Katarzyna Kluczwajd - Viktoria Park i Tivoli

 

Katarzyna Kluczwajd

Viktoria Park i Tivoli 

Restauracje-ogrody 

Toruńskie przedmieścia sprzed lat

Księży Młyn Dom Wydawniczy

Łodź 2021

Sygnatura SIRr VIII/T-A-40d

Katarzyna Kluczwajd to bardzo dobrze znana w Toruniu historyk sztuki, zabytkoznawca i regionalista, autorka wielu książek i artykułów, poświęconych kulturze i sztuce naszego miasta, zabytkom, architekturze i rzemiosłu artystycznemu Torunia.

To pierwsze monograficzne opracowanie historii restauracji-ogrodów ważnych na mapie kulturalnej Torunia w okresie pruskim i miedzywojennym.

Książka zawiera pełno nowych ustaleń i ilustracji.

Stanowi ważny przyczynek do dziejów teatru i muzyki w dawnym Toruniu.

To opowieść o historii miejsc i ludzi, o przedmiejskich salonach, gdzie rozrywka spotykała się z życiem codziennym.

Viktoria Park był najprężniejszą restauracją-ogrodem w pejzażu kulturalnym Torunia.

Bawili się tu Polacy i Niemcy.

Ciekawa jest zwłaszcza postać przedsiębiorczej restauratorki Joanny Łyskowskiej.

Działały tu sceny teatralna i operowa, scena letnia i variete.

Był Pałac tańca, odbywały się koncerty i występy gwiazd.

Wystawiano żywe obrazy, amatorskie przedstawienia, urządzano pokazy wędrownego kina.

Organizowano bale karnawałowe i kostiumowe, turnieje zapaśnicze, pokazy telepatii i chiromancji.

Odbywał się w Victoria Park obchody świąt państwowych, wiece polityczne, wykłady, rocznicowe inscenizacje, zebrania stowarzyszeń.

Z kolei restauracja-ogród Tivoli w okresie pruskim specjalizowała się w imprezach   muzycznych.

prezentowano różna muzykę.

Organizowano koncerty kawowe, letnie, ogrodowe, dobroczynne, wojskowe, a nawet wspólne muzykowanie.

Poza tym działał tu plac wrotkowy.

Odbywały się wystawy ogrodnicze i ptaków hodowlanych.

Obchodzono święta lokalne i państwowe.

Organizowano święta piwa, dożynki, bale karnawałowe, zabawy towarzyskie, wykłady edukacyjne i propagandowe.

Po 1920 r. uruchomiono w Tivoli seanse kinowe.

Katarzyna Kluczwajd – Podgórska Sielanka. Z dziejów zabytków Podgórza oraz restauracyjnej przeszłości Podgórza i Torunia

 

Katarzyna Kluczwajd

Podgórska Sielanka.

Z dziejów zabytków Podgórza oraz restauracyjnej przeszłości Podgórza i Torunia

W: Zabytki lewobrzeżnego Torunia
zachowane, nieistniejące, tylko zaplanowane

Wydawca:
Stowarzyszenie Historyków Sztuki

Toruń 2017

Z przyjemnością informujemy, że  w wydanym właśnie zbiorze studiów „Zabytki lewobrzeżnego Torunia” opublikowany został artykuł pani Katarzyny Kluczwajd „Podgórska Sielanka. Z dziejów zabytków Podgórza oraz restauracyjnej przeszłości Podgórza i Torunia”.

Tekst został wygłoszony na konferencji naukowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Bibliotekę Diecezjalną i Książnicę Kopernikańską w listopadzie 2016 roku.

Katarzyna Kluczwajd jest historykiem sztuki, regionalistką, popularyzatorką wiedzy o dziejach i zabytkach Torunia.

Od 2015 roku organizuje ona konferencje pod wspólnym tytułem „Zabytki toruńskie młodszego pokolenia”.

Tytułowa "Sielanka" to legendarna podgórska przedwojenna restauracja, wyróżniająca się salą taneczną i ogrodem.

Katarzyna Kluczwajd opisała dzieje restauracji i jej kolejnych właścicieli.

Najsłynniejszymi restauratorami byli Maria i Władysław Rzepkiewiczowie.

Czytelnicy dowiedzą się mnóstwa szczegółów o działalności restauracji i odbywających się w niej imprezach.

Artykuł pozwala też poznać codzienne życie mieszkańców przedwojennego Torunia, ich zainteresowania i rozrywki.

Aktorka tekst okrasiła wieloma starymi fotografiami budynków, planami i mapami, a nawet zdjęciami pochodzącymi z rodzinnych albumów.

Od Parku Cegielnia do klubu Azyl, czyli jak się bawił Toruń

 

Od Parku Cegielnia do klubu Azyl,
czyli jak się bawił Toruń

katalog wystawy
22 stycznia - 25 marca 2011

Wydawca:
Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2011

SIRr VIII/T-163

Wstęp do katalogu napisała Aleksandra Mierzejewska.

Autorami tekstu są Anna Bieniaszewska, Jakub Kopczyński, Aleksandra Mierzejewska i Katarzyna Pietrucka.

Aleksandra Mierzejewska i Katarzyna Pietrucka były zresztą kuratorami wystawy.

Park Cegielnia powstał w 1817 roku w miejscu dawnej cegielni (ul. Przybyszewskiego).

Zasłynął z olbrzymiej restauracji, która miała 4 tysiące miejsc.

Funkcjonowała tu też muszla koncertowa i kort tenisowy.

W 1928 roku wybudowano w tym miejscu Halę Wystawową.

Klub Środowisk Twórczych Azyl powstał w 1967 roku na terenie Teatru Baj Pomorski.

Funkcjonował w tym miejscu do 1980 roku.

Te dwa miejsca stanowią klamry wystawy  Muzeum Okręgowego w Toruniu, która jest opowieścią o miejscach w jakich bawili się torunianie w XIX i XX stuleciu..

Długo największą popularnością cieszyły się parki miejskie - ich urok oddają stare fotografie i pocztówki.

W parkach działały restauracje, ale i w samym mieście pełno było hoteli, kawiarni, piwnic i gospód.

Liczba takich lokali w okresie międzywojennym sięgała 130.

Osobną kategorię kulturalnej rozrywki stanowiły kina i kinoteatry.

Przed wojną najbardziej prestiżowe było garnizonowe kino "Mars", które działało przy ul. Warszawskiej.

Zachowało się szereg ulotek reklamowych toruńskich kin.

W mieście przy ul. Chełmińskiej funkcjonował również fotoplastykon aż do lat 70-tych XX wieku.

Urządzenie zachowało się do naszych czasów i na stałe znajduje się w Muzeum Etnograficznym w Toruniu.

Na wystawie w Muzeum Okręgowym w Toruniu można było również zobaczyć wiele pamiątek po toruńskich teatrach - pocztówki, afisze, fotografie aktorów.

Kolejna część wystawy poświęcona była wypoczynkowi, rekreacji i sportowi.

Dawniej wielkie znaczenie miała Wisła jako kąpielisko i centrum sportów wodnych.

W okresie powojennym rozwijał się w Toruniu sport akademicki.

Wystawę zamykają zdjęcia dokumentujące rozrywkę w czasach PRL - plaże, tory saneczkowe, baseny, Juwenalia, bale ,festiwale i wystawy.

Gorąco polecamy lekturę katalogu wszystkim miłośnikom Torunia oraz badaczom życia codziennego i folkloru miejskiego.

Katarzyna Kluczwajd - J. Lyskowski - pierwsza dama toruńskiego kina

 

Katarzyna Kluczwajd

J. Lyskowski - pierwsza dama toruńskiego kina

Prelekcja

16 marca 2017

Książnica Kopernikańska w Toruniu

W czwartek 16 marca 2017 roku o godzinie 18.00 odbyło się w Książnicy Kopernikańskiej kolejne spotkanie w ramach cyklu "Toruń miastem zabytków".

Goście wysłuchali prelekcji Katarzyny Kluczwajd pod tytułem "J. Lyskowski - pierwsza dama toruńskiego kina".

Katarzyna Kluczwajd to bardzo dobrze znana w Toruniu historyk sztuki, zabytkoznawca i regionalista, autorka wielu książek i artykułów, poświęconych kulturze naszego miasta, twórczyni bloga "toruniarnia" - https://toruniarnia.blogspot.com/ - będącego skarbnicą wiedzy o kulturze i sztuce, o zabytkach i rzemiośle artystycznym Torunia.

Prelekcja była pierwszym z trzech spotkań zorganizowanych z okazji 110 rocznicy otwarcia stałego teatru świetlnego w Toruniu.

Prezentacja rozpoczęła się od spaceru fotograficznego po Toruniu z początków XX wieku.

Następnie wysłuchaliśmy opowieści o początkach kina na świecie i o polskim wkładzie w wynalezienie kinematografu.

Poznaliśmy również obraz kobiety z 1907 roku - oglądaliśmy kolorowe i ozdobne stroje, ale i plakaty kpiące z sufrażystek.

Bardzo ciekawy fragment prelekcji, dotyczył rozrywek jakie oferowano torunianom w 1907 roku.

Były więc wyścigi koni, biesiady, cyrk, teatr, koncerty, przedstawienia spirytystyczne oraz fotoplastikony i latarnie magiczne - zwiastujące nadejście ery filmu.

Oczywiście najwięcej miejsca poświęcono Polce Joannie Łyskowskiej (1871-1956), która jak ustaliła Katarzyna Kluczwajd, otworzyła pierwszy stały kinematograf w Toruniu 24 marca 1907 roku w restauracji-ogrodzie "Viktoria-Park", przy ulicy Grudziądzkiej 1/7.

Okazuje się, że w tym samym roku powstały jeszcze dwa stałe teatry świetlne przy Wielkich Garbarach oraz na rogu Rynku Nowomiejskiego i ulicy Prostej.

Dowiedzieliśmy się czym były restauracje-ogrody i esplanady, ile ich było w Toruniu, gdzie się znajdowały.

Zapoznaliśmy się z bogatą kulturalną ofertą "Viktoria-Park".

Oglądaliśmy stare fotografie restauracji, plany rożnych toruńskich kin, liczne anonse prasowe.

Niezwykle ciekawie zaprezentowana została postać samej Joanny Łyskowskiej (po niemiecku Johana Lyskowski).

Katarzyna Kluczwajd dotarła do wielu cennych fotografii portretowych, które dostępne są w Bibliotece Uniwersyteckiej, ale również znajdują się w rękach rodziny Joanny Łyskowskiej oraz w rękach osób prywatnych.

Joanna Łyskowska była nie tylko pierwszym kiniarzem w Toruniu i restauratorem.

Była również modystką, prowadziła krawiecki salon konfekcji damskiej przy Rynku Staromiejskim oraz wypożyczalnię kostiumów przy ulicy Chełmińskiej.

Na koniec spotkania Katarzyna Kluczwajd rozlosowała wśród kilkudziesięciu gości trzy egzemplarze swoich książek.