Alojzy Szudrowicz - Kapituła kruszwicka : w tysiąclecie powołania biskupstwa w Kruszwicy

 

Alojzy Szudrowicz

Kapituła kruszwicka
W tysiąclecie powołania biskupstwa w Kruszwicy

Wydawnictwo Pejzaż

Bydgoszcz 2013

Sygnatura SIRr XXXIV/175

W 1013 roku zostało powołane biskupstwo Kruszwickie.

W 1124 roku siedziba biskupstwa została przeniesiona do Włocławka.

Z istnieniem diecezji wiąże się powstanie w Kruszwicy kapituły katedralnej.

Kościołem katedralnym była pierwotnie katedra św. Wita, a po jej zniszczeniu w 1096 roku katedra św. Piotra w Kruszwicy.

Od 1559 roku to kościół pw. św. Piotra i Pawła.

Monografia Alojzego Szudrowicza składa się z pięciu rozdziałów, które przedstawiają w porządku chronologicznym dzieje kapituły w Kruszwicy.

Na początku autor przedstawia różne poglądy na temat powstania i istnienia biskupstwa w Kruszwicy.

Przybliża też spór o przeniesienie czy połączenie biskupstwa z Włocławkiem.

Autor odnosi się również do kwestii istnienia w Kruszwicy w średniowieczu kolejno dwóch kapituł przy kościele św. Wita i kościele św. Pawła.

W przypadku każdej z kapituł opisano jej powstanie, majątek i organizacje.

Obszernie zostało opisane funkcjonowanie kapituły przy kościele św. Piotra i Pawła w czasach nowożytnych.

Pomocne okazały się tu statuty kapituły z 1516 i 1670 roku.

Przedstawiono organizacje kapituły, jej majątek, bibliotekę.

Opisano stosunek kapituły do do reformacji i odnowy potrydenckiej.

Przedstawiono szczegółowo pełnienie przez kanoników Służby Bożej.

Osobny rozdział poświęcono walce o przetrwanie kapituły w XIX wieku.

Podano też informacje o udziale kanoników w powstaniach narodowych.

Na zakończenie opracowania przybliżono okoliczności nadania kapitule nowych statutów w okresie międzywojennym oraz opisano jej najnowszą historię w okresie po 1945 roku,

Uzupełnieniem książki jest aneks, w którym wymieniono prałatów i kanoników kruszwickich od początku XII wieku do 2013 roku

Radosław Krajniak - Duchowieństwo kapituły katedralnej w Chełmży do 1466 roku

 

Radosław Krajniak

Duchowieństwo kapituły katedralnej w Chełmży do 1466 roku
Studium prozopograficzne

Wydawnictwo ECE
Europejskie Centrum Edukacyjne

Toruń 2013

Sygnatura SIRr XXXIV/146

Radosław Krajniak jest historykiem, doktorantem w Zakładzie Historii Krajów Bałtyckich w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Autor podjął się zadania odtworzenia składu osobowego kapituły katedralnej w Chełmży do 1466 roku oraz napisania biogramów wszystkich wymienionych w źródłach duchownych członków kapituły.

Kapituła chełmżyńska była jedną z czterech, obok pomezańskiej (Kwidzyn), sambijskiej (Królewiec) i warmińskiej (Frombork), które ufundował Zakon Krzyżacki na terenie swego państwa.

Zadanie autora było tym trudniejsze, ze nie zachowały się podstawowe źródła, gdyż archiwum kapitulne zostało zniszczone jeszcze w XV wieku w trakcie wojen polsko-krzyżackich.

Kapituła w Chełmży została powołana w 1251 roku przez biskupa chełmińskiego Heidenreicha.

Kanonicy chełmżyńscy przyjęli regułę krzyżacką, choć pierwotnie podlegali regule augustiańskiej.

Rezydowali oni przy Katedrze Świętej Trójcy w Chełmży.

Rok 1466 to rok zakończenia wojny trzynastoletniej i inkorporacji Prus Królewskich do Polski.

Na czele kapituły stali prepozyci.

W jej skład wchodzili jeszcze pozostali prałaci: dziekani, kustosze, kantorzy, scholastycy.

Autor opisał również plebanów kościoła parafialnego pw. św, Mikołaja w Chełmży, oficjałów chełmińskich, wikariuszy generalnych, urzędników kapitulnych..

Szczegółowo zbadano pochodzenie terytorialne prałatów, ich pochodzenie społeczne, wykształcenie.

Opisano również pełnione przez nich funkcje poza kapitułą.

Trzon opracowania stanowi "Słownik biograficzny kapituły chełmżyńskiej do roku 1466".

Słownik wymienia aż 115 kanoników chełmżyńskich.

Radosław Krajniak opracował obszerne biogramy wszystkich wymienionych członków kapituły.