Powiat rypiński w latach 1905-1939

 

Bogdan Chełmicki 

Powiat rypiński w latach 1905-1939
Kartki z pamiętnika 

Wydawnictwo Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej

Rypin 1997

Sygnatura SIRr  VIII/R-12a

Bogdan Chełmicki był właścicielem majątku Kowalki koło Rypina.

Był to człowiek gruntownie wykształcony, starannie wychowany, wielki patriota, szczególnie zasłużony dla Ziemi Dobrzyńskiej.

W 1939 roku zmuszony był opuścić swój majątek.

Pod koniec życia spisał swoje wspomnienia obejmujące prace i działania na rzecz rozwoju rolnictwa w powiecie rypińskim.

Pamiętnik swój autor przekazał do Zakładu Narodowego "Ossolineum" we Wrocławiu.

Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej postanowiło wydać Pamiętnik w całości.

Pamiętnik wprowadzeniem poprzedził, aneksami i przypisami opatrzył Piotr Gałkowski.

Pamiętnik Bogdana Chełmickiego jest doskonałym źródłem do dziejów ziemiaństwa w 1. połowie XX wieku w powiecie rypińskim.

Bogdan Chełmicki urodził się w 1895 roku w Warszawie, zmarł w 1982 roku również w Warszawie.

Studiował rolnictwo w Wiedniu i W Wyższej Szkole Rolniczej w Warszawie.

Od 1911 roku przejął zarządzanie dobrami Kowalki.

Jako ochotnik walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku w pułku szwoleżerów.

Był aktywnym działaczem organizacji społeczno-rolniczych i samorządowych w powiecie rypińskim.

W lipcu 1928 roku powitał w Rypinie Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.

Zagraniczne pobyty akademickie pracowników UMK w okresie PRL-u

 

Jan Głuchowski

Zagraniczne pobyty akademickie pracowników UMK w okresie PRL-u 

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2021

Sygnatura SIRr XXXIa/96

Prof. zw. dr hab. Jan Głuchowski przepracował na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu 50 lat.

Jest wybitnym specjalistą w zakresie prawa finansowego - autorem ponad 300 publikacji naukowych.

Książka "Zagraniczne pobyty akademickie pracowników UMK w okresie PRL-u" jest publikacja wspomnieniową" podobnie jak trzy inne publikacje autora:

- Wspomnienia o życiu codziennym torunian w okresie stanu wojennego

- Na saksy i do Bułgarii : turystyka handlowa w PRL

- Moja Alma Mater : UMK 1962-2012

Wyjazdy zagraniczne w okresie PRL charakteryzowały się specyfiką sposobu rekrutowania, pozyskiwania zachodnich stypendiów, grantów i pobytów, istnieniem ministerialnego decydenckiego centrum, pełna niepewności droga uzyskania paszportu.

Książka jest pamiętnikarska narracja opartą na faktach.

Jest ważna, gdyż wielu Polaków nie zna już realiów PRL i niedorzecznych warunków i ograniczeń istniejących w obozie socjalistycznym.

Autor nie pomija żadnych tematów i kontrowersji.

W książce znajdziemy omówienie 

- problemów akademików związanych ze znajomością języków obcych, zwłaszcza zachodnioeuropejskich

- problemów związanych z procedurą paszportową, wynikających z faktu, ze dokumentem tym dysponowała służba bezpieczeństwa

- problemów związanych z cenzura korespondencji

- problemów związanych z niskimi dochodami naukowców w okresie PRL i szansami na lukratywne wyjazdy długoterminowe  do Stanów Zjednoczonych czy Republiki Federalnej Niemiec

- problemów związanych z utrudnionymi kontaktami z rodzinami, zwłaszcza w związku z wielogodzinnym oczekiwaniem na zagraniczne połączenie telefoniczne

- problemami związanymi z załatwianiem zgód na wyjazd, stypendiów, wiz, biletów

- problemami z rozliczaniami finansowymi w dewizach, obniżaniem pensji wyjeżdzających, haraczem podatkowym nakładanym na zagraniczne stypendia

- problemami z uzyskaniem akceptacji na wyjazdy na szczeblu ministerialnym

Książka napisana jest w bardzo przystępny sposób, nie stroni od anegdot, podaje mnóstwo ciekawostek.

 

Bohdan Trzeciak - Moje wspomnienia

 

Bohdan Trzeciak 

Moje wspomnienia
Historia jednego życia rodem z Chocenia 

wydał, wstępem, życiorysem i przypisami opatrzył: 

Michał Raczkowski

Wszechnica Edukacyjna i Wydawnicza Verbum

Kołobrzeg - Choceń 2016

Sygnatura SIRr XXXIIc/33

Wspomnienia profesora Bohdana Trzeciaka to bardzo ciekawa opowieść o rodzinie, Choceniu i jego mieszkańcach.

Mimo, że od lat profesor Trzeciak mieszka w Kołobrzegu to nigdy nie zapomniał miejsca na Kujawach, w którym się urodził i wyrósł. 

Wspomnienia opisują losy bohatera od wczesnego dzieciństwa do późnego wieku.

Podzielone zostały przez autora na dwie części: Choceńska i pochoceńską.

Część druga opowiada o bogatym życiu zawodowym profesora który mieszkał we Wrocławiu, Łodzi, Krynicy Zdrój i w końcu w Kołobrzegu.

Część choceńska obejmuje lata 1926-1945.

Część pochceńska to lata 1946-2005. 

Bohdan Trzeciak urodził się w 1926 roku w Choceniu, który w okresie międzywojennym przeżywał rozwój dzięki funkcjonującej  tu cukrowni.

Po wojnie Bohdan Trzeciak uczył się w Gimnazjum Ziemi Kujawskiej  we Włocławku.

W 1946 roku opuścił Kujawy.

Życie zawodowe związał z mundurem i medycyną.

W 1960 roku ukończył Wojskową Akademie Medyczną w Łodzi.

Od 1965 roku pracował w szpitalu w Kołobrzegu, by w 1980 roku zostać naczelnym lekarzem Uzdrowiska Kołobrzeg.

Kolejne stopnie naukowe doktora i doktora habilitowanego zdobył w Akademii Medycznej w Krakowie w 1969 i 1979 roku.

Jako profesor pracował na kilku uczelniach wyższych.

Specjalizował się w rehabilitacji i medycynie uzdrowiskowej.

"Pomorzaki" na ziemi łosickiej w latach 1939-1945

 

Marian Czmoch

"Pomorzaki" na ziemi łosickiej w latach 1939-1945 

Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łosickiej

Łosice 2022

Sygnatura SIRr VIb/8-86

W listopadzie 1939 r. na skutek decyzji władz okupacyjnych, splotły się losy dwóch regionów Polski: Podlasia i Pomorza. 

Niemcy postanowiły oczyścić z polskich  "naleciałości" Pomorze i przeznaczyć je w wieczyste użytkowanie czystym rasowo Niemcom. 

Zdecydowano mieszkających na Pomorzu Polakami wywieźć na Podlasie.

Akcja wysiedleńcza przyśpieszyła po decyzji Himmlera z dnia 11 października 1939 roku, w której upoważniał podległe mu służby do rozpoczęcia wysiedleń ludności polskiej i żydowskiej z Gdańska, Gdyni i Poznania. 

Następnego dnia na Pomorzu rozpoczęła się planowa masowa akcja wysiedleńcza. 

Typowa dla działań wysiedleńczych była inicjatywa władz niemieckich powiatu kościerskiego.

"Dzikie" wysiedlenia organizował starosta Günther Modrow. 

Z jego inicjatywy brutalnie przesiedlono w listopadzie 1939 r. około 10 tysięcy  Polaków  z okolic Kościerzyny do powiatu siedleckiego, w większości na ziemię łosicką.

W książce opisano:

- politykę Niemców na ziemiach wcielonych do II Rzeszy, 

- organizację i przebieg wysiedleń

- transport i obozy przejściowe

W książce zawarto liczne relacje i wspomnienia wysiedlonych.

Franciszek Wasielewski - Wspomnienia chełmińskiego lekarza (1891-1985)

 

Franciszek Wasielewski 

Wspomnienia chełmińskiego lekarza (1891-1985)

redakcja: Anna Grzeszna-Kozikowska

Wydawca: Muzeum Ziemi Chełmińskiej

Toruń Chełmno 2018

Sygnatura SIRr XXXIIc/32

Franciszek Wasilewski (1891-1985) był lekarzem, oficerem Wojska Polskiego  i działaczem społecznym.

Urodził się w Brzoziu w powiecie brodnickim wówczas w zaborze pruskim.

Studiował medycynę w Berlinie.

W czasie I wojny światowej walczył na froncie zachodnim.

W 1920 roku brał udział w walkach z bolszewikami o niepodległość Polski.

Po ukończeniu studiów medycznych powrócił w rodzinne strony i wstąpił w szeregi Wojska Polskiego.

W 1921 roku osiadł na stałe w Chełmnie.

W 1924 roku zdjął mundur i rozpoczął prace jako lekarz pediatra.

W czasie II wojny światowej trafi do obozu jenieckiego w Murnau w Bawarii.

Po wojnie kontynuował prace w służbie zdrowia w Chełmnie.

Swoje wspomnienia spisał pod koniec życia w latach 1979-1984.

Rękopis wspomnień przechowywany jest w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN.

Jeszcze za życia autora rękopis został skopiowany w formie rękopisu. 

Jeden z egzemplarzy maszynopisu znajduje się w Muzeum Ziemi Chełmińskiej.

To na jego podstawie zostało przygotowane wydanie książkowe. 

Redakcji wspomnień dokonała Anna grzeszna-Kozikowska - starszy kustosz Muzeum Ziemi Chełmińskiej.

Marii Strużyńskiej przeżycia z lat wojny i okupacji

 

Marii Strużyńskiej przeżycia z lat wojny i okupacji (1939-1945) 

opracował, wstępem i przypisami opatrzył Mirosław Krajewski

Dom Wydawniczy "Verbum"

Rypin 2007

Sygnatura SIRrXXXIIc/35

Wspomnienia z wydarzeń wojny i okupacji Maria Strużyńska spisała jeszcze w 1977 roku.

Wspomnienia zostały spisane na siedmiu kartkach formatu AR, zapisanych obustronnie, na papierze kratkowanym.

Autorka pisała ręcznie, atramentem, czytelnie.

Maria Strużyńska (1910-1985) pochodziła z okolic Turka w Wielkopolsce.

Ukończyła Seminarium Nauczycielskie w Płocku. 

Przed wojna pracowała jako nauczycielka w Oborach obok klasztoru karmelitów.

Niestety już w listopadzie 1939 roku Niemcy zamordowali jej męża Romualda Strużyńskiego, który kierował szkołą w Oborach.

Miał zaledwie 32 lata.

Został wywieziony z więzienia Selbstsachuttzu i Gestapo przez Niemców do lasów skrwileńskich i wraz z grupą 24 mężczyzn bestialsko zamordowany.

W 1940 roku Maria Strużyńska znalazła schronienie na plebani w Sochocinie koło Płońska u swojego brata ks. dr. Alojzego Poszwy.

W 1945 roku powróciła do Obór, gdzie zorganizowała na nowo szkołę.

W okresie stalinowskim za zorganizowanie pielgrzymki do Świętej Lipki została karnie przeniesiona do pracy w szkole w Braniewie.

Od 1955 roku zamieszkała w Lidzbarku Welskim, gdzie była nauczycielką w szkole podstawowej.

Po przejściu na emeryturę zamieszkała w Olsztynie.

Stanisław Wesołowski - Moje przeżycia okupacyjne w Rypinie

 

Stanisław Wesołowski

Moje przeżycia okupacyjne w Rypinie (1939-1945)

redakcja, wstęp i przypisy Mirosław Krajewski

Wydanie drugie poprawione i uzupełnione

Wszechnica Edukacyjna i Wydawnicza Verbum

Rypin 2011

Sygnatura SIRr  XXXIIc/36

Doktor ekonomii Stanisław Wesołowski (1929-2012) jest autorem wspomnień  o przeżyciach wojennych.

Okupacji doświadczył jako kilkunastoletni chłopiec.

Rypin znalazł się wówczas w Okręgu Rzeszy Gdańsk - Prusy Zachodnie.

Wspomnienia zawierają dużą dozę faktów z okupacyjnego życia  młodego chłopca, jego rodziny, znajomych i przyjaciół.

Przed wojna Rypin był bardzo zróżnicowany pod względem narodowościowym..

Autor spisał wspomnienia wolny od  uprzedzeń i subiektywnych ocen.

Wspomnienia są rzetelna i wiarygodna kroniką okupacji niemieckiej.

Po wojnie Stanisław Wesołowski ukończył studia w Toruniu  i zawodowo związał się z Warszawa.

Pierwsze wydanie jego wspomnień ukazało się w 2006 roku na łamach czasopisma "Ziemia Dobrzyńska".

Antoni Byszewski - W służbie ludziom i Ojczyźnie

 

W służbie ludziom i Ojczyźnie

Pamiętnik Antoniego W. Byszewskiego (1876-1963)

Życiorysem autora poprzedził Michał Raczkowski 

pod red. Mirosława Krajewskiego

Wydanie 2

Dom Wydawniczy Verbum

Brodnica 2016

Sygnatura SIRr XXXIIc/37

"W służbie ludziom i Ojczyźnie" to pamiętnik  Antoniego Byszewskiego (1876 - 1963), który był człowiekiem o niespożytej energii i bogatej biografii. 

Pochodził z rodziny ziemiańskiej.

Ukończył studia rolnicze w Nowoaleksandryjskim Instytucie Rolnictwa i Leśnictwa w Puławach.

Zarządzał majątkami Szczytno i Borzymowice w gminie Choceń.

Dodatkowo również jako nauczyciel  i wykładowca m.in.  we włocławskiej Szkole Handlowej, przemianowanej na Gimnazjum Ziemi Kujawskiej.

Antoni Byszewski prowadził dwa majątki ziemskie na terenie gminy Choceń. 

Z zamiłowania poświęcił się działalności na niwie krajoznawczej.

Był współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego we Włocławku.

Był tez inicjatorem utworzenia Muzeum Kujawskiego w tym mieście.

Jak działacz społeczno-gospodarczy wspierał kujawskie rolnictwo i rozwój gospodarczy

Toruńskie "Królewianki" o swojej szkole i sobie samych

 

Toruńskie "Królewianki" o swojej szkole i sobie samych 

opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Sylwia Grochowina

Wydawca: Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Toruń 2020 

Sygnatura SIRr XXXI/133

Początki II Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Toruniu sięgają roku szkolnego 1920/1921.

W tym roku w gmachu szkolnym przy ul. Sienkiewicza 46 (obecnie 40/42) zaczęło działać Państwowe Seminarium Nauczycielskie Żeńskie im. Królowej Jadwigi.

W roku 1933/1934 powstało gimnazjum nowego typu o nazwie Klasy Gimnazjalne przy Państwowym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim im. Królowej Jadwigi w Toruniu.

Od 1937/1938 roku szkoła nosiła nazwę II Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Toruniu.

Po II wojnie światowej szkoła popadła w niełaskę komunistycznej władzy.

W 1948 roku "Królówka" musiała opuścić swoją przedwojenną siedzibę.

W roku 1848/1949 zmieniono jej nazwę na II Państwowa Szkoła Ogólnokształcące Stopnia Licealnego w Toruniu.

Szkoła przetrwała do czerwca 1950 roku.

Jej uczennice rozproszono po różnych ogólnokształcących szkołach średnich w Toruniu.

Książka "Toruńskie "Królewianki" o swojej szkole i sobie samych" jest zbiorem wspomnień dwunastu uczennic.

Autorkami wspomnień są:

1. Elżbieta Baranówna-Smułkowa
2. Maria Baranówna-Tarasiuk
3. Halina Bortnowska
4. Judyta Czajkowska-Solecka
5. Gabriela Dombek-Filcka
6. Teresa Drzewuska-Wilczyńska
7. Sylwia Dullin
8. Regina Guczówna-Iwanicka
9. Teresa Jaworska-Bajwenko
10. Maria Łęgowska-Pancierzyńska
11. Barbara Nistitz-Jackowwska-Tobolewska
12. Maria Reca-Mikołajczyk.

Książkę uzupełniają fragmenty pamiętnika Janiny Przybyłowej - nauczycielki języka polskie go w "Królówce".

Narracja większości wspomnień rozpoczyna się wiosną 1945 roku.

Królewianki opisują postacie nauczycieli i koleżanek, zasady obowiązujące w szkole, nauczanie poszczególnych przedmiotów, zabawy i figle płatane nauczycielom.

Jadwiga Puciata-Pawłowska - Moje życie

 

Jadwiga Puciata-Pawłowska

Moje życie

Wydawca: 
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2020

Sygnatura SIRr XXXIIc/31

"Moje życie" to autobiografia prof. Jadwigi Puciata-Pawłowskiej (1902-1989).

Była ona wychowawcą kilku pokoleń historyków sztuki na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Autobiografia ma formę pamiętnika uzupełnionego wspomnieniami syna Autorki prof. Krzysztofa Kazimierza Pawłowskiego, córki Beaty Pawłowskiej-Wilde  i wnuka Tomasza Wilde.

To dzięki ich zaangażowaniu , uwagom ii wszechstronnej pomocy książka ukazała się, ale także została wzbogacona o piękne ilustracje pochodzące z archiwum rodzinnego.

Do publikacji ze względów praktycznych przygotowano tylko wybór wspomnień, którego dokonał syn Autorki prof. Krzysztof Kazimierz Pawłowski.

Opracowanie do druku, komentarze i przypisy, redakcja naukowa są dziełem dr Alicji Saar-Kozłowskiej.

Tekst został opatrzony indeksami i aneksami.

Pisana w wieku osiemdziesięciu lat autobiografia Jadwigi Puciata-Pawłowskiej sięga daleko w przeszłość do jej dzieciństwa i młodości. opisuje czas II wojny światowej oraz życie rodzinne i pracę zawodową w okresie PRL.

Podstawę edycji stanowił maszynopis liczący niemal 700 stron.

Redagowany był w latach 1982-1985.

Dzieli się na trzy części.

Część pierwsza "Lata wczesne - dzieciństwo i młodość" obejmuje okres do 1944 roku.

Część druga "Strzępki zapisków z powstania Warszawskiego i pobyt w Wolbromiu" obejmuje lata 1944-1945.

Część trzecia "Toruń" to wspomnienia powojenne doprowadzone do 1962 roku, kiedy to zmarł mąż autorki prof. Bronisław Pawłowski.

Autobiografię uzupełniają listy do Jadwigi Puciata-Pawłowskiej.

Maria z Komierowskich i Leon Janta-Połczyńscy - Pamiętniki

 

Maria z Komierowskich
i Leon Janta-Połczyńscy

Pamiętniki

Opracowanie Włodzimierz Jastrzębski
i Jerzy Szwankowski

Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego

Bydgoszcz 2013

Sygnatura SIRr XXXIIc/12

Pamiętniki Marii i Leona Janta -Połczyńskich były pieczołowicie przechowywane przez ich wnuczkę dr Teresę Tyszkiewicz z Poznania.

Pamiętniki dotyczą zarówno życia codziennego rodzin Komierowskich oraz Janta-Połczyńskich jak i życia społecznego, gospodarczego i politycznego Polski i Pomorza w okresie międzywojennym.

Oba pamiętniki zostały starannie opracowane, opatrzono je przypisami i objaśnieniami, informującymi o osobach występujących w tekście i o problemach poruszanych przez autorów wspomnień.

Rodziny Komierowskich i Janta-Połczyńskich już od średniowiecza związane były z Pomorzem Gdańskim.

Maria Komierowska (1880-1970) wyszła za mąż za Leona Jantę-Połczyńskiego (1867-1961) w 1902 roku.

Leon Janta-Połczyński był przed wojną ministrem rolnictwa i senatorem.

Jego żona Maria została matką chrzestną okrętu "Dar Pomorza" w 1930 r.

Siedzibą rodziny był dwór w Wysokiej koło Tucholi.

Na kartach pamiętników spotkamy elitę ziemiaństwa, twórców kultury, znanych polityków i zasłużonych wojskowych.

Gorąco polecamy, lektura jest pasjonująca, czyta się jednym tchem.

Wspomnienia torunianek : losy kobiet związanych z Toruniem w XX wieku

 

Wspomnienia torunianek
Losy kobiet związanych z Toruniem w XX wieku

opracowała Krystyna Łakomska
redakcja Anna Krygier

Wydawca: Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXXIIc/16

Współcześnie wspomnienia świadków przeszłości stają się niezwykle ważnym i cenionym przez historyków materiałem źródłowym.

Ich wartość jest szczególna w przypadku prób odtwarzania obrazu życia codziennego nie tylko jednostki, ale całego społeczeństwa.

Indywidualne wspomnienia pozwalają także spojrzeć na ważne i dramatyczne wydarzenia historyczne oczami zwykłych ludzi i odkryć aspekty, które umykają przy czytaniu urzędowych sprawozdań i archiwalnych dokumentów.

Przy Towarzystwie Naukowym w Toruniu działa nawet specjalna Komisja Przyjaciół Pamiętnikarstwa.

Pani Krystynie Łakomskiej udało się zebrać siedem relacji torunianek, które dotyczą okresu II wojny światowej, okupacji niemieckiej, ucieczki ludności cywilnej, partyzantki, pobytów w niemieckich obozach koncentracyjnych, pracy przymusowej w III Rzeszy, zbrodni katyńskiej, opisują sytuację po zakończeniu działań wojennych i okoliczności osiedlania się w Toruniu.

Autorkami wspomnień są:

• Teresa Dunin-Karwicka
• Eugenia Kijewska
• Maria Lewandowska i Wanda Szymańska
• Zofia Racławska
• Zofia Wiśniewska
• Leopolda Witkowska

Sylwia Dullin - Toruńskie Nowe Miasto i jego mieszkańcy we wspomnieniach (XIX-XXI wiek)

 

Sylwia Dullin

Toruńskie Nowe Miasto i jego mieszkańcy we wspomnieniach
(XIX-XXI wiek)

Opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Sylwia Grochowina

Wydawca: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej

Toruń 2018

Sygnatura SIRr XXXIIc/17

Sylwia Dunin jest rodowitą torunianką

Od narodzin mieszka w kamienicy przy Rynku Nowomiejskim.

Jest autorką wielu publikacji o przeszłości Torunia w rubryce "Album Rodzinny" dziennika "Nowości".

W 2014 roku ukazała się jej książka "Mój rodowód (XVIII-XXI wiek)", poświęcona rodzinie autorki.

"Toruńskie Nowe Miasto i jego mieszkańcy we wspomnieniach" to kolejna jej publikacja, poświęcona tym razem toruńskiemu Nowemu Miastu i jego mieszkańcom.

Autorka opiera się na wspomnieniach własnych i na relacjach członków rodziny.

Opowieść sięga czasów pruskiego panowania.

Na szczególną uwagę zasługują fragmenty dotyczące:

• powrotu Torunia do wolnej Polski w 1920 r.
• bolesnych doświadczeń niemieckiej okupacji
• życia codziennego w okresie PRL
• przemian po 1989 roku

Wspomnienia są napisane żywym i barwnym językiem, wyraziste, plastyczne z elementami humoru i nutką nostalgii.

Fenomenalna pamięć autorki potrafiła utrwalić szczegóły związane najbardziej ulotnymi elementami życia codziennego, takimi jak tradycje, obyczaje, moda, rozrywka, dziecięce zabawy, handel, sztuka kulinarna, obowiązki domowe, obchody świąt kościelnych i państwowych.

Takich informacji żaden historyk nie znajdzie w archiwach państwowych.

Wspomnienia uzupełnia jeszcze 7- fotografii z rodzinnego albumu.

Franciszek Beciński - Pochód czarnego krzyża

 

Franciszek Beciński

Pochód czarnego krzyża

Wydawnictwo Urbański

Toruń 2006

Sygnatura SIRr W/R/Bec60

W Informatorium uruchomiliśmy Mini-Wypożyczalnię Beletrystyki Regionalnej „Żółty Regał”.  Jest to specjalny dział z powieściami, których fabuła została osadzona w województwie kujawsko-pomorskim. Oferujemy kryminały, romanse, powieści obyczajowe, powieści historyczne i powieści młodzieżowe. Mini-Wypożyczalni towarzyszy również profil @zoltyregal na Instagramie.

Książkę poprzedza wstęp Anny Skrzypińskiej poświęcony Franciszkowi Becińskiemu (1897-1975) i jego twórczości.

Pisarz urodził się w rodzinie chłopskiej w Pilichowie na Kujawach (powiat radziejowski).

Wykształcił się na kowala.

Od dziecka wykazywał ogromne zainteresowanie literaturą.

Pisał wiersze i opowiadania.

Debiutował na łamach inowrocławskiego "Dziennika Kujawskiego" w 1927 roku.

Jeszcze przed wojną jego poezja zdobyła popularność i uznanie w środowisku kujawskiej inteligencji.

Po wojnie dopiero w latach 60-tych zaczęto znowu drukować jego utwory.

Pod koniec życia znowu doczekał się sławy i uznania.

Nazywano go "piewcą Kujaw".

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są jego następujące książki:

• Liść z polnej gruszy / Franciszek Beciński ; wybór wierszy, oprac. i wstęp Wanda Szkulmowska. - Bydgoszcz : Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne 1968.
• Melodie ziemi / Franciszek Beciński ; wybór, oprac. i posł. Wanda Szkulmowska ; rzeźby w drewnie Jan Centkowski. - Warszawa : Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza dr. 1973.
• Pochód czarnego krzyża / Franciszek Beciński. - Toruń : Wydawnictwo Urbański 2006.
• Wesele na Kujawach / Franciszek Beciński ; wstęp, oprac. nauk. Ewa Arszyńska. - Włocławek : Dobrzyńsko-Kujawskie Towarzystwo Kulturalne : Towarzystwo Miłośników Kujaw w Radziejowie 1996.
• Wybór poezji / Franciszek Beciński ; wybór wierszy, oprac. i szkic o życiu i twórczości poety Wanda Szkulmowska. - Radziejów : Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Franciszka Becińskiego 2004.

"Pochód czarnego krzyża" to pamiętnik prowadzony między sierpniem 1939 a lipcem 1940 roku.

Opisuje w dzienniku tragiczne losy mieszkańców Pilichowa, Radziejowa i Osięcin.

Opisuje losy uciekinierów z Pomorza i Kujaw, którzy zatrzymywali się w jego zagrodzie.

Utwór cechuje wysoki poziom literacki.

Książka stanowi pierwszą publikację zapisków, które ponad 60 lat przeleżały w rękopisie.

Walter Neumann - Dziennik młodego Niemca

 

Walter Neumann

Dziennik młodego Niemca
Wspomnienia 1939-1940

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2018

Sygnatura SIRr XXXIIc/22

Trzynastoletni Walter Neumann z Rygi był jednym z bałtyjskich Niemców, którzy w 1939 roku na skutek paktu Ribbentrop-Mołotow, zostali przesiedleni z Estonii i Łotwy do Rzeszy.

Wraz z rodziną zamieszkał w 1940 roku w okupowanym przez Niemców Toruniu.

Uczęszczał do gimnazjum przy ul. Zaułek Prosowy.

Był członkiem Hitlerjugend.

W 1944 roku został powołany do wojska.

W 1945 roku trafił do amerykańskiej niewoli.

Po wojnie zainteresował się poezją - został laureatem wielu literackich nagród.

"Dziennik młodego Niemca" przedstawia wojnę oczami dziecka i nastolatka.

Jego rodzinę doświadczył los bałtyckiego przesiedleńca.

Autor skupia się na otaczającym go życiu codziennym i codziennych trywialnych czynnościach.

Wspomnienia przedstawiają też chłopięce pasje i zabawy, zwykłe dzieciństwo, które powinno być pozbawione trosk i zmartwień.

Książka opisuje okres od 6 października 1939 roku do 24 czerwca 1940 roku.

Wspomnienia toruńskich kombatantów

 

Wspomnienia toruńskich kombatantów

Toruń 2015

Sygnatura SIRr VIb/8-69

Antologia "Wspomnienia toruńskich kombatantów" została sfinansowana ze środków Gminy Miasta Toruń.

W książce zebrano wspomnienia dwunastu toruńskich kombatantów.

Są wśród nich żołnierze i cywile, którzy cierpieli i walczyli w imię patriotyzmu, wolności i miłości Ojczyzny.

Autorzy należą dziś do związków kombatanckich:

• Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej
• Związek Sybiraków
• Stowarzyszenie Polaków Poszkodowanych przez II Rzeszą
• Związek Inwalidów Wojennych
• Związek Byłych Więźniów Politycznych.

Antologia składa się ze wspomnień następujących osób:

1. Maria Irena Biedermann-Kowalewska pseudonim "Myszka"
2. Irena Bruk
3. Wiesław Dokowski
4. Danuta Marta Jatczak z domu Monkiewiczówna
5. Janusz Leydo pseudonim "Cord", Batalion "Gustaw", Komp. Harcerska
6. Norbert Markowski
7. Czesław Monkiewicz
8. Andrzej Tomczak
9. Kazimierz Wach
10. Lesław Welker
11. Jarosław Wolski
12. Kazimiera Pasikowska-Zańczuk

Zaprezentowane wspomnienia poświęcone są:

• po pierwsze okupacji niemieckiej, zbrojnemu ruchowi oporu, powstaniu warszawskiemu, robotom przymusowym, obozom koncentracyjnym
• po drugie terrorowi stalinowskiemu, obozom pracy, więzieniom politycznym, wywózkom na Sybir, repatriacji

Władysław Kuligowski - Z okruchów życia : wspomnienia z lat 1918, 1939-1945

 

Władysław Kuligowski

Z okruchów życia
Wspomnienia z lat 1918, 1939-1945

Opracował i wstępem opatrzył Michał Raczkowski

Wydawca: WEiW Verbum

Brodnica 2018

Sygnatura SIRr XXXIIc/15

Wspomnienia zyskują coraz większe uznanie w badaniach historycznych nad dziejami XX wieku.

Osobiste świadectwa świadków pozwalają otworzyć codzienną rzeczywistość.

Władysław Kuligowski urodził się w 1909 roku w Kaczawce (gm. Lubień Kujawski).

Kształcił się między innymi w prywatnej szkole Emmy Otylii Keller w Chodeczu, w której przerabiano program 8-klasowego gimnazjum humanistycznego.

Władysław Kuligowski swoje wspomnienia z czasu nauki opisał w książce "Szkoła pani Keller : z zapisków ucznia".

Przed wojną był nauczycielem.

W 1939 roku został aresztowany przez Niemców z Selbstschutzu.

Po opuszczeniu więzienia przeniósł się wraz z rodziną na Podkarpacie.

W czasie okupacji organizował tajne nauczanie.

Był żołnierzem Batalionów Chłopskich.

Po wojnie powrócił na Kujawy i do zawodu nauczyciela.

Był kierownikiem szkoły Podstawowej w Górsku koło Torunia w latach 1953-1969.

Zmarł w 1981 roku w Toruniu.

Władysław Kuligowski w książce "Z okruchów życia : wspomnienia z lat 1918, 1939-1945" opisał radosne dni odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku widziane oczami mieszkańców Chodecza.

Kolejne rozdziały wspomnień poświęcone są pobytowi w hitlerowskim więzieniu, działalności w ruchu oporu, organizacji tajnego nauczania, wyzwoleniu.

Wspomina również jeńca angielskiego, którego ukrywał przez pewien czas.