Moje dawne Skrwilno

 

Aleksander Ziółkowski,
Zygmunt Ciepliński,
Andrzej Ziółkowski 

Moje dawne Skrwilno

Wydawnictwo Naukowe ASKON 

Warszawa 2013

Sygnatura SIRr VIII/In-Skrwilno-1

Ta niezwykła publikacja, której część powstała w rękopisie siedemdziesiąt lat temu, dotyczy lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku.

Składa się ze wspomnień dwóch osób.

Aleksander Ziółkowski (192-2004), urodził się w Skrwilnie i mieszkał tu do połowy 1946 roku.

W latach 1950-1951 sporządzał kilkadziesiąt stron notatek z młodości. 

Pisał tylko dla siebie i niczego nie ujawniał, ze względu na swą przeszłość żołnierza Armii Krajowej.

Zygmunt Ciepliński (ur. 1932- ) przeczytał te wspomnienia 2011 roku, jako redaktor tekstu.

Pod ich wpływem również on opisał swoje wspomnienie Skrwilna z okresu okupacji i okresu powojennego do 1947 roku.

Wspomniał między innymi o akcji zbrojnej podziemia antykomunistycznego z 12 listopada 1947 roku w Okalewie.

Temu wydarzeniu poświęcona jest trzecia część książki autorstwa Andrzeja Ziółkowskiego. 

Autor opracowania ujawnił ukryta prawdę o wypadkach lat czterdziestych  związanych z umacnianiem się władzy ludowej.

Historia została bardzo starannie udokumentowana szeregiem dokumentów wplecionych w tekst narracji.

Kpt. Alojzy Bruski "Grab"

Alicja Paczoska-Hauke

Kpt. Alojzy Bruski "Grab"
Żołnierz ZWZ-AK-DSZ na Pomorzu

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Warszawa 2021

Sygnatura SIRr IIIB/Bruski Alojzy

Alojzy Bruski urodził się w 1914 roku w Piechowicach na Kaszubach w zamożnej rodzinie chłopskiej.

W 1939 roku w czasie kampanii wrześniowej odznaczył się w bojach o Miłosną w obronie Warszawy.

Kapitan Alojzy Bruski  był bohaterem antyniemieckiej konspiracji na Pomorzu.

Organizował tu struktury Związku Walki Zbrojnej  i Armii Krajowej.

Był dowódcą największego oddziału partyzanckiego AK w Borach Tucholskich.

Był też uczestnikiem drugiej powojennej konspiracji niepodległościowej na Pomorzu.

9 czerwca 1945 roku został aresztowany w Bydgoszczy przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. 

17 września 1946 roku, odarty z godności oficerskiej i pozbawiony praw, został pozbawiony życia strzałem w tył głowy w kotłowni ponurego więzienia we Wronkach.

Przez pół wieku, jako żołnierz wyklęty, skazany był też przez cenzurę na zapomnienie.

Uwolnić z niepamięci - Cz. 1

 

Uwolnić z niepamięci

Bohaterowie bydgoskiej "Łączki".

Cz. 1 

teksty: 

Alicja Paczoska-Hauke, 

Magdalena Basińska

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Bydgoszcz 2021

Sygnatura SIRr IIIA/150.01

Książka poświęcona jest żołnierzom Armii Krajowej i Zrzeszania Wolność i Niezawisłość, którzy zostali zamordowani w Bydgoszczy przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa w  latach 1945-1952.

Wyroki w ich sprawach wydawał Wojskowy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy.

Egzekucje wykonywano w Więzieniu Karno - Śledczym przy Wałach Jagiellońskich w Bydgoszczy.

Urząd Bezpieczeństwa dokonywał potajemnych pochówków swoich ofiar we wspólnej mogile w kwaterze więziennej na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy,

Biuro Poszukiwań  i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej prowadziło w latach 2018-2919 prace archeologiczne na kwaterze, w czasie których udało się odnaleźć i częściowo zidentyfikować szczątki ciał zamordowanych żołnierzy podziemia niepodległościowego.

W książce znalazły się biografie następujących żołnierzy:

- st. sierż. Ludwik Augustyniak ps. "Cygan"

- st. sierż. Florian Dutkiewicz ps. "Jawor"

- por. Tadeusz Antoni Ośko ps. "Sęp"

- Zbigniew Rostek ps. "Piotr"

- Tadeusz Stankiewicz  ps."Ćwiek"

W książce opisano ich walkę z reżimem komunistycznym, okoliczności aresztowania, przesłuchania, przebieg procesu, egzekucje i potajemne pochówki.

Tadeusz Ośko "Sęp"

 

Alicja Paczoska-Hauke, 

Szymon Nowak

Tadeusz Ośko "Sęp"

Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej

Warszawa 2021

Sygnatura SIRr IIIB/Ośko Tadeusz

Książka jest biografia Tadeusza Ośko - żołnierza Armii Krajowej (ZWZ-AK) i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN).

W czasie wojny uczestniczył w konspiracji w Łowiczu i walczył oddziałach partyzanckich w na Zamojszczyźnie.

Od lutego 1945 roku działał w konspiracji antykomunistycznej w Bydgoszczy.

Bywa uznawany za pierwowzór tytułowego "Pułkownika Kwiatkowskiego" bohatera filmu Kazimierza Kutza, granego przez Marka Kondrata.

W czasie brawurowych akcji kontrolował powstające posterunki milicji i siedziby Urzędów Bezpieczeństwa i uwalniał aresztowanych członków polskiej konspiracji.

Za wierność swoim ideałom został 27 listopada 1946 roku stracony na mocy wyroku Wojskowego Sadu Rejonowego w Bydgoszczy w Więzieniu Karno-Śledczym przy Wałach Jagiellońskich.

Miał wówczas 33 lata.

Dopiero w 2018 roku dzięki poszukiwaniom archeologów z Instytutu Pamięci Narodowej udało się odnaleźć miejsce jego pochówku.

Generał Elżbieta Zawacka - cena odwagi

 

Generał Elżbieta Zawacka 

Cena odwagi 

scenariusz Maciej Jasiński
rysunki Jacek Michalski

Wydawca: Agencja Reklamowa GALL 

Toruń 2020

Sygnatura SIRr IIIB/Zawadzka Elżbieta

Elżbieta Zawacka urodziła się w Toruniu 19 marca 1909 roku.

Jeszcze w trakcie studiów zaangażowała się w działalność Przysposobienia Wojskowego Kobiet.

W 1939 roku bardzo intensywnie starała się przeszkolić jak najwięcej kobiet na wypadek zbliżającej się wojny.

Szkolenia obejmowały służbę sanitarną, obronę przeciwlotniczą i przeciwpożarową.

Już w listopadzie 1939 roku rozpoczęła działalność konspiracyjną.

Dzięki swym pewiaczkom szybko zorganizowała na Górnym Śląsku tajną służbę kobiet.

Sama jako wyśmienita kurierka zajmowała się organizacją konspiracyjnej łączności.

Ponad 100 razy przekraczała jako kurierka granice różnych europejskich krajów, sama też organizowała i testowała trasy dla innych kurierów.

Jej rodzinę w Toruniu aresztowano, a siostrę wywieziono do obozu koncentracyjnego.

W 1943 roku Elżbieta Zawacka jako emisariuszka Komendanta Głównego Armii Krajowej gen. Stefana Grota-Roweckiego wyruszyła do Londynu na spotkanie z Wodzem Naczelnym gen. Władysławem Sikorskim.

Po wykonaniu swej misji Elżbieta Zawadzka przeszła szkolenie spadochronowe i 9 września 1943 roku została zrzucona nad Mazowszu.

Tak została jedyna kobieta wśród cichociemnych.

Wzięła udział w Powstaniu Warszawskim - była sanitariuszką w szpitalu powstańczym na ul. Szczygła.

Awansowała na stopień kapitana.

Po wojnie ukończyła drugie studia z pedagogiki społecznej.

W 1951 roku została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa.

Po ciężkim śledztwie sąd wojskowy skazał ja na 10 lat więzienia za działanie na szkodę państwa polskiego.

Po amnestii zajęła się pracą nauczyciela i badaniami naukowymi w zakresie kształcenia korespondencyjnego, kształcenia ustawicznego i kształcenia dorosłych( doktorat 1965, habilitacja 1972).

Po pobycie w Londynie, gdzie spotkała się z kombatantami, w wyniku szykan ze strony władz komunistycznych przeszła na emeryturę.

Zajęła się wówczas dokumentowaniem działalności pewiaczek, żołnierzy AK, kurierów "Zagrody", wojennej służby Polek, działalności państwa podziemnego.

W 1990 roku powołała "Fundację Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek".

W 1993 roku została Honorowym Obywatelem Torunia.

Aż dwu razy odznaczoną ją Orderem Wojennym Virtuti Militari.

Zmarła 10 stycznia 2009 roku.

Poświęcony jej komiks został wydany w ramach większej serii zleconej przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, poświęconej wybitnym postacią naszego regionu.

W ramach serii ukazały się następujące komiksy biograficzne i historyczne:

1. Marian Rejewski. Bydgoszczanin, który złamał szyfr enigmy
2. Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Cena wolności
3. Władysław Raczkiewicz. Twórca idei Wielkiego Pomorza 
4. Jan Paweł II. Nasz patron
5. Jan Czochralski. Człowiek, który zmienił świat
6. Edward Stachura. Wędrówką życie jest człowieka
7. Helena Grossówna. Nigdy nie trać nadziei
8. Generał Elżbieta Zawacka, Cena odwagi 
9. Pola Negri. Podróż do gwiazd 
10. Wanda Błeńska. Wszędzie są dobrzy ludzie 
11. Nawojka. Z miłości do nauki
12. Fryderyk Chopin. Muzyczna podróż w czasie
13. Uczeń Kopernika
14. Wolność nie umiera nigdy. Powrót Pomorza i Kujaw do wolnej Polski 
15. Ostatni bastion. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1921
16. Albert Abraham Michelson. W stronę światła
17. Bronisław Malinowski. Bieg przez życie

Komiksy w wersji elektronicznej dostępne są na stronie:

https://issuu.com/kujawsko-pomorskie/stacks/a5cbc213068d4e648e7e405a83f321e1

Elżbieta Zawacka - Cichociemna - Honorowy Obywatel Torunia

 

Elżbieta Zawacka

1909-2009

Cichociemna - Generał

Pedagog - Profesor

Honorowy Obywatel Torunia

Elżbieta Zawacka urodziła się w Toruniu 19 marca 1909 roku.

Od dzieciństwa mówiła świetnie po niemiecku.

W 1931 roku ukończyła matematykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i podjęła pracę nauczycielki

Jeszcze w trakcie studiów zaangażowała się w działalność Przysposobienia Wojskowego Kobiet.

Została instruktorką, jeździła na obozy, zakładała hufce, organizowała szkolenia.

Od 1937 roku pełniła funkcję komendanta PWK na Śląsku i Zagłębiu.

W 1939 roku bardzo intensywnie starała się przeszkolić jak najwięcej kobiet na wypadek zbliżającej się wojny.

Szkolenia obejmowały służbę sanitarną, obronę przeciwlotniczą i przeciwpożarową.

Pomnik gen. Elżbiety Zawackiej.
Autorem jest toruński rzeźbiarz Tadeusz Porębski.
Pomnik stoi na ul. Podmurnej
przed siedzibą Fundacji General Elżbiety Zawackiej

Już w listopadzie 1939 roku rozpoczęła działalność konspiracyjną.

Dzięki swym pewiaczkom szybko zorganizowała na Górnym Śląsku tajną służbę kobiet.

Sama jako wyśmienita kurierka zajmowała się organizacją konspiracyjnej łączności.

Doceniono jej umiejętności i zwerbowano do pracy w "Zagrodzie" czyli w Wydziale Łączności Zagranicznej Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej.

Tam przyjęła pseudonim "Zo".

Ponad 100 razy przekraczała jako kurierka granice różnych europejskich krajów, sama też organizowała i testowała trasy dla innych kurierów.

W 1942 roku konspiracja w Katowicach została rozbita przez Gestapo.

Elżbieta Zawacka tylko dzięki szczęśliwemu przypadkowi nie została aresztowana, ale Niemcy wydali za nią list gończy.

Jej rodzinę w Toruniu aresztowano, a siostrę wywieziono do obozu koncentracyjnego.

W 1943 roku Elżbieta Zawacka jako emisariuszka Komendanta Głównego Armii Krajowej gen. Stefana Grota-Roweckiego wyruszyła do Londynu na spotkanie z Wodzem Naczelnym gen. Władysławem Sikorskim.

Droga przez Niemcy, Paryż, Andorę, Hiszpanię i Gibraltar trwała 3 miesiące.

Po wykonaniu swej misji Elżbieta Zawadzka przeszła szkolenie spadochronowe i 9 września 1943 roku została zrzucona nad Mazowszu.

Tak została jedyna kobieta wśród cichociemnych.

Wzięła udział w Powstaniu Warszawskim - była sanitariuszką w szpitalu powstańczym na ul. Szczygła.

Awansowała na stopień kapitana.Po wojnie ukończyła drugie studia z pedagogiki społecznej.

W 1951 roku została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa.

Po ciężkim śledztwie sąd wojskowy skazał ja na 10 lat więzienia za działanie na szkodę państwa polskiego.

Po amnestii zajęła się pracą nauczyciela i badaniami naukowymi.

Nigdy nie wstąpiła do PZPR mimo, że było to warunkiem objęcia stanowiska dyrektora Liceum Korespondencyjnego w Toruniu.

Prowadziła badania na Uniwersytecie Gdańskim i Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w zakresie kształcenia korespondencyjnego, kształcenia ustawicznego i kształcenia dorosłych(doktorat 1965, habilitacja 1972).

Po pobycie w Londynie, gdzie spotkała się z kombatantami, w wyniku szykan ze strony władz komunistycznych przeszła na emeryturę.

Zajęła się wówczas dokumentowaniem działalności pewiaczek, żołnierzy AK, kurierów "Zagrody", wojennej służby Polek, działalności państwa podziemnego.

W 1990 roku powołała "Fundację Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek".

W 1993 roku została Honorowym Obywatelem Torunia.

W 1995 roku otrzymała tytuł profesora,  a w 2006 roku awansowano ja na stopień generała brygady.

Aż dwu razy odznaczoną ją Orderem Wojennym Virtuti Militari.

Zmarła 10 stycznia 2009 roku.

POLECANA LITERATURA

Katarzyna Minczykowska

Cichociemna. Generał Elżbieta Zawacka "Zo"

Toruń-Warszawa 2014

Sygnatura SIRr IIIB/Zawacka Elżbieta

Katarzyna Minczykowska

Elżbieta Zawacka." Zelma", "Sulica", "Zo"

Toruń 2007

Sygnatura SIRr IIIB/Zawacka Elżbieta

Katarzyna Minczykowska

Zo. Elzbieta Zawacka 1909-2009

Warszawa 2009

Sygnatura SIRr IIIB/Zawacka Elżbieta

Gen. bryg. prof. dr hab. Elżbieta Zawacka (1909-2009)
Materiały do biografii

Redakcja: Katarzyna Minczykowska

Toruń 2010

Sygnatura SIRr IIIB/Zawacka Elżbieta

Elżbieta Zawacka
Bibliografia podmiotowo-przedmiotowa w wyborze za lata 1959-2009

Opracowała: Marzena Jarocka

Toruń 2009

Sygnatura SIRr IIIB/Zawacka Elżbieta

Ryszard Borowicz, Hanna Kostyło, Władysław Szulakiewicz

Elżbieta Zawacka "Zo". Portret akademicki

Toruń 2009

Sygnatura SIRr IIIB/Zawacka Elżbieta

• Ryszard Borowicz - Jednostka a społeczeństwo - przyczynek do biografii
• Hanna Kostyło - Rekonstrukcja głównych wątków badawczych Elżbiety Zawackiej
• Władysław Szulakiewicz - Droga naukowa Elżbiety Zawackiej

Stanisław Salmonowicz, Natalia Iwaszkiewicz, Kazimierz Bilski

Elżbieta "Zo"

Toruń 1999

Sygnatura SIRr IIIB/Zawacka Elżbieta

• Stanisław Salmonowicz - Elżbieta Zawacka
• Natalia Iwaszkiewicz - "Zo" - legenda AK. Biała sukienka jest gotowa
• Kazimierz Bilski "Rum" - "Zo"

Anna Mikulska, Joanna Mikulska - Katalog muzealiów ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

 

Anna Mikulska, Joanna Mikulska

Katalog muzealiów ze zbiorów Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek 

Wydawca: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXIXb/37

Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej działa od 1990 roku, pierwotnie pod nazwą Fundacja "Archiwum Pomorskie Armii Krajowej".

Fundacja gromadzi materiały archiwalne, dokumenty i muzealia dotyczące działalności Armii Krajowej na Pomorzu oraz wojskowej służby Polek.

Katalog muzealiów prezentuje pamiątki przekazane przez Elżbietę Zawacką oraz przez kombatantów i kombatantki, ich rodziny, osoby zbierające pamiątki z okresu II wojny światowej.

Często darczyńcami były osoby mieszkające na stałe poza granicami Polski.

Muzealia przekazane przez darczyńców maja duża wartość emocjonalną i osobistą, wiążą się z dramatycznymi przeżyciami ofiarodawców.

Wiele z nich przez lata było przechowywanych z pietyzmem.

Katalog podzielił muzealia na kilka grup:

1. Przysposobienie Wojskowe Kobiet
2. Armia Krajowa
3. Polskie Siły zbrojne na Zachodzie
4. Ludowe Wojsko Polskie
5. Obozy i więzienia
6. Varia

Katalog opisuje 472 obiekty muzealne.

Opis każdego zawiera nazwę eksponatu, jego datowanie, materiał, z którego powstał, nazwisko darczyńcy i numer inwentarzowy.

Wśród muzealiów znajdują się:

• mundury
• ordery
• odznaczenia
• dokumenty
• biało-czerwone opaski
• pasy i klamry od pasów
• furażerki
• naszywki
• lornetki
• taśmy z nabojami
• medaliki
• pieczątki
• pistolety
• nadajniki radiowe
• orzełki
• kompasy
• chlebaki
• baretki
• nieśmiertelniki
• łóżka polowe
• spadochrony
• scyzoryki
• koce,
• buty
• hełmy
• maski przeciwgazowe
• menażki
• latarki
• śpiwory
• figurki z chleba
• medaliki z chleba
• różańce z chleba
• chusty obozowe
• tabliczki jenieckie

Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

 

Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Opracowanie: Katarzyna Minczykowska, Barbara Rojek, Anna Rojewska, Elżbieta Skerska, Dorota Zawacka-Wkarecy

Wydawca: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXIXb/38

Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej działa od 1990 roku, pierwotnie pod nazwą Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”.

Elżbieta Zawacka już w latach 60-tych XX wieku rozpoczęła gromadzenie materiałów źródłowych do trzech tematów:

• Wojskowa Służba Kobiet
• dzieje konspiracji na Pomorzu
• działalność "Zagrody", czyli Wydziału Łączności Zagranicznej Komendy Głównej Armii Krajowej

Obecnie na zbiory Fundacji składa się już 8099 teczek osobowych..

Zawartość teczek od wielu lat jest przedmiotem zainteresowania historyków, dziennikarzy i rodzin kombatantów.

"Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej" zawiera omówienia materiałów dotyczących konspiracji pomorskiej w latach 1939-1945, wojennej służby kobiet i Wydziału Łączności Zagranicznej KG ZWZ-AK "Zagroda".

Omówiono ogólną zawartość poszczególnych zespołów akt oraz przedstawiono pochodzenie zbiorów.

Najważniejszą częścią Informatora są wykazy teczek osobowych - podające liczbę porządkową, tytuł i treść jednostki (nazwisko, imię, pseudonim) i numer inwentarzowy.

Dodatkowo na końcu Informatora zamieszczono Indeks osobowy.

Stefan Cosban-Woytycha, Ryszard Sobczak - Dywersja i sabotaż na Pomorzu Gdańskim 1939-1945

 

Stefan Cosban-Woytycha
Ryszard Sobczak

Dywersja i sabotaż na Pomorzu Gdańskim 1939-1945

Wydawnictwo Poligraf

Brzezia Łąka 2017

Sygnatura SIRr VIb/8-71

W opracowaniu przedstawiono różne metody walk dywersyjno-sabotażowych, jakie stosowały polskie organizacje niepodległościowe w walce z Niemcami na Pomorzu Gdańskim.

Autorzy monografii oparli się na szerokiej bazie źródłowej i wykorzystali szereg dokumentów, pamiętników, wspomnień i artykułów naukowych.

Książka przynosi wiele nowych ustaleń dotyczących akcji dywersyjnych i sabotażu gospodarczego.

Akcje dywersyjno-sabotażowe licznych na Pomorzu Gdańskim organizacji podziemnych przyczyniły się do osłabienia niemieckiego potencjału militarnego.

Miały również wpływ psychologiczny na społeczeństwo niemieckie, gdyż przeprowadzano je na terenach wcielonych do Rzeszy.

W książce opisano sytuację na Pomorzu Gdańskim w przededniu wojny i w jej początkowym okresie.

Opisano początki ruchu partyzanckiego w Borach Tucholskich i życie partyzanckie w leśnych bunkrach i schronach.

Zwrócono również uwagą na rekrutację i szkolenie organizacji paramilitarnych w przededniu wybuchu wojny.

Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół', Związek Strzelecki, Tajna Organizacja Wojskowa "Grunwald" miały duży udział w szkoleniu wojskowym, szkoleniu dywersyjnym, szkoleniu wywiadowczym i szkoleniu na potrzeby sabotażu.

W okresie wojny dużą rolę odegrał oczywiście Związek Walki Zbrojnej  i Armia Krajowa, ale i mniejsze oddziały partyzanckie jak "Świerki",  Polska Armia Powstania, Gryf Pomorski, Komenda Obrony Polski.

Autorzy opracowania opisali terror i masowe niemieckie zbrodnie na Pomorzu Gdańskim w początkowym okresie wojny,

Kolejne rozdziały książki były poświęcone rozmaitym metodom walki dywersyjnej i sabotażu.

Opisano akcje dywersyjno-sabotażowe przeciwko niemieckiemu przemysłowi zbrojeniowemu.

Wielką rolę odegrał sabotaż zwłaszcza w zakładach amunicyjnych.

Opisano akcje dywersyjno sabotażowe przeciwko transportowi niemieckiemu.

Pomorscy partyzanci przeprowadzali akcje wymierzone w niemiecką kolej oraz napady na transporty rolno-spożywcze.

Opisano również akcje sabotażowe wymierzone w administrację niemiecką i agentów gestapo.

Opisano sabotaż i dywersję w niemieckich zakładach pracy, w przemyśle i rolnictwie.

Przejawem sabotażu gospodarczego było też wyrządzanie  szkód i niszczenie sprzętu kolejowego, drogowego i lotniczego.

Osobno opisano działalność dywersyjno-sabotażową przeciwko niemieckiemu przemysłowi stoczniowemu i przeciwko niemieckim statkom i okrętom

Na zakończenie opracowania opisano ściganie sprawców sabotażu i dywersji przez niemiecki wymiar sprawiedliwości.

Represje obejmowały osoby świeckie i duchownych.

Cennym uzupełnieniem monografii są załączone do niej tabele przedstawiające wyniki akcji sabotażowych, efekty działań dywersyjnych, zestawienie akcji dywersyjnych przeciwko niemieckiej  kolei i zestawienie akcji sabotażowych wymierzonych w przemysł stoczniowy.

Krzysztof Błażejewski - I kapłan i żołnierz : rzecz o księdzu prałacie doktorze Stanisławie Wiśniewskim

 

Krzysztof Błażejewski

I kapłan i żołnierz
Rzecz o księdzu prałacie doktorze Stanisławie Wiśniewskim

Wydawcy:
Fundacja Żołnierzy Pomorskiego Okręgu Armii Krajowej im. Płk. Jana Pałubickiego 
Środowisko Warszawskie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej

Bydgoszcz 1998

Sygnatura SIRr IIIB/Wiśniewski Stanisław

Ksiądz Prałat Doktor Stanisław Wiśniewski (1907-1997) pochodził z Kruszwicy.

W okresie II wojny światowej został wysiedlony do Generalnej Guberni do Mińska Mazowieckiego.

Został kapelanem Armii Krajowej (pseudonim Walenty Paliński), prowadził tajne nauczanie i pracował w kontrwywiadzie.

Od 1946 roku poświęcił się zorganizowaniu nowej  parafii Św. Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy.

Był jej pierwszym proboszczem.

Posługę w parafii pełnił od 1946 do 1982 roku.

W 1956 roku uzyskał stopień doktora teologii na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.

Na emeryturze pełnił rolę kapłana środowiska kombatantów.

Został pochowany na cmentarzu Nowofarnym w Bydgoszczy.

Mirosław Krajewski - Dama niezłomna Maria Sobocińska (1920-2012) - Biografia wpisana w okupacyjne dzieje Skępego

 

Mirosław Krajewski

Dama niezłomna Maria Sobocińska (1920-2012)
Biografia wpisana w okupacyjne dzieje Skępego

Wydawca: Dobrzyńskie Towarzystwo Naukowe

Rypin-Skępe 2012

Sygnatura SIRr IIIB/Sobocińska Maria

Prof. zw. dr. hab. Mirosław Krajewski jest wybitnym historykiem, politologiem i wydawcą.

Związany jest z Uniwersytetem Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i Szkołą Wyższą im. Pawła Włodkowica w Płocku.

Jest prezesem Dobrzyńskiego Towarzystwa Naukowego.

Jest autorem i redaktorem ponad 140 książek o historii ziemi dobrzyńskiej, Mazowsza i Kujaw.

Biografia „Dama niezłomna Maria Sobocińska (1920-2012)" poświęcona jest pamieć niezwykłej kobiety, żołnierza Armii Krajowej, Damy Orderu Virtuti Militari.

Postać bohaterki ukazana jest w szerokim tle patriotycznej atmosfery Skępego i oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi.

Autor opisał również dzieje rodzinny Marii Sobocińskiej.

Wiele miejsca poświecono okresowi powojennemu i uwiezieniu bohaterki przez komunistyczna bezpiekę.

Relacje członków konspiracji pomorskiej w latach 1939-1945

 

Relacje członków konspiracji pomorskiej w latach 1939-1945

Wybór i opracowanie: Elżbieta Kwiatkowska-Dybaś

Biblioteka Fundacji "Archiwum Pomorskie AK" w Toruniu
t. 66

Wydawca: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej

Toruń 2015

Sygnatura SIRr VIb/8-44b

Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej - Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek zgromadziła już około 1500 relacji członków konspiracji pomorskiej z okresu II wojny światowej.

Ich publikacja zapewnia poznanie bezpośrednich przekazów uczestników ruchu oporu.

Już w 2000 roku fundacja opublikowała 51 wspomnień w książce "Relacje członków konspiracji pomorskiej w latach 1939-1945" - stanowiła ona 31 tom serii Biblioteka Fundacji "Archiwum Pomorskie AK" w Toruniu.

Obecny drugi tom relacji, zwiastuje kontynuację publikacji kolejnych wspomnień również w przyszłości.

W okresie okupacji na Pomorzu utworzono Okręg Pomorze ZWZ-AK.

Dzielił się on na podokręgi, inspektoraty i obwody.

Relacje pogrupowano według inspektoratów  - Brodnica, Bydgoszcz, Chojnice, Gdańsk, Gdynia, Grudziądz, Tczew, Toruń, Włocławek.

W sumie na Pomorzu działało nawet 50 organizacji konspiracyjnych.

Wspomnienia opisują bardzo różnorodne działania antyniemieckie takie, jak wywiad wojskowy, sabotaż, łączność zagraniczną, pomoc jeńcom, praca charytatywna, samopomoc, tajne nauczanie, nasłuch radiowy, walki partyzanckie, praca łączników i kurierów.

Tom obejmuje 82 relacje.

Każdą poprzedza krótki regest, podający informacje o miejscu i czasie działania danej osoby oraz o jej przynależności organizacyjnej.