Katarzyna Gołąbek
Działalność publiczna biskupa włocławskiego Andrzeja Zebrzydowskiego w latach 1546-1551 w świetle jego korespondencji
Wydawnictwo DiG
Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa 2012
Sygnatura SIRr IIIB/Zebrzydowski
Rozprawa Katarzyny Gołąbek poświęcona jest postaci biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego (1496-1560).
Autorka odtworzyła przebieg jego działalności publicznej w latach 1546-1551 na podstawie jego listów.
Biskup włocławski wykazywał w tym okresie wysoką aktywność polityczną na szczeblu państwowym i lokalnym.
Kujawski etap kariery, późniejszego biskupa krakowskiego, jest okresem kluczowym dla tego dostojnika kościelnego, ale również dla historii I Rzeczypospolitej.
Śmierć Zygmunta I Starego i objecie tronu przez Zygmunta II Augusta oznaczały gwałtowne zmiany na polskiej scenie politycznej.
Katarzyna Gołąbek prześledziła proces przechodzenia biskupa włocławskiego od fakcji skupionej przy królowej Bonie do stronnictwa Zygmunta Augusta.
Autorka zbadała również działalność biskupa na szczeblu lokalnym i jego udział w życiu politycznym szlachty województw inowrocławskiego i brzesko-kujawskiego.
Lektura książki pozwoli odpowiedzieć na pytanie jakie czynniki sprawiły, ze potomek średnioszlacheckiej rodziny zrobił tak świetną karierę i doszedł do najwyższych godności w państwie.
Jest to przykład kształtowania się elit politycznych w okresie panowania ostatnich Jagiellonów.
W monografii omówiono pochodzenie Andrzeja Zebrzydowskiego, jego studia i początki kariery duchownej.
Prześledzono aktywność biskupa włocławskiego w stronnictwie Królowej Bony i jego rządy biskupie na Pomorzu i Kujawach.
Szczegółowo poznajemy okoliczności i przebieg przejścia biskupa do stronnictwa królewskiego.
Czytamy o jego drodze do biskupstwa krakowskiego.
Osobny rozdział traktuje o Andrzeju Zebrzydowskim jako senatorze, doradcy królewskim i jego relacjach z reprezentacja szlachecką.
Podstawę źródłową pracy stanowi bogata korespondencja Andrzeja Zebrzydowskiego z lat 1546-1553 zebrana w rękopiśmiennym kodeksie pochodzącym z końca XVI wieku.
Kodeks przechowywany jest w Bibliotece Jagiellońskiej.
Kodeks zawiera 815 zapisanych w języku łacińskim listów, których wyłącznym nadawcą jest Zebrzydowski.
Kodeks powstał na podstawie brulionów pism, które redagował sekretarz biskupa Andrzej Patrycy Nidecki.