Stanisław Kunikowski - Życie kulturalne i naukowe na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w latach 1945-1998

 

Stanisław Kunikowski

Życie kulturalne i naukowe na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w latach 1945-1998

Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego "Lega"

Włocławek 2001

Sygnatura SIRr XXIXa/48

Prof. dr hab. Stanisław Kunikowski był wieloletnim pracownikiem Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.

W 1979 r. był w gronie członków założycieli Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, którego w latach 2005-2007 był prezesem.

Prowadzi bogatą działalność naukowa, badawcza, dydaktyczna i organizacyjną w Kujawskiej Szkole Wyższej we Włocławku.

Jego badania naukowe dotyczą społecznego ruchu regionalnego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem społecznych organizacji naukowych i kulturalnych.

Interesuje się również historia kultury materialnej i zbiorów historycznych.

Ma duże zasługi w zakresie popularyzacja nauki i kultury we Włocławku oraz na terenie Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej.

Za swoją pracę społeczną został w 1999 r. odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są liczne publikacje autorstwa profesora Stanisława Kunikowskiego, żeby wymienić tylko najważniejsze:

1. Edukacja społeczeństwa w XXI wieku / pod red. Stanisława Kunikowskiego i Anny Krynieckiej-Piotrak ; [rys. Jan Stępień]. - Warszawa : [tCHu] 2009.
2. Kultura, sztuka, nauka we Włocławku, na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w latach 1945-1998 / Stanisław Kunikowski. - Włocławek : Włocławskie Towarzystwo Naukowe 2006.
3. Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. T. 1, Kujawy Wschodnie. Cz. 5 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego 2011.
4. Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. T. 1, Kujawy wschodnie. Cz. 4 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega - Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego 2009.
5. Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. T. 1, Kujawy wschodnie. Cz. 3 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega 2004.
6. Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. T. 2, Ziemia dobrzyńska. Cz. 4 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego 2007.
7. Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. T. 2, Ziemia dobrzyńska. Cz. 3 / pod red. Piotra Gałkowskiego, Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : LEGA Oficyna Wydawnicza WTN 2006.
8. Miary w Polsce : [katalog wystawy] / tekst Stanisław Kunikowski. - Włocławek : Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, 1978.
9. Muzeum Pożarnictwa we Włocławku : informator / [tekst Stanisław Kunikowski]. - Włocławek : Muzeum Pożarnictwa, 1978.
10. Towarzystwa naukowe ogólne w Polsce w XIX i XX wieku / Stanisław Kunikowski ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega 1999.
11. Włocławek : widoki miasta do 1939 r. = views of the city until 1939 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; [tekst i wybór il. Tomasz Wąsik] ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : "Lega" 2000.
12. Włocławek and the surrounding region : a pictorial guide / ed. by Stanisław Kunikowski ; Engl. transl. Magdalena Zapędowska ; Włocławek Scholarly Association. - Włocławek : Lega 2007.
13. Włocławek i okolice : przewodnik / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega 2007.
14. Włocławek i okolice : przewodnik / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega 2002.
15. Włocławski słownik biograficzny. T. 1 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : "Lega", 2004.
16. Włocławski słownik biograficzny. T. 2 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : "Lega", 2005.
17. Włocławski słownik biograficzny. T. 3 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego 2005.
18. Włocławski słownik biograficzny. T. 4 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega Oficyna Wydawnicza 2006.
19. Włocławski słownik biograficzny. T. 5 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Oficyna Wydawnicza Lega Włocławskiego Towarzystwa Naukowego 2008.
20. Włocławski słownik biograficzny. T. 6 / pod red. Stanisława Kunikowskiego ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Lega Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego 2011.
21. Z dziejów miar w Polsce : katalog miar ze zbiorów Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku / Stanisław Kunikowski. - Włocławek : "Lega" 2001.
22. Życie kulturalne i naukowe na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w latach 1945-1998 / Stanisław Kunikowski ; Włocławskie Towarzystwo Naukowe. - Włocławek : Oficyna Wydawnicza Włocławskiego Towarzystwa Naukowego "Lega" 2001.

Monografia "Życie kulturalne i naukowe na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej w latach 1945-1998"  prezentuje charakterystyczne elementy z całokształtu tradycji życia kulturalnego Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej.

Rozprawa podzielona jest na sześć rozdziałów.

Rozdział I - Rola i znaczenie Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej w rozwoju społecznym, politycznym i kulturowym Polski

Rozdział II - Tradycje kulturalne Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej do 1939 roku

Rozdział III - Rozwój życia kulturalnego w latach 1945-1998

Rozdział IV - Społeczny ruch naukowy na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej

Rozdział V - Szkolnictwo wyższe

Rozdział VI - Działacze i twórcy kultury i nauki

Opracowanie przynosi wiele cennych informacji na temat rozwoju czytelnictwa, muzealnictwa, życia artystycznego, muzycznego i plastycznego oraz działalności stowarzyszeń kulturalnych.

Bardzo interesujące są rozważania na temat działalności stowarzyszeń naukowych i popularnonaukowych.

Przybliżono również tradycje naukowe i współczesność włocławskiego ośrodka teologicznego.

Opisano w końcu pierwszą uczelnie społeczną w regionie Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej - Wyższą Szkołę Humanistyczno-Ekonomiczną we Włocławku.

Monografia jest wyrazem wielkiej pracy, aktywności i osiągnięć włocławskiego środowiska kulturalnego i naukowego.

Michał E. Staśkiewicz - Bez kolorów i egzaltacji : wspomnienia animatora kultury w Piotrkowie Trybunalskim, na Śląsku i w Toruniu

 

Michał E. Staśkiewicz

Bez kolorów i egzaltacji : wspomnienia animatora kultury w Piotrkowie Trybunalskim, na Śląsku i w Toruniu

Wydawca: Towarzystwo Miłośników Torunia

Toruń 2016

Sygnatura SIRr XXXIIc/14

Michał Eustachiusz Staśkiewicz urodził się w Piotrkowie Trybunalskim.

Tam założył swój pierwszy Teatr Publicystyczny.

Przez wiele lat pracował jako animator kultury w Katowicach, Zabrzu, Bytomiu, Siemianowicach Śląskich, Dąbrowie Górniczej i Będzinie.

Na Śląsku założył i kierował Teatrem Forum.

Jako reżyser teatralny przygotował ponad 100 premier.

Byl również redaktorem miesięcznika teatralnego "Scena".

Od 1985 roku swoje losy związał z Toruniem.

Na szczęście przed śmiercią zdołał jeszcze wydać swoje wspomnienia.

Książka podzielona jest na trzy części:

I . Wieża Ciśnień (1941-1968)

II. Pierońskie życie (1968-1985)

III. Pod Krzywa Wieżą (1985-2015)

Ostatnia część to bardzo ciekawa opowieść o Toruniu, o fenomenie miasta, o życiu kulturalnym i środowisku artystycznym.

Michał Staśkiewicz rozpoczął pracę w Miejskim Domu Kultury "Centrum" na ul. Podmurnej.

W 1988 roku zorganizował w Getyndze koncert "Głos pokoju znad Wisły" z udziałem toruńskich artystów reprezentujących rozmaite style muzyczne.

Po 1989 roku kierował Wydziałem Kultury, Turystyki i Sportu w Urzędzie Miasta Torunia.

Oddał olbrzymie zasługi w odnowieniu i uruchomienie Dworu Artusa.

W odpowiedzi na jego propozycje Getynga i Toruń ufundowały  Nagrodę Literacką Miast Partnerskich im. Samuela Bogumiła Lindego.

Był również pomysłodawcą i dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Gwiazd "FORTE piano" organizowanego od 2008 roku w Centrum Kultury Dwór Artusa.

Jego największym osiągnięciem było stworzenie Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego, który od 2007 roku co trzy lata odbywa się w Toruniu.

W 2009 roku został uhonorowany medalem "Thorunium".

Sylwia Grochowina - Polityka kulturalna niemieckich władz okupacyjnych w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w okręgu Rzeszy Kraj Warty i w Rejencji Katowickiej w latach 1939-1945

 

Sylwia Grochowina

Polityka kulturalna niemieckich władz okupacyjnych w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, w okręgu Rzeszy Kraj Warty i w Rejencji Katowickiej w latach 1939-1945

Wydawca:
Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej

Toruń 2013

Sygnatura SIRr VIb/8-64

Dr hab. Sylwia Grochowina jest adiunktem w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK.

Specjalizuje się w historii powszechnej i Polski XX wieku, zwłaszcza w badaniach nad okresem okupacji niemieckiej, eksterminacją ludności polskiej, dziejami Kościoła katolickiego i innych wyznań, niemiecką polityką oświatową i kulturalną.

Jest autorką wielu monografii i artykułów naukowych, na przykład:

• Nauczanie dzieci polskich w jawnym niemieckim i tajnym polskim systemie szkolnym w Toruniu w latach 1939-1945 / Sylwia Grochowina. - Toruń : Fundacja "Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek", 2007.
• Szkolnictwo niemieckie w Okręgu Rzeszy Gdańsk - Prusy Zachodnie w latach 1939-1945 (obszar II RP) / Sylwia Grochowina. - Toruń : Wydawnictwo Mado, 2008.
• "Toruński Holokaust" : losy Żydówek z podobozu KL Stutthof o nazwie Baukommando Weichsel (OT Thorn) w świetle relacji i wspomnień ocalalych ofiar i świadków / Sylwia Grochowina. - Toruń : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika : Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2016.

Przedmiotem polecanego dziś opracowania jest polityka kulturalna (Kulturpolitik) niemieckiego okupanta na tzw. ziemiach wcielonych do Rzeszy.

Monografię rozpoczyna prezentacja nazistowskiej rewolucji kulturalnej, jaka dokonała się w Niemczech po 1933 roku.

Na terenach anektowanych polityka kulturalna była elementem szerszej narodowo-socjalistycznej polityki narodowościowej, której celem było całkowite zniszczenie kultury polskiej.

Wyrazami niemieckiej polityki kulturalnej były eksterminacja polskiej kultury, fizyczna likwidacja polskiej inteligencji, niszczenie i grabież polskiego mienia kulturalnego.

Autorka omawia również funkcjonowanie niemieckich bibliotek, muzeów i teatrów na terenach anektowanych.

Opisuje też działalność niemieckich środowisk artystycznych, życie literackie i muzyczne społeczności niemieckiej.

Max Cegielski - Leksykon buntowników

 

Max Cegielski

Leksykon buntowników

Wydawca Agora SA

Warszawa 2013

Max Cegielski jest pisarzem i dziennikarzem.

Przez wiele lat prowadził w Radiu Roxy cykl audycji "Leksykon buntowników".

Polecana dziś publikacja jest jego książkową postacią.

"Leksykon buntowników" poświęcony jest muzykom, pisarzom, grafikom, którzy swoją twórczością zmienili społeczeństwo, jego kulturę i jego obyczajowość.

Bohaterami leksykonu są:

1. Jack Kerouac
2. Allan Ginsberg
3. William S. Burroughs
4. Bob Dylan
5. Jimi Hendrix
6. Janis Joplin
7. Jim Morrison
8. Frank Zappa
9. Andy Warhol
10. Keith Richards
11. Yoko Ono
12. John Lennon
13. Patti Smith
14. David Bowie
15. Iggy Pop
16. Johnny Rotten
17. Sid Vicious
18. Bob Marley
19. Joe Strummer
20. Ian Curtis
21. Tom Waits
22. Fredie Mercury
23. Serge Gainsbourg
24. DJ Kool Herc
25. Grandmaster Flash
26. Afrika Bambaataa
27. Chuck D
28. Eazy-E
29. Jello Biafra
30. Beastie Boys
31. Red Hot Chili Peppers
32. Kurt Cobain
33. Courtney Love
34. Magik

Raperki i raperzy - Patrycja Bilińska

 

Patrycja Bilińska

Raperki i raperzy
Różnice w kreowaniu rzeczywistości

Warszawska Firma Wydawnicza

Warszawa 2012

Opracowanie Patrycji Bilińskiej dotyczy współczesnej młodzieży i najbardziej aktualnych aspektów rozwoju kultury młodzieżowej.

Jest bardzo cenne, gdyż młodzi ludzie mogą przeczytać książkę o sobie, o swojej kulturze i otaczającej ich rzeczywistości.

Obecnie kultura młodych to kultura hip-hopu.

Rap jest muzyką, która tworzą hip-hopowcy.

Wielką rolę w ej twórczości odgrywają teksty piosenek, które należy traktować jako utwory poetyckie.

Dlatego zajęła się nimi autorka - polonistka z wykształcenia.

Przeanalizowała ona teksty raperek i raperów, zwracając uwagę na następujące sfery, które opisują:
- autotematyzm
- społeczeństwo (kobiety, mężczyźni, rodzina)
- przestrzeń życiowa (Polska, miasto)
- czas wolny (imprezy)
- religia

Autorka oddzielnie opisała teksty tworzone przez mężczyzn i teksty pisane przez kobiety.

Podział na rap męski i rap kobiecy pozwolił dostrzec różnice w postrzeganiu rzeczywistości miedzy nimi.

Takie ujęcie nawiązuje do popularnych badań nad płcią kulturową (gender studies), ale pozwala też wyraźnie dostrzegać znaczące różnice w twórczości raperek i raperów.

Wielką zasługą autorki jest zwrócenia uwagi na lekceważoną subkulturę hip-hopu i muzykę rapu, której przykleja się łatkę kiczu, mimo iż bez trudu można wymienić wielu wartościowych polskich raperów i zespołów hip-hopowych.

Niepodległa w Kulturze. Kultura Kujaw i Pomorza w okresie międzywojennym

 Niepodległa w Kulturze

Kultura Kujaw i Pomorza

w okresie międzywojennym

Konferencja naukowa

18 października 2018

Książnica Kopernikańska

Wczoraj w czwartek 18 października 2018 roku w Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu odbyła się uroczysta sesja naukowa zorganizowana w ramach obchodów 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę.

Konferencja odbyła się pod hasłem "Niepodległa w Kulturze. Kultura Kujaw i Pomorza w okresie międzywojennym”.

Konferencja została objęta patronatem honorowym Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Sympozjum trwało w godzinach 11.00 - 15.00.

Otwarcie konferencji uświetnił występ Chóru Towarzystwa Śpiewaczego "Lutnia" w Toruniu, który zapowiedział prezes Towarzystwa Marcin Makowski.

Uczestnicy sympozjum wysłuchali sześciu referatów:

• dr hab. Przemysław Olstowski - Pomorze i Kujawy w okresie międzywojennym
• dr hab. Tomasz Łaszkiewicz - Kultura ziemiańska na Pomorzu
• dr Katarzyna Tomkowiak - Stan kultury w województwie pomorskim 1920 - 1939. Media regionalne, ruch wydawniczy, biblioteki i życie literackie
• dr hab. Tomasz Krzemiński - Krajobraz kulturalny na Kujawach w okresie międzywojennym
• dr Ewa Gawrońska - Polskie życie muzyczne na Pomorzu w okresie II RP
• mgr Katarzyna Kluczwajd - Sztuka Pomorza: nadzieje i rzeczywistość

Słuchacze mogli również obejrzeć wystawę towarzyszącą konferencji, na której zaprezentowano najciekawsze zbiory Ksiąznicy Kopernikańskiej oraz niezwykle cenne pamiątki rodzinne polskiej kultury Pomorza i Kujaw okresu międzywojennego pochodzące ze zbiorów prywatnych.

Wystawę oglądać można jeszcze do 7 grudnia.

Słownik kultury polskiej

 

Słownik kultury polskiej

Słowo wstępne: Andrzej Nowak

Redaktor prowadzący:
Aleksandra Górska

Wydawnictwo Kluszczyński

Kraków 2012

Wydawca "Słownika kultury polskiej", zespół redakcyjny, autorzy haseł i esejów podjęli się tytanicznego zadania przedstawienia dziedzictwa naszej narodowej kultury.

Na przekór modzie na globalizację i unifikację, autorzy odkrywają przed czytelnikiem bogaty i różnorodny świat polskiej sztuki, literatury, muzyki, malarstwa, filmu, teatru, świat polskiego języka, dziejów, obyczajów, religia, świat narodowej tradycji, obrzędów, stereotypów, symboli i motywów.

Słownik obejmuje ponad 3000 haseł.

Jest bardzo bogato ilustrowany.

Oryginalną cechą publikacji jest ponad 60 esejów autorstwa wybitnych polskich specjalistów, poświęconych najważniejszym wyróżnikom polskiej kultury i jej twórcom.

Konferencja "Edukacja regionalna. Żydzi w regionie kujawsko-pomorskim. Historia, dziedzictwo, kultura"

 

Sprawozdanie z ogólnopolskiej konferencji naukowej
„Edukacja regionalna.
Żydzi w regionie kujawsko-pomorskim.
Historia, dziedzictwo, kultura”

Konferencja odbyła się w dniu 13 października 2011 r. w Muzeum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. Rozpoczęły ją przemówienia rektora Wyższej Szkoły Filologii Hebrajskiej w Toruniu o. dr. Maksymina Marka Tandeka i dyrektora Muzeum Etnograficznego dr. Huberta Czachowskiego.

Po uroczystym otwarciu konferencji zgromadzeni w sali słuchacze obejrzeli film poświęcony Żydom w województwie kujawsko-pomorskim. Jego autorzy zaprezentowali w nim dawne synagogi i cmentarze żydowskie rozsiane po regionie. Niektóre z nich są obecnie w stanie kompletnej ruiny, inne, będąc przebudowanymi, pełnią dzisiaj zupełnie odmienną funkcję. Przykładem może być tutaj jedna z synagog w Rypinie, która po odnowieniu jest siedzibą Spółdzielczego Domu Handlowego.

Kolejnym punktem programu konferencji było wystąpienie dr. Tomasza Kawskiego z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy pt.: „Historia i kultura społeczności żydowskich w województwie kujawsko-pomorskim”. Autor referatu przedstawił zarys dziejów obecności żydowskiej w naszym regionie, do przełomu XIV/XV w. do lat 70. ubiegłego wieku. Dużo miejsca poświęcił różnicom pomiędzy Żydami zamieszkującymi zabór pruski a tymi z zaboru rosyjskiego, co dodawało kolorytu temu obszarowi, pełniącemu w historii rolę pogranicza politycznego i kulturalnego.

Następny referat pt.: „Między dwoma światami. Żydzi w polskiej kulturze ludowej” wygłosiła dr Ewa Banasiewicz-Ossowska z Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego autorka zaprezentowała zebranym w dużym skrócie najważniejsze przejawy obecności Żydów w kulturze ludowej terenów dawnej Polski. Omówiła ich wpływ w ceramice, zabawkach, wycinankach, wyrobach drewnianych, a nawet obrzędach. Dowiedzieć się można było m. in., że znany niemal każdemu zwyczaj topienia Marzanny pochodzi od żydowskiego obrzędu Hamana, a sławne wycinanki kurpiowskie mają mieć genezę w żydowskich rajzelech.

Po tym wystąpieniu nastąpiła przerwa na kawę, połączona z otwarciem wystawy fotograficznej autorstwa Daniela Pacha: „Zabytki kultury żydowskiej w województwie kujawsko-pomorskim”.

Po przerwie wszyscy zgromadzeni w sali Muzeum wysłuchali koncertu Urszuli Makosz z zespołem „Di kapelje fun Kroker”. Artyści zaprezentowali małą próbkę muzyki żydowskiej, angażując do tego nawet słuchaczy, którzy mogli dzięki temu zapoznać się z językiem jidysz i spróbować swoich sił w śpiewaniu.

Pewną kontynuacją tego było przedstawienie uczniów Gimnazjum im. I. Działyńskiego w Gołubiu-Dobrzyniu pt.: „Wieczór Kultury Żydowskiej – Kochali to miasto, jak my kochamy…, czyli jak wskrzesić pamięć o wielokulturowych i wielonarodowych korzeniach miasta?” Uczniowie, wraz ze swoimi nauczycielami, w bardzo przystępny sposób przybliżyli słuchaczom bogatą i częściowo zapomnianą kulturę żydowską. Dzięki nim można było usłyszeć świetne żydowskie dowcipy i obejrzeć ciekawe tańce.

Na tym konferencja się zakończyła. Organizatorzy obiecali wydać, a potem przesłać każdemu zarejestrowanemu uczestnikowi po egzemplarzu „Katalogu zabytków kultury żydowskiej w województwie kujawsko-pomorskim”.