Władysław Dziewulski (1878-1962) - astronom - współzałożyciel Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

 

Władysław Dziewulski urodził się w Warszawie w 1878 roku.

Jego ojciec wykładał fizykę na Uniwersytecie Warszawskim.

Wydawał też dwa czasopisma przyrodnicze.

Władysław Dziewulski ukończył matematykę i fizykę na Uniwersytecie Warszawskim w 1901 roku.

W 1903 roku obronił doktorat z astronomii na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Prowadził badania w krakowskim Obserwatorium Astronomicznym.

Pracę naukową równolegle prowadził też na Uniwersytecie w Getyndze.

Habilitował się w 1916 roku w Krakowie.

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu niepodległości przeniósł się do Wilna.

Był dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego w Wilnie, a w latach 1924-1925 nawet rektorem Uniwersytetu Stefana Batorego.

W czasie okupacji parał się tajnym nauczaniem.

Po zakończeniu II wojny światowej wraz z innymi profesorami z Wilna znalazł się w Toruniu.

Gdy w 1945 roku powołano Uniwersytet Mikołaja Kopernika Ludwik Kolankowski został jego rektorem, a Władysław Dziewulski został prorektorem Uniwersytetu.

W 1947 roku założył Obserwatorium Astronomiczne w Piwnicach pod Toruniem.

W latach 1949-1956 był też prezesem Towarzystwa Naukowego w Toruniu.

Zmarł w Toruniu w 1962 roku.

Międzynarodowa Unia Astronomiczna nazwała w 1970 roku jeden z kraterów na Księżycu imieniem "Dziewulski".

POLECANA LITERATURA

Władysław Dziewulski (1878-1962)

pod redakcja Cecylii Iwaniszewskiej

Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Państwowe Wydawnictwo Naukowe

Warszawa - Toruń 1978

Sygnatura SIRr IIIB/Dziewulski

Spis treści:

• Kalendarium życia profesora Władysława Dziewulskiego - opracowała Cecylia Iwaniszewska
• Lata studiów i początki pracy naukowej (1878-1919) - Cecylia Iwaniszewska
• Okres wileński (1919-1945) - Wilhelmina Iwanowska
• Lata w Toruniu (1945-1962) - Wilhelmina Iwanowska
• Profesor Dziewulski w Obserwatorium Toruńskim - Andrzej Woszczyk
• Organizacja Uniwersytetu Mikołaja Kopernika - Konrad Górski
• Działalność prof. Dziewulskiego jako prezesa Towarzystwa Naukowego w Toruniu - Tadeusz Czeżowski
• Władysław Dziewulski wśród polskich astronomów - Włodzimierz Zonn
• Z wypowiedzi Władysława Dziewulskiego - Stefania Grudzińska
• Prace profesora Dziewulskiego w dziedzinie mechaniki nieba - Stanisław Gąska
• Prace profesora Dziewulskiego w dziedzinie fotometrii - Roman Ampel
• Prace profesora Dziewulskiego w astronomii gwiazdowej - Włodzimierz Zonn
• Władysław Dziewulski jako historyk astronomii - Eugeniusz Rybka
• Wykaz publikacji profesora Władysława Dziewulskiego - opracowanie Stefania Grudzińska

Dr Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska – „Studiując astronomię w Toruniu 75 lat temu”

 

Dr Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska,
Foto. Tomasz Dorawa

Dr Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska

„Studiując astronomię w Toruniu 75 lat temu”

Wykład 19 XI 2020 godz. 18.00

Facebook Książnicy Kopernikańskiej

https://www.facebook.com/KsiaznicaKopernikanska

Cykl:

Otwarte wykłady astronomiczne online

Zapraszają:

Toruński Oddział Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (PTMA) oraz Książnica Kopernikańska w Toruniu

Czy ktoś może za Nią powtórzyć tę sentencję? Nie, tylko Ona może tak powiedzieć. Bowiem Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska jest pierwszą absolwentką astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Rozpoczęła studia na matematyce, a zakończyła na astronomii. Z miastem jest związana od 1945 r., kiedy przybyła do Torunia z rodzicami i siostrami, starszą Marią i młodszą Magdaleną. Rodzice chcieli, aby córki podjęły studia na nowo otwartej uczelni. Z czasem Cecylia uzyskała stopień doktora na naszej uczelni. Pracowała jako nauczyciel akademicki do 1990 r., (a będąc na emeryturze jeszcze do 2007). Angażuje się także w popularyzację astronomii, m.in. pracowała jako juror od początku istnienia Wojewódzkiego Konkursu z Fizyki i Astronomii, który jest organizowany (od 1990) przez PTMA dla uczniów szkół podstawowych, a następnie gimnazjalnych.

Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska (1958);
fot. z kolekcji Cecylii Iwaniszewskiej

Czy planowała, że zostanie w mieście? Czy marzyła, aby pozostać na UMK? Czy interesowała się zawsze astronomią, skąd wzięły się jej zainteresowania. Czy wybór kierunku studiów był podyktowany brakiem języka łacińskiego w szkole średniej? Jak doszło do zmiany kierunku studiów? Kto był jej mentorem? Początki naszej toruńskiej astronomii to czasy takich luminarzy polskiej nauki, jak wileńscy profesorowie Uniwersytetu Stefana Batorego: Władysław Dziewulski i Wilhelmina Iwanowska. Jaki był program studiów astronomicznych, czy chętnie ją zatrudniono na UMK. Początki jej pracy sięgają 1 IX 1947 r. (pracowała jako zastępca młodszego asystenta przy Katedrze Astrofizyki u prof. Iwanowskiej, jeszcze w trakcie studiów!) Pamięta jak powstawało Obserwatorium w Piwnicach, i kto je tworzył. Jej wspomnienia wydało Towarzystwa Miłośników Torunia (Wspomnienia o moim uniwersytecie, Toruń 2014). Na okładce tej książki trafnie zamieściła witraż nad wejściem do budynku Obserwatorium Astronomicznego w Piwnicach – bo astronomia zdominowała Jej życie od studiów, aż do tej chwili.

Obserwatorium w Piwnicach,
studentka Cecylia Łubieńska przy astrografie Drapera (1950); 
fot. z kolekcji Cecylii Iwaniszewskiej

Wydaje nam się, że znamy ją doskonale, z Klubu Inteligencji Katolickiej (jest aktualnie jego honorowym prezesem), z Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Została słusznie uhonorowana Medalem Thorunium, a w Książnicy, jest na prawie każdym wykładzie w ramach cyklu Towarzystwa Miłośników Torunia – „Wieczory Toruńskie” (do ToMiTo należy od 1965). Nie opuszcza książnicowych wykładów i zebrań Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii (do PTMA wstąpiła w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych i jest obecnie najstarszym stażem Jego członkiem!). Uhonorowano Ją złotą odznaką PTMA. Otrzymała także Medal Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego z okazji 100 lat Niepodległości.

Warto pamiętać, że to przecież astronom, nasz z Torunia. A jak to się zaczęło? Warto posłuchać…

dr Katarzyna Tomkowiak

Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska - Wspomnienia o moim uniwersytecie

 

Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska

Wspomnienia o moim uniwersytecie

Wydawca:
Towarzystwo Miłośników Torunia

Toruń 2014

Sygnatura SIRr XXXIa/75

Cecylia Łubieńska-Iwaniszewska rozpoczęła studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w 1945 roku.

W 1950 roku ukończyła astronomię, jako pierwszy absolwent tego kierunku.

W 1959 roku obroniła doktorat i wykładała na UMK aż do przejścia na emeryturę w 1989 roku.

Jej wspomnienia składają się z dwóch części.

W części pierwszej autorka opisała kolejno studia i pracę na uniwersytecie od jego zarania.

Z lektury dowiemy się jak wyglądały początki Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, Duszpasterstwa Akademickiego i  Obserwatorium Astronomicznego UMK.

Część druga wspomnień obejmuje 15 biografii profesorów i absolwentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, z którymi autorka była blisko związana.

Są wśród nich:

• Andrzej Bielski
• Władysław Dziewulski
• Melityna Gromadska
• Henryk Szarski
• Wilhelmina Iwanowska
• Danuta Jabłońska-Frąckowiak
• Aleksander Jabłoński
• Leon Jeśmanowicz
• Edmund Kamiński
• Andrzej Lisicki
• Krystyna Porębska Rożałowska
• Helena Putowska
• Irena Szczurek
• Zofia Wolniewicz
• Andrzej Woszczyk