Janusz Koszytkowski
Wielgie i okolice na Ziemi Dobrzyńskiej
Materiały do dziejów
Wydawca: Wszechnica Edukacyjna i Wydawnicza Verbum
Piaseczno - Wielgie 2018
Sygnatura SIRr VIII/In-Wielgie-2
Janusz Koszytkowski jest społecznikiem, animatorem przestrzeni publicznej, historykiem, założycielem i prezesem Wielickiego Klubu Motocyklowego, filmowcem, członkiem i reportażystą Dobrzyńskiego Towarzystwa Naukowego, miłośnikiem Ziemi Dobrzyńskiej i Gminy Wielgie.
Jego obszerna publikacja poświęcona jest przeszłości i przyrodzie gminy Wielgie w powiecie lipnowskim.
W rozdziale I autor opisał jeziora i lasy w gminie Wielgie.
Znajdziemy tu informacje na temat Jeziora Będzeń-Jeziórko, Jeziora Chalińsko-Mokowskie, Jeziora Czarne, Jeziora Ostrowite, Jeziora Piaseczno, Jeziora Tupadły, Jeziora Witkowo.
Dokładnie opisano również dzieje Boru Wieleckiego.
Rozdział II poświęcony jest dziejom gminy Wielgie.
Początki miejscowości i parafii sięgają w głąb XIV wieku.
Rok 1510 obchodzi się jako rocznicę istnienia Wielgiego..
Gmina Wielgie w sensie administracyjnym funkcjonuje od 1954 r.
Wcześniej ośrodkiem gminy (gromady) była miejscowość Czarne.
Aż 73 % powierzchni gminy stanowią użytki rolne, a 16 % użytki leśne.
Rozdział III poświęcony jest parafom w gminie Wielgie oraz innowiercom.
Opisano dzieje parafii św. Wawrzyńca w Wielgiem, parafii św. Michała Archanioła w Czarnem.
W książce przypomniano również historię mennonitów, którzy zamieszkiwali na terenie gminy.
Na terenie gminy Wielgie zachowały się liczne cmentarze i zabudowania mennonickie.
Rozdział IV dotyczy pałacu w Wielgiem i jego właścicieli.
Ruiny okazałego dworu rodu Wilskich zachował się do dzisiaj.
Jego ostatnim dziedzicem był Jerzy Wilski.
Autor książki przeprowadził z nim wywiad w Nowej Zelandii w 2008 roku.
W książce przypomniano również o pałacu w Wielgiem w powiecie golubsko-dobrzyńskim w gminie Zbójno i jego dziedzicu Janie Klemensie Płoskim.
Rozdział V poświęcony jest wojnie i okupacji niemieckiej.
Przybliżono w nim sylwetki wielicckich żołnierzy wyklętych.
Rozdział VI dotyczy Ochotniczej Straży Pożarnej w gminie Wielgie.
Zapoznamy się z dziejami OSP w Wielgiem, Zaduszkach, Suradówku, Czarnem, Tupadłach, Zakrzewie, Płonczynie, Olesznie, Witkowie.
Na koniec należy podkreślić, ze olbrzymim walorem monografii gminy Wielgie jest wielka liczba zamieszczonych niezwykle cennych i unikatowych fotografii, ilustracji, planów i dokumentów.
