Magdalena Lemańczyk - Mniejszość niemiecka na Pomorzu Gdańskim

 

Magdalena Lemańczyk

Mniejszość niemiecka na Pomorzu Gdańskim

Wydawcy:
Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk
Towarzystwo Kulturalne Ludności Niemieckiej "Ojczyzna" w Kwidzynie

Warszawa 2016

Sygnatura SIRr VIb/7-62

Magdalena Lemańczyk jest doktorem socjologii.

Specjalizuje sią w badaniach nad mniejszością niemiecką na Pomorzu Gdańskim, gdańskimi Niemcami i zachodnioprusakami zamieszkałymi w Republice Federalnej Niemiec.

Zajmuje się również pomorską wielokulturowością, najnowszymi stosunkami polsko-niemieckimi, migracjami oraz metodami i technikami badań socjologicznych.

Rozprawa "Mniejszość niemiecka na Pomorzu Gdańskim" jest pierwszą socjologiczną monografią dotyczącą mniejszości niemieckiej na Pomorzu Gdańskim po przełomie 1989 roku.

Autorka przedstawia współczesny obraz mniejszości niemieckiej.

W pracy wyeksponowano działalność stowarzyszeń mniejszości niemieckiej i scharakteryzowano tożsamość narodową i etniczną jej liderów,

Jej badania przyczyniły się do zweryfikowania i upowszechnienia wiedzy na temat mniejszości niemieckiej w III Rzeczypospolitej.

W monografii szczegółowo opisano działalność stowarzyszeń mniejszości niemieckiej, które mają siedziby w Chojnicach, Elblągu, Gdańsku, Gdyni, Grudziądzu, Iławie, Kwidzynie, Lidzbarku Welskim, Łasinie, Malborku, Nowym Mieście Lubawskim, Sztumie, Tczewie, Toruniu, Bytowie, Lęborku, Wierzchucinie, Bydgoszczy i Złotowie.

Opisane instytucje to:

1. Związek Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku
2. Związek Ludności Niemieckiej w Gdyni
3. Związek Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku - Grupa Terenowa Lębork
4. Związek Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku - Grupa Terenowa w Wierzchucinie
5. Chojnickie Stowarzyszenie Ludności Pochodzenia Niemieckiego
6. Powiatowy Bytowski Związek Ludności Pochodzenia Niemieckiego w Bytowie
7. Związek Mniejszości Niemieckiej w Gdańsku - Odział Terenowy w Tczewie
8. Towarzystwo Kulturalne Mniejszości Niemieckiej "Ojczyzna" w Kwidzynie
9. Towarzystwo Ludności Pochodzenia Niemieckiego w Grudziądzu
10. Stowarzyszenie Ludności Pochodzenia Niemieckiego w Toruniu
11. Towarzystwo Mniejszości Niemieckiej w Bydgoszczy
12. Niemieckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Pile - Koło w Złotowie
13. Stowarzyszenie Ludności Pochodzenia Niemieckiego Ziemi Elbląskiej w Elblągu
14. Związek Ludności Pochodzenia Niemieckiego Ziemi Sztumsko-Dzierzgońskiej
15. Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej Miasta Malborka i Okolic
16. Stowarzyszenie Ludności Pochodzenia Niemieckiego - Oddział w Nowym Mieście Lubawskim
17. Lidzbarskie Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej
18. Stowarzyszenie Ludności Pochodzenia Niemieckiego Ziemi Łasińskiej w Łasinie
19. Stowarzyszenie Mniejszości Niemieckiej w Iławie

Podmiot badań socjologicznych stanowili liderzy tych stowarzyszeń, przedmiotem badań była ich tożsamość narodowa i etniczna.

Na zakres badań składają się następujące elementy: autoidentyfikacja, poczucie identyczności/odmienności wewnątrzgrupowej i zewnątrzgrupowej, samotożsamość "odzwierciedlona", świadomość pochodzenia grupy i jej dziedzictwa kulturowego, stereotypizacja grupy własnej i obcej, kwestie dyskryminacji i uprzedzeń, kwestie językowe, pielęgnowanie kultury lub jej odtwarzanie, zaangażowanie organizacyjne, identyfikacja z ojczyzną, pamięć przeszłości.

Autorka prowadząc badania posługiwała się wieloma metodami i technikami: metodą badań terenowych i obserwacji uczestniczącej, techniką wywiadu kwestionariuszowego, techniką zogniskowanego wywiadu grupowego, metodą analizy treści i metodą kuli śnieżnej.

Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim

 

Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim

Pod redakcją:
Waldemara Rozynkowskiego,
Małgorzaty Strzeleckiej,
Michała Targowskiego

Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2017

Sygnatura SIRr VIb/1-58

Książka „Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim” jest już czwartym tomem wydanym w ramach serii „Region Kujawsko-Pomorski w Przeszłości”.

Do tej pory ukazały się:

• Zamki, pałace, dwory i ich mieszkańcy w regionie kujawsko-pomorskim (2013)
• Nekropolie i miejsca pamięci w regionie kujawsko-pomorskim (2014)
• Znani i nieznani ludzie regionu kujawsko-pomorskiego (2015)
• Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim (2017)

Seria jest pokłosiem konferencji naukowo-metodycznych organizowanych przez Instytut Historii i Archiwistyki Wydziału Nauk Historycznych UMK.

Zbiór studiów „Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim” składa się z referatów wygłoszonych podczas konferencji, jaka odbyła się 29 października 2015 roku w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK.

Autorami referatów byli historycy akademiccy, nauczyciele praktycy, archiwiści.

Pierwsza historyczna część książki zawiera opracowania, omawiające zagadnienie mniejszości etnicznych i wyznaniowych w skali całego regionu i poszczególnych miejscowości.

Druga metodyczna część zawiera prezentacje dotychczasowych doświadczeń i nowych możliwości w zakresie wykorzystania pamieć o mniejszościach etnicznych i wyznaniowych w działaniach edukacyjnych prowadzonych w szkołach.

CZEŚĆ HISTORYCZNA

Janusz Małłek - Regionalne i narodowe tożsamości oraz etniczne i konfesyjne mniejszości w Prusach w XIX i XX wieku 

Agnieszka Zielińska - Struktura wyznaniowa miast regionu kujawsko-pomorskiego w XIX i na początku XX wieku 

Aneta Niewęgłowska - Przynależność narodowościowo-wyznaniowa uczennic średnich szkół żeńskich w Prusach Zachodnich w dziewiętnastym stuleciu. Zarys problemu 

Maciej Krotofil - Białorusini, Rosjanie i Ukraińcy na Kujawach i Pomorzu w okresie międzywojennym 

Tomasz Dziki - Wielokulturowość Włocławka w XIX wieku 

Robert Stodolny - Stosunki narodowościowe w Aleksandrowie Kujawskim do 1945 roku – wybrane aspekty 

Małgorzata Mielewska - Żydzi w powiecie świeckim w dwudziestoleciu międzywojennym

Maciej Jan Mazurkiewicz - Żydzi toruńscy. Dziedzictwo i pamięć 

Sylwia Grochowina - Wojenny dramat ludności żydowskiej w Toruniu i okolicach. Likwidacja toruńskiej żydowskiej gminy wyznaniowej i podobozy KL Stutthof 

CZĘŚĆ METODYCZNA

Dariusz Chrobak - Mniejszości wyznaniowe, etniczne i narodowe na ziemi dobrzyńskiej i pamięć o nich na przykładzie działań Szkoły Podstawowej im. K. K. Baczyńskiego w Czernikowie i innych podmiotów 

Jarosław Czarnomski, Grzegorz Radomski - Historia mniejszości narodowych w edukacji szkolnej i pozaszkolnej. Z doświadczeń nauczycieli sierpeckich szkół

Piotr Kołodziejczak - Zarys dziejów gmin wyznaniowych w Bydgoszczy na przykładzie wybranych świątyń 

Magdalena Zdrodowska - Telewizja na pograniczach

 

Magdalena Zdrodowska

Telewizja na pograniczach
Strategie reprezentacji inności w przestrzeni medialnej

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Kraków 2013

Dr Magdalena Zdrodowska jest specjalistą w zakresie sztuk audiowizualnych.

Jest adiunktem na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej.

Jej prace poświęcone są badaniom nad telewizją jako formą komunikacji międzykulturowej.

"Telewizja na pograniczach" to rozprawa naukowa, zawierająca analizę audycji telewizyjnych poświęconych mniejszościom narodowym i stosunkom międzyetnicznym na obszarach pogranicznych.

Analizie poddano programy telewizyjne emitowane w 2008 i 2009 roku.

Książka podzielona jest na cztery rozdziały.

Rozdział I ma charakter metodologiczny.

Rozdział II dotyczy brandingu narodowego.

Autorka analizuje międzynarodowe kampanie telewizyjne promujące takie kraje jak Czechy, Rumunia, Turcja i Polska.

Rozdział III poświęcony jest telewizji transgranicznej.

Zawiera opis programów telewizyjnych, które regionalne ośrodki Telewizji Polskiej tworzyły we współpracy z zagranicznymi telewizjami.

Przykładem takich audycji są: "Kowalski i Schmidt", "Kwartet", "Między Odrą a Renem", "Zaolzie. Łączy nas Polska."

W końcu najobszerniejszy IV rozdział dotyczy programów dla mniejszości narodowych tworzonych przez Telewizję Polską, zwłaszcza przez Telewizję Białystok.

Aż 5% ludności Podlasia stanowią mniejszości narodowe, przy czym jest to unikatowa mozaika i różnorodność etniczna, na którą składają się Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Romowie, Rosjanie, Tatarzy polscy.

Białostocki Ośrodek Telewizji Polskiej z myślą o mniejszościach narodowych uruchomił sześć programów:

• Podlaski Orient
• Rosyjski głos
• My Romowie
• Panorama litewska
• Przegląd ukraiński
• Tydzień białoruski

Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim - IV konferencja naukowo-metodyczna

 

IV Konferencja naukowo-metodyczna 

z cyklu 

„Region kujawsko-pomorski w przeszłości” 

zatytułowana: 

„Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim”

W czwartek 29 października 2015 roku odbyła się IV edycja konferencji naukowo-metodycznej z cyklu „Region kujawsko-pomorski w przeszłości” zatytułowana: „Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim”. Jej gospodarzem był Instytut Historii i Archiwistyki UMK. Przewodniczącym komitetu organizacyjnego był dr hab. Waldemar Rozynkowski, prof. UMK, a jego członkami: dr Małgorzata Strzelecka i dr Michał Targowski.

Jak co roku, obrady odbywały się w Sali Rady Wydziału Nauk Historycznych im. Profesora Karola Górskiego, która całkowicie się wypełniła słuchaczami. Wśród zgromadzonych znaleźli się pracownicy naukowi UMK, nauczyciele, uczniowie oraz wszyscy zainteresowani regionalną tematyką.

Konferencję otworzył organizator, dr hab. Rozynkowski. Następnie głos zabrali: prodziekan Wydziału Nauk Historycznych UMK prof. dr hab. Wiesław Sieradzan oraz mgr Alicja Bartnicka z Koła Naukowego Badaczy Białych Plam, działającego przy UMK. Prodziekan zwrócił uwagę na potrzebę badań regionalnych, natomiast mgr Bartnicka zaprosiła zebranych na wykład Marcina Ogdowskiego – blogera wojennego, zatytułowany: „Polacy w Afganistanie – zwycięstwo czy klęska?”, które odbędzie się 24 listopada. Potem dr hab. Rozynkowski zaprezentował książkę: Znani i nieznani ludzie regionu kujawsko-pomorskiego, która jest efektem zeszłorocznego spotkania.

Obrady konferencji podzielone zostały na 2 części, podczas których wygłaszano referaty i rozmawiano o nich, oraz panel dyskusyjny: „Mniejszości narodowe i etniczne w regionie w nauczaniu historii i wiedzy o społeczeństwie”. W pierwszej części obrad mogliśmy wysłuchać 5 wystąpień:

• dr Michał Targowski (UMK) – „Przybysze na Kujawach i Pomorzu – migracje i obce osadnictwo na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego na przestrzeni dziejów”
• dr hab. Maciej Krotofil (UMK) – „Białorusini, Rosjanie i Ukraińcy na Kujawach i Pomorzu w okresie międzywojennym”
• dr Aneta Niewęgłowska (UMK) – „Przynależność narodowo-wyznaniowa uczennic średnich szkół żeńskich w Prusach Zachodnich w XIX w.”
• dr hab. Sylwia Grochowina (UMK) – „Losy kobiet żydowskich z podobozu KL Stutthof – Baukommando Weichsel. Aktualny stan wiedzy”
• mgr Maciej Mazurkiewicz (Toruń) – „Żydzi w międzywojennym Toruniu. Historia, dziedzictwo, pamięć”

Po wygłoszeniu referatów odbyła się dyskusja. Dr hab. Sylwię Grochowinę pytano o straty Baukommando „Weichsel”, konsekwencje jakie spotkały strażników oraz o działające na tym terenie Baukommando „Ostland”. Drugim pytanym referentem był mgr Maciej Mazurkiewicz, który musiał zmierzyć się z kwestiami, czy Towarzystwo Ochrony Zwierząt można uznać za organizację antyżydowską oraz czy bojkot polskich lub niemieckich firm należy traktować jako działalność antypolską lub antyniemiecką?

Po dyskusji i krótkiej przerwie kawowej wznowiono obrady konferencji. W drugiej jej części wysłuchaliśmy kolejnych 5 referatów:

• mgr Paweł Madaliński (UMK) – „Mniejszość niemiecka wobec odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Na przykładzie miasta Świecia i powiatu świeckiego”
• dr Tomasz Dziki (Włocławek) – „Wielokulturowość Włocławka w XIX stuleciu”
• mgr Dariusz Chrobak (Czernikowo) – „Mniejszości narodowe na ziemi dobrzyńskiej i pamięć o nich”
• mgr Robert Stodolny (Aleksandrów Kujawski) – „Stosunki narodowościowe w Aleksandrowie Kujawskim do 1945 roku - wybrane aspekty”
• Mateusz Głowacki (UMK) – „Sztetl, który zniknął bez śladu. Społeczność żydowska w Osięcinach na Kujawach od początku XIX w. do 1942 roku”

Po wygłoszeniu ostatniego referatu odbyła się dyskusja. Mgr Robert Stodolny z drem Tomaszem Dzikim dyskutowali o prawosławiu na terenie Królestwa Polskiego, dr hab. Waldemar Rozynkowski z mgrem Robertem Stodolnym o rosyjskości Aleksandrowa Kujawskiego, dr Michał Targowski z mgrem Dariuszem Chrobakiem o efektach nauczania na temat mniejszości narodowych w regionie, a mgr Maria Jadczak z Mateuszem Głowackim o nie do końca idealnym obrazie żołnierzy wyklętych.

Po zakończeniu rozmów nad wygłoszonymi referatami miał miejsce osobny panel dyskusyjny zatytułowany: „Mniejszości narodowe i etniczne w regionie w nauczaniu historii i wiedzy o społeczeństwie”. Jego moderatorami byli: mgr Maria Jadczak, dr Ewa Puls i dr Małgorzata Strzelecka.