Mariusz Balcerek - Ustawienie walczących stron względem rzeki w bitwie pod Kircholmem w 1605 r.

 

Dr Mariusz Balcerek

Ustawienie walczących stron względem rzeki w bitwie pod Kircholmem w 1605 r.

W: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej

Tom 7
s. 113-149

Białystok 2017

W dniach 30 września – 2 października 2015 r.odbył się w Białymstoku III Międzynarodowego Kongresu Naukowego „Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej” .

W czasie konferencji wygłoszono ponad 100 referatów.

Jej pokłosiem jest czterotomowa publikacja „Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej”  pod redakcją Karola Łopateckiego i Wojciecha Walczaka (tomy VII-X, Białystok 2017).

Zawiera ona również kilkudziesięciostronicowy artykuł dr Mariusza Balcerka - kierownika Działu Informacyjno-Bibliograficznego Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, redaktora tematycznego i sekretarza redakcji czasopisma naukowego „Folia Toruniensia”.

Jest on również wybitnym specjalistą w dziedzinie historii nowożytnej wojskowości oraz przeszłości Inflant, a także autorem rozprawy: „Księstwo Kurlandii i Semigalii w wojnie Rzeczypospolitej ze Szwecją w latach 1600-1629” (Poznań 2012).

Wśród jego licznych publikacji wymienić można miedzy innymi następujące tytuły:

• Bitwa pod Trzcianem w 1629 roku - o dacie bitwy słów kilka
• "Forti et fideli nihil difficile" : kariera Wolmara Farnesbacha w Inflantach
• Kawaleria w Ordes de bataille Erika Jönssona Dahlberga
• Liczebność, skład i szyk wojska hetmana litewskiego Jana Karola Chodkiewicza w bitwie pod Kircholmem na "ordre de bataille" Erika Dahlberga
• Mord w Mitawie w 1615 roku i jego konsekwencje
• Oblężenie Rygi w 1621 roku
• Polacy w armii Karola IX w bitwie pod Kircholmem 27 IX 1605 roku
• Polskie szyki wojenne w "ordre de bataille" Eryka Dahlberga
• Wkład księstwa Kurlandii i Semigalii oraz powiatu piltyńskiego w bitwę pod Kircholmem w 1605 roku

Artykuł "Ustawienie walczących stron względem rzeki w bitwie pod Kircholmem w 1605 r." poświęcony jest nie rozwiązanej do dziś zagadce ustawienia armii króla Szwecji Karola IX i hetmana litewskiego Jana Karola Chodkiewicza w bitwie pod Kircholmem w stosunku do rzeki Dźwiny.

Dr Mariusz Balcerek poddał drobiazgowej analizie ukształtowanie terenu pola bitwy, przebiegu marszu szwedzkich wojsk, lokalizacje obu obozów dwóch wrogich armii, miejsce przeprawienia się wojsk kurlandzkich i w końcu sam przebieg starcia.

Okazuje się, że Dźwina w okolicach Kircholmu nie płynie prosto, lecz skręca w kierunku północno-zachodnim.

Szwedzi opuszczając swe pierwotne pozycje na wzgórzu oddalili się od rzeki.

Wykorzystały to wojska polsko-litewskie.

Artykuł autor wzbogacił aż 24 kolorowymi mapami.

Artykuł dostępny jest również on-line na stronieh:

https://www.academia.edu/36163676/
Ustawienie_walcz%C4%85cych_stron_wzgl%C4%99dem_rzeki_w_bitwie_pod_Kircholmem_w_1605_r

Dr Mariusz Balcerek - Vom nationalen Narrativ vergessen - Der Beitrag des Herzogtums Kurland und Semgallen sowie des Piltener Kreises während der Schlacht bei Kirchholm im Jahre 1605

 

Mariusz Balcerek

Vom nationalen Narrativ vergessen - Der Beitrag des Herzogtums Kurland und Semgallen sowie des Piltener Kreises während der Schlacht bei Kirchholm im Jahre 1605

Militärgeschichtliche Zeitschrift

72 (2013) Heft 2

Herausgegeben vom Zentrum für Militärgeschichte und Sozialwissenschaften der Bundeswehr

Miło nam poinformować, że ukazała się właśnie kolejna publikacja kierownika Działu Informacyjno-Bibliograficznego dr Mariusza Balcerka.

Dr Balcerek publikował już na Łotwie, tym razem jego najnowszy artykuł ukazał się w Niemczech w czasopiśmie wojskowo-historycznym, wydawanym przez Centrum Historii Wojskowości i Nauk Społecznych Bundeswehry.

Artykuł "Vom nationalen Narrativ vergessen - Der Beitrag des Herzogtums Kurland und Semgallen sowie des Piltener Kreises während der Schlacht bei Kirchholm im Jahre 1605" poświęcony jest udziałowi wojsk Księstwa Kurlandii i Semigalii oraz powiatu piltyńskiego w bitwie pod Kirchholmem w 1605 roku.

Autor dokładnie opisuje odziały kurlandzkie, ich przybycie na pole bitwy,  ustawienie w szyku wojsk polsko-litewskich, udział Kurlandczyków w walce, siłę wojska kurlandzkiego, pochodzenie żołnierzy i skład armii księstwa, uzbrojenie wojska, zadania poszczególnych oddziałów, straty poniesione w bitwie, wynagrodzenie otrzymywane przez żołnierzy.

Dr Mariusz Balcerek - Polacy w armii Karola IX w bitwie pod Kircholmem 27 IX 1605 roku

 

Dr Mariusz Balcerek

Polacy w armii Karola IX w bitwie
pod Kircholmem 27 IX 1605 roku

Zapiski Historyczne

Tom 78 - Rok 2013

Zeszyt 3

s. 93-104

Miło nam poinformować, że w najnowszym zeszycie Zapisek Historycznych ukazał się artykuł naszego kolegi dr Mariusza Balcerka pod tytułem "Polacy w armii Karola IX w bitwie pod Kircholmem 27 IX 1605 roku".

Ustalenia swoje autor oparł na kwerendzie źródłowej przeprowadzonej w sztokholmskich Riksarkivet i Krigsarkivet.

Z artykułu dowiedzieć się można, ile chorągwi piechoty polskiej i węgierskiej służyło w armii szwedzkiej, jaka była ich liczebność, kim byli ich dowódcy, jakie pozycje mogły zajmować podczas bitwy pod Kircholmem.

Bardzo ceny dla historyków wojskowości jest dołączony do publikacji aneks źródłowy.

Stanowi go przechowywany w Archiwum Wojskowym w Sztokholmie "Regestr piechotny Węgrów i Polaków" z 1603 roku.

Spis piechoty wymienia z imienia i nazwiska wszystkich żołnierzy i oficerów oraz podaje wysokość otrzymywanego przez każdego z nich żołdu.

Dr Mariusz Balcerek zaproponował również wyjaśnienie zagadki, w jaki sposób Polacy mogli znaleźć się w szeregach szwedzkiej armii.

Gorąco zachęcamy do sięgnięcia po pełny tekst artykułu, rzucającego nowe światło na obraz bitwy pod Kircholmem.

Dzięki najnowszym badaniom ustalenia historyków odchodzą od wyidealizowanego stereotypu bitwy, co więcej odkrywane są nieznane dotąd fakty na temat, który wydawał się już zupełnie wyjaśniony.

Dr Mariusz Balcerek - Ordre de Bataille armii walczących pod Kircholmem dnia 27 września 1605 r.

 

Dr Mariusz Balcerek

Ordre de Bataille
armii walczących pod Kircholmem dnia 27 września 1605 r.

s. 27-62

[w:]
Do szarży marsz, marsz...
Studia z dziejów kawalerii
Tom 4

Toruń 2013

 

 

Do szarży marsz, marsz...
Studia z dziejów kawalerii
Tom 4

Pod redakcją Aleksandra Smolińskiego

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Toruń 2013

Uprzejmie informujemy, że artykuł naszego kolegi dr Mariusza Balcerka otwiera najnowszy tom studiów z dziejów kawalerii "Do szarży marsz, marsz...".

Dr Mariusz Balcerek specjalizuje się w dziejach nowożytnej wojskowości.

Studium "Ordre de Bataille armii walczących pod Kircholmem dnia 27 września 1605 r." poświęcone jest rozwikłaniu zagadki, jaką w dalszym ciągu stanowi liczebność, skład i szyk wojsk szwedzkich i polsko-litewskich w czasie słynnej bitwy.

Artykuł opiera się na starannej kwerendzie przeprowadzonej w archiwach szwedzkich:
- Stockholm - Riksarkivet
- Stockholm - Krigsarkivet

Publikacja podzielona została na cztery części:
1. Liczebność i skład armii Karola IX
2. Liczebność i skład armii hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza
3. Szyk armii Karola IX
4. Szyk armii hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza

Dzięki dotarciu do szwedzkich źródeł autorowi udało się w końcu dokładnie określić skład i liczebność armii Karola IX.

Badania autora przyniosły odkrycie faktu, że w wojsku Karola IX służyły również polskie oddziały - nie należały one bynajmniej do jazdy, ale były to oddziały piechoty.

Dokładna analiza składu wojska polsko-litewskiego, potwierdziła konieczność dalszych badań nad ustaleniem charakteru i wielkości wielu z tych oddziałów.

Autor wyjaśnił również, co było kluczem do zwycięstwa hetmana Chodkiewicza nad znacznie silniejszym przeciwnikiem.

Hetman ustawił swą armię nie w jednym, ale w dwóch szykach.

To właśnie nowatorskie ustawienie, przemieszanie formacji piechoty i oddziałów jazdy, połączenie siły ognia i ataku husarii całkowicie zaskoczyło Szwedów.

Mariusz Balcerek - Liczebność, skład i szyk obydwu walczących stron w bitwie pod Kircholmem

 

Mariusz Balcerek
Liczebność, skład i szyk obydwu walczących stron w bitwie pod Kircholmem
s. 17-44

[w:] Kircholm 1605

Zeszyty Historyczne
pod red. nauk. Jana Hryniewicza

Biedrība "Inflanty" - Stowarzyszenie "Inflanty"

Rīga - Ryga 2005-2010

Z przyjemnością informujemy, że na Łotwie ukazała się kolejna publikacja naszego kolegi dr Mariusza Balcerka.

Artykuł "Liczebność, skład i szyk obydwu walczących stron w bitwie pod Kircholmem" ukazał się w zbiorowym opracowaniu "Kircholm 1605" wydanym w związku z obchodami jubileuszu  400-lecia bitwy pod Kircholmem.

Książka ukazała się staraniem działającego w Rydze Stowarzyszenia" Inflanty".

Bitwa z 27 września 1605 roku, w której hetman litewski Jan Karol Chodkiewicz pokonał znacznie liczniejszą armię króla szwedzkiego Karola IX, jest głośna na całym świecie, ale takie zasadnicze kwestie jak liczebność wojsk, ich skład i szyk, a nawet dowodzenie,  ciągle budzą wiele kontrowersji i problemów.

Autor analizując bitwę pod Kircholmem oparł się między innymi na trzech spisach przechowywanych w sztokholmskich archiwach, a przedstawiających stan liczebny wojsk szwedzkich, rysunkach Eryka Dahlberga i Józefa Naronowicza-Narońskiego, oraz wydanych w Wilnie tuż po zwycięstwie dziełach "Sława losu szczęśliwego w Inflantach", "Carolomachia", "Equites Lituani de bello Livonico".

Autor czyni wiele nowych, czasami zaskakujących ustaleń, przybliżając czytelnikowi wiedzę nie tylko na temat mało dotąd znanego wojska szwedzkiego, ale również na temat oddziałów armii hetmańskiej, których charakter i wielkość, wbrew pozorom nie są jeszcze dobrze poznane.