956) - historyk, pierwszy rektor UMK
  21. Karol Koranyi (1897-1964) - historyk państwa i prawa, profesor i rektor UMK
  22. Wiktor Kornatowski (1911-1975) - historyk doktryn polityczno-prawnych, docent UMK
  23. Jan Krajewski (1913-1978) - prawnik, profesor UMK
  24. Eugeniusz Kucharski (1880-1952) - historyk i teoretyk literatury, profesor UMK
  25. Edward Kuczyński (1905-1958) - grafik, docent UMK
  26. Andrzej Lewicki (1910-1972) - psycholog, profesor UMK
  27. Jerzy Liczkowski (1914-1983) - ekonomista, profesor UMK
  28. Witold Łukaszewicz (1911-1975) - historyk, profesor i rektor UMK
  29. Tadeusz Makowiecki (1900-1952) - historyk literatury i sztuki, profesor UMK
  30. Ryszard Mienicki (1886-1956) - historyk i archiwista, profesor UMK
  31. Hugon Moryciński (1904-1973) - aktor, rezyser i dyrektor teatru
  32. Władysław Namysłowski (1889-1957) - prawnik i historyk, profesor UMK
  33. Stefan Narębski (1892-1966) - architekt, profesor UMK
  34. Tymon Niesiołowski (1882-1965) - malarz, grafik, profesor UMK
  35. Bronisław Pawłowski (1883-1962) - bibliotekarz, archiwista, historyk, profesor UMK
  36. Tadeusz Petrykowski (1921-1983) - prozaik i dramatopisarz
  37. Ernest Pischinger (1905-1980) - chemik, profesor UMK
  38. Walerian Preisner (1894-1966) - romanista, bibliotekarz, docent UMK
  39. Jan Prüffer (1890-1959) - zoolog i biolog, profesor UMK
  40. Jerzy Remer (1888-1979) - historyk sztuki, konserwator i muzeolog, profesor UMK
  41. Eugeniusz Słuszkiewicz (1901-1981) - językoznawca i orientalista, profesor UMK
  42. Kazimierz Sośnicki (1883-1976) - pedagog, profesor UMK
  43. Stefan Srebrny (1890-1962) - filolog klasyczny, profesor UMK
  44. Bożena Stelmachowska (1889-1956) - etnograf, profesor UMK
  45. Antoni Swinarski (1910-1985) - chemik, profesor i rektor UMK
  46. Jerzy Śliwowski (1907-1983) - prawnik, profesor UMK
  47. Leonard Torwirt (1912-1967) - malarz konserwator dzieł sztuki, docent UMK
  48. Halina Turska (1901-1979) - jezykoznawca, profesor UMK
  49. Jan Michał Wieczorek (1904-1980) - kompozytor, dyrygent i pedagog
  50. Bronisław Włodarski (1895-1974) - historyk, profesor UMK
  51. Jan Zabłocki (1894-1978) - przyrodnik, profesor UMK
  52. Witold Zacharewicz (1904-1974) - chemik, profesor UMK
  53. Karol Wiktor Zawodziński (1890-1949) - krytyk literacki, rusycysta, profesor UMK



wtorek, 23 lipca 2019

Janusz Tondel - Eugeniusz Przybył - Między książką a sztuką

 



rysunek otwartej książki

Janusz Tondel

Między książką a sztuką
Eugeniusza Przybyła
toruńskiego bibliofila i malarza
pasje i rozczarowania

Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2014

Sygnatura SIRr IIIB/Przybył Eugeniusz



Eugeniusz Przybył (1884-1965) był jednym z najwybitniejszych torunian XX wieku.

Urodził się w Łodzi.

Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

W 1920 roku na stałe zamieszkał w Toruniu.

Torunianom dał się poznać jako artysta, bibliofil i działacz społeczny.

Zgromadził jeden z największych prywatnych księgozbiorów w Toruniu.

Prof. Janusz Tondel opublikował pełną i naukową biografię Eugeniusza Przybyła.

Dotarł on do wielu unikalnych dokumentów i rysunków, często znajdujących się w rękach rodziny i osób prywatnych.

Między innymi korzystał z:
"Dziennika" Eugeniusza Przybyła, który był prowadzony w latach 1939-1946,
"Pamiętnika" Janiny Przybyłowej obejmującego lata 1928-1965,
"Szkicownika z podróży do Włoch" Eugeniusz Przybyła z 1911 roku
- czterotomowego "Inwentarza" księgozbioru Eugeniusza Przybyła, który był prowadzony od 1930 roku i obejmował blisko 11 tysięcy tomów.

Monografia jest bardzo dobrze udokumentowana, podaje mnóstwo informacji faktograficznych.

Szczególną uwagę poświęcono zbiorom zgromadzonym przez Eugeniusza Przybyła, które obejmowały książki, ekslibrysy, grafikę, ceramikę, tkaniany, filatelistykę, numizmatkę a nawet kolekcję lasek.

Książka jest bardzo staranie wydania.

Wzbogaca ją mnóstwo ilustracji.

Dzięki prof. Januszowi Tondelowi Eugeniusz Przybył doczekał się niezwykle obszernej, dokładnej i wartościowej biografii, odpowiadającej jego roli w życiu artystycznym i kulturalnym naszego miasta.