Plastyka toruńska 1793-1920 - zapomniane oblicze wielokulturowego miasta

 

Plastyka toruńska 1793-1920
Zapomniane oblicze wielokulturowego miasta 

Redakcja naukowa: Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski

Seria: Zabytki Toruńskie Młodszego Pokolenia

Wydawca:
Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXXIIIc/43

Książka jest pokłosiem V konferencji z cyklu „Zabytki toruńskie młodszego pokolenia”.

Konferencja odbyła się 13 maja 2017 roku w Centrum Dialogu w Toruniu (Biblioteka Diecezjalna).

Konferencje zorganizował Oddział Toruński Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Książnica Kopernikańska w Toruniu.

Sztuka Torunia z czasów zaborów -  jako pruska, była dotąd traktowana po macoszemu.

Wiele jej dzieł zostało rozebranych po odzyskaniu niepodległości przez Polskę lub opuściło miasto wraz z Niemcami.

Książka zawiera następujące artykuły poświęcone toruńskiej plastyce XIX wieku:

1. Katarzyna Kluczwajd - Uwaga - pamięć!

2. Sławomir Majoch - Zamalowany obraz wielokulturowego miasta. Wprowadzenie do problematyki (nie)obecności artystów czasów pruskich w historii sztuki Torunia

3. Katarzyna Kluczwajd - U kogo w Toruniu zamówić portret? Wszechstronny Carl Bonath - przyczynek do związków fotografii i malarstwa

4. Adam Paczuski - Toruński grobowiec austriackiego bohatera, czyli o pomniku pułkownika Franza Bruscha von Neuberg

5. Bartosz Drzewiecki, Katarzyna Pękacka-Falkowska - Ławka Schillera i inne pomniki w parkach Bydgoskiego Przedmieścia w okresie Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918)

6. Joanna Kucharzewska - Wystrój wnętrz kamienicy przy ul. Mostowej 8 w Toruniu

7. Piotr Birecki - O toruńskich witrażach ewangelickich słów kilka

8. Katarzyna Krupska, Bartłomiej Łyczak - Ernst August Plengorth (1800-1882) - życie i twórczość toruńskiego złotnika

Anna Błażejewska - Rzeźba w Prusach Krzyżackich do połowy XIV wieku

 

Anna Błażejewska

Rzeźba w Prusach Krzyżackich do połowy XIV wieku
Źródła stylu

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2012

SIRr XXXIIIc/37

Autorem rozprawy jest dr hab. Anna Błażejewska - kierownik Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej na Wydziale Nauk Historycznych UMK w Toruniu.

Monografia "Rzeźba w Prusach krzyżackich do połowy XIV wieku" to bardzo obszerne i szczegółowe naukowe opracowanie tematu.

Autorka z wielkim znawstwem sztuki średniowiecznej omawia zabytki ceramicznej rzeźby architektonicznej oraz kamiennej i drewnianej rzeźby sakralnej z okresu tworzenia się i dynamicznego wzrostu Państwa Zakonnego.

Autorka poddała dokładnej analizie wybrane ważne i charakterystyczne zabytki, które pozwalają uchwycić swoiste zjawiska artystyczne zachodzące na obszarze Państwa Krzyżackiego.

Sztuka Prus powstała oczywiście w wyniku importu pojedynczych dzieł sztuki niemieckiej oraz sprowadzania mistrzów kamieniarskich i snycerskich.

Bardzo szybko jednak na przełomie XIII i XIV wieku doszło do utworzenia  lokalnych warsztatów.

Przykłady rzeźby z Prus krzyżackich zostały więc omówione na szerokim tle rzeźby z głębi Niemiec - nadreńskiej, nadmozańskiej i saskiej.

Bogata dokumentacja fotograficzna sztuki krzyżackiej, ale również zachodniej, została załączona do książki, ilustrując rozważania badaczki oraz podnosząc walory poznawcze publikacji.

Piotr Birecki - Sztuka w Toruniu w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1945

 

Piotr Birecki

Sztuka w Toruniu w okresie okupacji hitlerowskiej 1939 - 1945

Wydawnictwo Adam Marszałek

Seria: Biblioteka ToMiTo

Toruń 2011

Sygnatura SIRr XXXIIIb/143

Dr hab. Piotr Birecki zajmuje się historią sztuki w Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Prowadzi badania nad sztuką Pomorza, zwłaszcza protestancką w okresie nowożytnym.

Jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych i popularno-naukowych: monografii, rozdziałów w monografiach, artykułów, haseł internetowych.

Kultura i sztuka były ważnym elementem niemieckiej propagandy.

Ambicją hitlerowców było uczynienie z Torunia niemieckiego miasta i ukrycie wszelkich śladów jego polskiej przeszłości.

Procesem tym kierował nadburmistrz Torunia Franz Jacob i kierownik Wydziału Kultury Adolf Schwammberger.

Niemieckie plany były imponujące, skończyły się grabieżą i wywozem wielu dzieł sztuki.

Monografia składa się z ośmiu rozdziałów:

• Rozdział I -- Sztuka jako narzędzie polityki germanizacyjnej
• Rozdział II - Instytucje odpowiedzialne za sztukę i kulturę
• Rozdział III - Urbanistyka Torunia
• Rozdział IV - Architektura Torunia
• Rozdział V - Muzeum Miejskie
• Rozdział VI - Sztuki plastyczne
• Rozdział VII - Malarstwo i grafika
• Rozdział VIII - Rzeźba

Książka oparta jest na solidnej kwerendzie w Archiwum Państwowym w Torunia oraz na szczegółowej lekturze gazety "Thorner Freiheit".

Publikację uzupełnia kilkadziesiąt fotografii z epoki, pochodzących ze zbiorów toruńskiego archiwum.