Janusz Pokrzywnicki - Bramy Twierdzy Toruń

 

Janusz Pokrzywnicki

Bramy Twierdzy Toruń

Atlas Twierdzy Torun
Zeszyt 6

Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji im. Adama Freytaga w Toruniu

Toruń 2013

Sygnatura SIRr XXV/32z.6

Jest to już szósta publikacja w serii "Atlas Twierdzy Toruń"

• zeszyt 1 - Historia i źródła fortyfikacji Twierdzy Toruń
• zeszyt 2 - Fort Kolejowy
• zeszyt 3 - Fort Jakuba
• zeszyt 4 - Fort I - Jan III Sobieski
• zeszyt 5 - Fort II - Stefan Czarniecki
• zeszyt 6 - Bramy Twierdzy Toruń

Toruń w XIX wieku w dalszym ciągu opasany był murami i wałami, których początki sięgają średniowiecza i czasów nowożytnych.

W XIX wieku wraz z budową pruskiej twierdzy powstały również nowoczesne bramy forteczne, opasujące dzisiejszą starówkę.

Janusz Pokrzywnicki omawia budowę i eksploatacje bram fortyfikacji miejskich w latach 1815-1870 oraz przebudowę i budowę nowych bram po 1870.

Autor szczegółowo opisał następujące obiekty:

• Brama Jakubska
• Brama Chełmińska
• Brama Bydgoska
• Brama Ciemna
• bramy wypadowe
• Brama Kaszownika
• Poterna Lunety III
• Brama Lubicka
• Brama Kolejowa
• Brama wojenna - Jakubska
• furty nowego muru nadwislanego
• grodze

Prawie wszystkie XIX-wieczne bramy Torunia zostały rozebrane - Brama Chełmińska w 1904 roku, pozostałe w 1922.

Do naszych czasów zachowała się tylko Brama Kolejowa.

Tym większe uznanie należy się twórcy opracowania, który dotarł do wielu cennych i unikatowych map, planów i dawnych fotografii bram twierdzy.

Spotkanie Stowarzyszenia Historyków Sztuki na temat "Pogranicze między Starym Miastem i Nowym Miastem oraz zamkiem krzyżackim w Toruniu"

 

10 kwietnia 2014 roku na sali wykładowej Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu odbyło się niezwykle ciekawe spotkanie zorganizowane przez toruński oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki.

Spotkanie poświęcone było tematowi "Pogranicze między Starym Miastem i Nowym Miastem oraz zamkiem krzyżackim w Toruniu od XIII w. do dziś, w relacjach: historyka, archeologa, zabytkoznawcy".

Równo 750 lat temu w 1264 roku Krzyżacy lokowali Nowe Miasto Toruń.

Pasjonującym zagadnieniem jest topografia pogranicza między Nowym i Starym Miastem oraz zamkiem krzyżackim, przebieg wewnętrznych granic, murów miejskich i zamkowych, położenie baszt, mostów i bram, w końcu wyznaczenie nurtów Postolca i Strugi Toruńskiej.

Pasjonaci historii Torunia badają każdy szczegół, każdy zapis, każdy metr kwadratowy gruntu, a nawet każdą zachowaną cegłę.

Dzięki nim nie ma już wątpliwości, ze Nowe Miasto miało mury obronne z basztami również od strony Starego Miasta.

Conrad Steinbrecht, Thorn im Mittelalter, Berlin 1885 - Tafel I

Spotkanie otworzyła prelekcja Zbigniewa Nawrockiego byłego wieloletniego Miejskiego Konserwatora Zabytków.

Słuchacze przenieśli się do przeszłości i odbyli godzinną wędrówkę wzdłuż murów miejskich.

Prelegent przygotował mnóstwo zdjęć, które metr po metrze ilustrowały przebieg murów istniejących i nie istniejących.

Każdy budynek, każdy odcinek murów, każdy element architektury miejskiej i zamkowej został dokładnie opisany.

Kolejnym prelegentem była archeolog Lidia Grzeszkiewicz-Kotlewska, która wielokrotnie prowadziła badania archeologiczne na terenie Starego i Nowego Miasta Torunia, w ramach nadzoru archeologicznego przy okazji rozmaitych robót ziemnych wykonywanych tam przez firmy budowlane, elektryczne, drogowe czy wodociągowe.

Prelegentka zaprezentowała słuchaczom wyniki swych badań na terenie pomiędzy Bramą Kotlarskiej i Bramą Nowomiejską, a więc u zbiegu dzisiejszych ulic Szerokiej, Św. Jadwigi, Wielkich Garbarów, Przedzamcza, Stumykowej i Podmurnej.

Wyniki jej badan są niezwykle ciekawe i rzucają zupełnie nowe światło na średniowieczne mury miejskie i zamkowe, mosty i bramy.

Na tym zakończyła się pierwsza część konferencji.

Na kolejnym spotkaniu słuchacze poznają najnowsze ustalenia historyków.

Zaplanowano też dyskusję, która pozwoli wymienić się poglądami na nowe hipotezy, które zostały zaprezentowane przez prelegentów.

Wieczór był bardzo udany.

Gorąco polecamy spotkania toruńskiego oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki wszystkim miłośnikom przeszłości naszego grodu.