Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Pamiątki rodzinne. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Pamiątki rodzinne. Pokaż wszystkie posty

piątek, 13 sierpnia 2021

Moja rodzina u zarania Niepodległej Rzeczypospolitej

 



rysunek otwartej książki

Moja rodzina u zarania Niepodległej Rzeczypospolitej

opracowanie: Maciej Maciejewski

Wydawca: Radziejowski Dom Kultury

Radziejów 2018

Sygnatura SIRr VIb/7-61



Album jest owocem projektu "Moja rodzina u zarania Niepodległej Rzeczypospolitej" zrealizowanego przez Radziejowski Dom Kultury na 100-lecie odzyskania Niepodległości 1918-2018.

Akcja "Pokażmy pamiątki na 100-lecie odzyskania niepodległości 1918-2018" spotkała się z bardzo dużym odzewem mieszkańców miasta i powiatu radziejowskiego.

Jej owocem była wystawa fotograficzna 11 listopada 2018 roku w Radziejowskim Domu Kultury.

Zaprezentowano unikatowe pamiątki rodzinne z początków XX wieku, stare fotografie, książeczki do nabożeństwa, świadectwa szkolne, krzyże przydrożne, pocztówki, artykuły prasowe, książki, paszporty, certyfikaty odznaczeń wojskowych, zapiski, figury sakralne, dokumenty urzędowe, pieczątki, akty notarialne, listy, certyfikaty rzemieślnicze, zaświadczenia, notesy, kalendarze, świadectwa czeladnicze, książeczki wojskowe, znaczki pocztowe.

Fotografiom towarzyszą wspomnienia potomków uczestników wydarzeń 1918 roku.




piątek, 14 sierpnia 2020

Z wizytą u Jolanty Przybylak w Lubiczu Dolnym, wnuczki baloniarza Stanisława Kołodziejczaka (1897-1988), majstra wojskowego z Batalionu Balonowego w Toruniu

 



kontur torunia - napis: 100 lat Niepodległego Torunia. Warto pamiętać


Cykl: 100 lat Niepodległego Torunia. Warto pamiętać

Seria: Balonowy Toruń

Z wizytą u Jolanty Przybylak w Lubiczu Dolnym, wnuczki baloniarza Stanisława Kołodziejczaka (1897-1988),
majstra wojskowego - sierżanta z Batalionu Balonowego w Toruniu



W trakcie przygotowań wystawy Baloniarze garnizonu toruńskiego w służbie Niepodległej gościnny dom państwa Przybylaków w Lubiczu otworzył kilkakrotnie swe podwoje dla członków Towarzystwa Miłośników Torunia, Mariusza Thomasa (członka Komitetu Organizacyjnego Odbudowy Pomnika Poległych Żołnierzy Wojsk Balonowych w Toruniu) i dla mnie (w podwójnej roli pracownicy Książnicy Kopernikańskiej i członka ToMiTo), oraz dla Bartosza Smykowskiego (szefa toruńskiej agendy Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy) i Jurka Strużyny, naszego grafika i człowieka orkiestry (opracowuje folder i plakat na wystawę, będzie filmował wydarzenie 14 VIII, uczestniczył w montażu witraży na wystawę…).

fotografia - Jolanta Przybylak
Jolanta Przybylak w swym domu w Lubiczu,
w pokoju na ścianie zdjęcia i pamiątki po dziadku,
które prezentujemy na wystawie


zdjecie - Jolanta Przybylak przed swym domem w Lubiczu, z modelem hydroplanu Lioré et Olivier LeO H.13, prezentem od dziadka - Stanisława Kołodziejczaka
Jolanta Przybylak przed swym domem w Lubiczu,
z modelem hydroplanu Lioré et Olivier LeO H.13,
prezentem od dziadka - Stanisława Kołodziejczaka,
eksponat prezentujemy na wystawie z Jej kolekcji

Na wystawie w Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu pt. Baloniarze garnizonu toruńskiego w służbie Niepodległej prezentujemy autentyczne pamiątki po dziadku Jolanty Przybylak, żołnierzu toruńskiego Batalionu Balonowego (1bbal), Stanisławie Kołodziejczaku - powstańcu wielkopolskim, sierżancie, majstrze wojskowym - mechaniku aerostatycznym. Bez wahania użyczyła je nam na potrzeby tej okolicznościowej ekspozycji, i to nie tylko dlatego, że jest członkinią Towarzystwa Miłośników Torunia. Od lat, podobnie jak Jej dziadek, jest kustoszem pamięci polskich podniebnych bohaterów, nie tylko z naszego regionu, ze szczególnym uwzględnieniem pań za sterami szybowców i samolotów. Należy i aktywnie działa w wielu organizacjach, ale „Loteczka” (Klub lotników Loteczka), jest jej najbliższa. Jej starania są zauważone, ale niechętnie mówi o swoich sukcesach i dokonaniach… To ona w 2003 r., reprezentując Regionalny Klub Seniorów Lotnictwa w Toruniu postulowała, by miasto odbudowało, w kształcie takim jak w 1937 r., Pomnik POLEGŁYM ŻOŁNIERZOM WOJSK BALONOWYCH w naszym mieście w Parku na Bydgoskim Przedmieściu, (który został wpisany do rejestru zabytków w 1997). Pokazała nam stosowne pisma datowane na 26 czerwca 2003 r. Wówczas się nie udało, a obecnie z radością śledzi postępy prac naszego Komitetu. Cieszy się na dzień uroczystego odsłonięcia monumentu (14 VIII 2020), pamięć o naszych toruńskich bohaterskich baloniarzach, tak jak chciałby Jej dziadek – przetrwała.

zdjecie - Medale i odznaczenia majstra wojskowego Stanisława Kołodziejczaka (1897-1988), m.in. Krzyż Walecznych, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921, Wielkopolski Krzyż Powstańczy
Medale i odznaczenia majstra wojskowego
Stanisława Kołodziejczaka (1897-1988),
m.in. Krzyż Walecznych, Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921,
Wielkopolski Krzyż Powstańczy - Kolekcja rodzinnych pamiątek Jolanty Przybylak



zdjecie - Identyfikator Stanisława Kołodziejczaka z obozu jenieckiego
Identyfikator Stanisława Kołodziejczaka
z obozu jenieckiego w Kajser-Steinbruch Stammlager,
(nr jeńca 1097), w Austrii, eksponat prezentujemy na wystawie,
- Kolekcja rodzinnych pamiątek Jolanty Przybylak

Jej dziadek, Stanisław Kołodziejczak, urodził się 1897 r. w Brylewie (w zaborze pruskim, ob. powiat leszczyński), po ukończeniu w 1910 r. szkoły powszechnej, w 1914 r. rozpoczął naukę zawodu, został mechanikiem-ślusarzem, (tej profesji pozostał wierny, ale w zawodzie nieustannie szkolił się, i doskonalił swe umiejętności). Kiedy miał 17 lat wyjechał do Nadrenii „za chlebem”, pracował w miejscowej kopalni. Zamieszkiwało tam, podobnie jak on, wielu Polaków. Z opowiadań wnuczki i własnoręcznie skreślonego życiorysu, wynika, że działał w polonijnych organizacjach niepodległościowych, m.in. był członkiem (i przez rok Naczelnikiem Okręgu w Nadrenii) Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, to przysporzyło mu wielu kłopotów.

zdjecie - Plutonowy Stanisław Kołodziejczak w gronie żołnierzy II szwadronu 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich w Bydgoszczy - 1 IX 1921 r
Plutonowy Stanisław Kołodziejczak
w gronie żołnierzy II szwadronu 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich
w Bydgoszczy - 1 IX 1921 r. -
Kolekcja rodzinnych pamiątek Jolanty Przybylak

W trakcie Wielkiej Wojny (I wojny światowej) w 1916 r., został zmobilizowany do pruskiego wojska, po przeszkoleniu m.in. walczył na froncie we Francji. W wrześniu 1918 r. miał możliwość powrotu w rodzinne strony, jak wspominał i podkreślał „z bronią w ręku”, (pracował jako robotnik rolny w Gębicach, powiecie gostynińskim, w majątku rodziny Mycielskich). 27 grudnia 1918 r. zaciągnął się jako ochotnik do Powstania Wielkopolskiego. Uczestniczył w działaniach w powiatach gostynińskim, kościańskim, szkolił młodych powstańców, którzy nigdy nie walczyli. 15 stycznia 1919 r. został wcielony do 1. Batalionu Kościańskiego, walczył w okolicach Leszna i Pawłowic. Widział lub słyszał o zdobyczach powstańców w Poznaniu, którzy przejęli sprzęt aeronautyczny, i lotnisko Ławica.

zdjecie - Korpus podoficerski 1. Batalionu Balonowego w Toruniu – 1932 r.
Korpus podoficerski 1. Batalionu Balonowego w Toruniu
– 1932 r. - Kolekcja rodzinnych pamiątek Jolanty Przybylak

Dynamiczna sytuacja na granicach wschodnich Polski, jeszcze nie unormowanych traktatami, spowodowała wybuch wojny polsko-bolszewickiej. Po podpisaniu układu w Trewirze (16 II 1919), powstanie wygasło. St. Kołodziejczak wstąpił do regularnego pułku piechoty (3/57 pp) i walczył na froncie wschodnim. Na własną prośbę z Wielkopolskiego Pułku Piechoty, 15 III 1921 r., został przeniesiony do Bydgoszczy, do 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich. Piękną fotografię w ramach tej formacji prezentujemy na wystawie. W mieście nad Brdą pozostał do 10 V 1923 r. (założył wówczas rodzinę – na wystawie eksponujemy pamiątki z tego okresu). Później jako podoficer zawodowy przeniósł się do Torunia.

zdjecie - Stanisław Kołodziejczak w gonie toruńskich baloniarzy
Stanisław Kołodziejczak w gonie toruńskich baloniarzy,
drugi z lewej - Kolekcja rodzinnych pamiątek Jolanty Przybylak

Na własną prośbę wstąpił do wojsk balonowych w Toruniu. Jako żołnierz zawodowy Batalionu Balonowego pozostawał z rodziną w Toruniu do 1939 r. Ukończył w Toruniu elitarny kurs szkolenia dla mechaników aerostatycznych (balonowych) przy Oficerskiej Szkole Aerostatycznej, jego absolwenci uzyskiwali specjalność ślusarz-mechanik, z tytułem majstra wojskowego balonowego, (II kurs trwał od 1 VI 1923 do 31 I 1924). Jako majster balonowy obsługiwał w locie sterowiec „Lech”, stacjonujący w Toruniu, jedyny w WP sterowiec wojskowy. Za długoletnią nienaganną służbę, został odznaczony brązowym medalem 2 V 1938 r., i srebrnym 23 II 1939 r. Od 1 IX 1939 r. walczył z Niemcami, jego formacją dowodził por. rezerwy Krzyżagórski. Brał także udział, 9 IX 1939 r., w walkach pod Łowiczem i Kutnem. Tam dostał się do niewoli niemieckiej, do obozu jeńców wojennych w Kajser-Steinbruch Stammlager (nr jeńca 1097), w Austrii, tzw. królewskie kamieniołomy. Za zorganizowanie tajnej organizacji w tym obozie, został wywieziony do karnego obozu w Malborku. Jeszcze w trakcie wojny powrócił do Torunia (jego stan zdrowia w obozie karnym znacznie się pogorszył). Mieszkał w grodzie Kopernika także po II wojnie światowej, aż do śmierci w 1988 r.

dr Katarzyna Tomkowiak





czwartek, 6 grudnia 2018

Wystawa towarzysząca konferencji „Niepodległa w Kulturze : kultura Kujaw i Pomorza w okresie międzywojennym”

 

belka


Plakat promujacy wystawę. widoczna flaga biało-czerwona. Napisy: Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska w Toruniu. Niepodległa w kulturze. Kultura Kujaw i Pomorza w okresie miedzywojennym. Wystawa czynna 18 października - 7 grudnia 2018 roku.

Konferencja „Niepodległa w Kulturze: kultura Kujaw i Pomorza w okresie międzywojennym” została zaplanowana i odbyła się w roku jubileuszowym 100-lecia Odzyskania Niepodległości przez Polskę.

Jej celem było przedstawienie osiągnięć kulturalnych Kujaw i Pomorza w okresie międzywojennym.

Uzupełnieniem omówionych zagadnień w trakcie konferencji jest wystawa, dotycząca ludzi i wydarzeń kulturalnych Kujaw i Pomorza z czasów II RP.

Zaprezentowano na niej pamiątki rodziny Buszczyńskich – toruńskich drukarzy (ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej), rodziny Slaskich z podchełmińskiego Trzebcza, w tym materiały o Zofii ze Slaskich Łubieńskiej, zapomnianej pomorskiej pisarce (ze zbiorów jej córek Cecylii Iwaniszewskiej i Magdaleny Łubieńskiej), ciekawe zdjęcia i dokumenty związane z toruńskim Chórem „Lutnia”, i jego długoletnim prezesem Ludwikiem Makowskim (chór działa nadal, i wykonał w trakcie konferencji parę pieśni patriotycznych związanych z Niepodległą). Można podziwiać książki, czasopisma, prasę toruńską i pomorską oraz kaszubską (ze zbiorów Książnicy).

Całości dopełniają unikatowe eksponaty ze zbiorów rodziny Krełowskich z Włocławka-Torunia, własność Danuty Krełowskiej, która pracowała w Książnicy i była jej wiecedyretorem oraz jej młodszego syna Zbigniewa. Zaprezentowane zostały pamiątki rodzinne po włocławskich fotografach Władysławie Dowmoncie i jego córce Marii Irenie Filipiak (Władysław przejął zakład fotograficzny po Karolu Szałwińskim, a miał okazję wykonać zdjęcie m.in. ks. Stefanowi Wyszyńskiemu, tę fotografię z okresu włocławskiego, z oryginalnym autografem księdza – zaprezentowano na wystawie). Dodatkowo zobaczymy zdjęcia i dokumenty dotyczące działalności społecznej i literackiej Feliksy z Szumańskich Dowmontowej, babci Danuty i prababci Zbigniewa, jedynej radnej we Włocławku, w tym fotografię jej podopiecznych – dzieci z dzielnicy ubóstwa – jakim było przedwojenne Grzywno. Całości dopełniają numery pism włocławskich i tych z Inowrocławia, w jakich pisywała ciocia Danuty, także Danuta Dowmont – są to m.in. dodatki „Dziennika Kujawskiego”: „Piast” (dodatek niedzielny oświatowo-społeczny DK) i „Praktyczna Kujawianka” (miesięczny dodatek kobiecy DK).

dr Katarzyna Tomkowiak

belka