Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Mocarski. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Mocarski. Pokaż wszystkie posty

poniedziałek, 19 listopada 2018

Zygmunt Mocarski - pierwszy dyrektor Książnicy Miejskiej w Toruniu

 



fotografia Zygmunta Mocarskiego
Ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu

Zygmunt Mocarski (1894-1941) był człowiekiem książki.

Książkom i Książnicy poświęcił całe swe życie.

Urodził się w Zalesiu (powiat Wyłkowyszki) na Wileńszczyźnie.

Ukończył prawo na Uniwersytecie w Petersburgu, jak życzyła sobie rodzina.

Ale studiował również równolegle księgoznawstwo i bibliotekoznawstwo.

Po odzyskaniu niepodległości pracował w Moskwie i Petersburgu w Komisji ds. Reewakuacyjnych i Specjalnych.

Zasługą Komisji było odzyskanie części polskich zbiorów bibliotecznych wywiezionych do Rosji w okresie zaborów.

Przełomowym wydarzeniem, w życiu Zygmunta Mocarskiego było objecie w 1923 roku funkcji nowo otwartej Książnicy Miejskiej im. Kopernika w Toruniu.

Uczynił on z Książnicy największą i najważniejszą bibliotekę na Pomorzu.

Dzięki jego zabiegom w 1927 roku Książnica otrzymała egzemplarz obowiązkowy wszystkich druków pomorskich.

Mocarski czynnie włączył się w życie naukowe i kulturalne Torunia.

W 1926 roku założył Towarzystwo Bibliofilów im. Lelewela, którego był prezesem do 1939 r.

 Przez cały okres międzywojenny pełnił również funkcję sekretarza Towarzystwa Naukowego w Toruniu.

Zygmunt Mocarski sam prowadził badania naukowe nad dziejami książki na Pomorzu, których owocem było wybitne dzieło "Książka w Toruniu do r. 1793".

Wielką pasją Zygmunta Mocarskiego było kolekcjonowanie książek.

Już w czasie studiów w Petersburgu poczynił swoje pierwsze zakupy.

 

Większość jego kolekcji ocalała i znajduje się dziś w Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu (sygnatury Moc.1 - Moc. 1011)

Kolekcja Mocarskiego obejmuje przede wszystkim druki bibliograficzne, bibliologiczne i bibliotekoznawcze, katalogi antykwaryczne i księgarskie.

Zawiera także 87 bardzo cennych starodruków.

Swoją kolekcję oznaczył własnym ekslibrisem zaprojektowanym w 1921 roku przez rosyjskiego malarza i grafika Aleksieja Ilicza Krawczenkę (1889-1940).

W zbiorach Książnicy zachowało się także setki listów Mocarskiego.

 

Po wkroczeniu Niemców do Torunia we wrześniu 1939 roku znalazł się na liście skazanych na śmierć.

Został jednak zwolniony z aresztu dzięki interwencji pastora Reinholda Heuera - prezesa Coppernicus-Verein für Wissenschaft und Kunst in Thorn.

Wyjechał do Warszawy, gdzie zmarł i został pochowany.



Wszystkim zainteresowanym postacią Zygmunta Mocarskiego polecamy poświęcone jego osobie publikacje:

  1. Tadeusz Mikulski, Zygmunt Mocarski, Toruń 1993
  2. Urszula Paszkiewicz, Zygmunt Mocarski jako bibliofil, Toruń 1985
  3. Urszula Paszkiewicz, Zygmunt Mocarski i Towarzystwo Bibliofilów im. Lelewela w Toruniu, Roczniki Biblioteczne, R: XXIV : 1980, z. 1, s. 349-375
  4. Urszula Paszkiewicz, Zygmunt Mocarski : bibliograf, bibliotekarz, bibliolog, Studia o Książce, T. 7 : 1977, s. 151-208
  5. Janina Przybyłowa, W służbie książki, s. 7-19 [W:] Zygmunt Mocarski, Toruń 1946
  6. Stanisław Lisowski, Z lat studenckich : wspomnienia kolegi, s. 21-33 [W:] Zygmunt Mocarski, Toruń 1946
  7. Emma Skobejko, Bibliografia, s. 35-52 [W:] Zygmunt Mocarski, Toruń 1946
  8. Teresa Zbijewska, Działalność bibliofilska Zygmunta Mocarskiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 39, Nauka o Książce, T. VI : 1970.
  9. Janina Przybyłowa, W służbie książki, s. 7-19 [W:] Zygmunt Mocarski, Toruń 1946
  10. Jerzy Kasprzyk, Zygmunt Mocarski jako historyk kultury polskiej, Rocznik Toruński, T. 2 : 1967, s, 105-114
  11. Jerzy Kasprzyk, Zygmunt Mocarski (1894-1941), [W:] Działacze Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Warszawa 1975, s. 281-307
  12. Andrzej Bukowski, Mocarski Zygmunt (1894-1941), Polski Słownik Biograficzny, Tom XXI/3, z. 90, s. 493-495
  13. Anna Zakrzewska, Tadeusz Zakrzewski, Mocarski Zygmunt (1894-1941), [W:] Toruński Słownik Biograficzny, T. 5, Toruń 2007, s. 136-140