Pluskowęsy z tamtych lat

 

Feliks Stolkowski

Pluskowęsy z tamtych lat 

Wydawca: Muzeum Etnograficzne w Toruniu

Toruń 2019

Sygnatura SIRr VIII/In-Pluskowęcy-2

Feliks Stolkowski (1947-2021) odegrał wielka rolę w utrwalaniu dziedzictwa kulturowego Chełmży, Nawry i Pluskowęs.

Jego pasja regionalisty i oddanie swojej małej ojczyźnie sprawiły, zw z wielkim zaangażowaniem badał tajemnice, zagadki i ciekawostki ziemi chełmżyńskiej.

Feliks Stolkowski urodził się w Pluskowęsach koło Chełmży

Właśnie pałacowi i majątkowi rodziny Kalkstainów i Sczanieckich w Pluskowęsach poświęcił swoją książkę.

Wcześniej już wydał książkę "Nawra z tamtych lat"  poświęcona odległemu o kilkanaście kilometrów majątkowi rodziny Kruszyńskich i Sczanieckich.

Książka "Pluskowęsy z tamtych lat" przeznaczona jest do czytania i oglądania.

Autor przekazał mnóstwo wiadomości i ciekawostek na temat majątku i jego właścicieli, życia codziennego,  gospodarstwa, parku, ogrodu, koni, wsi, społeczności, oświaty.

Na bogaty materiał ilustracyjny składają się fotografie współczesne i archiwalne, stare dokumenty i plany.

Autor przygotowując publikację  poszukiwał starych fotografii wśród mieszkańców rodzinnej wsi i członków rodziny.

Godzinami przeglądał w bibliotekach stare czasopisma

Publikację dofinansował Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Ocalić od zapomnienia : pałace i dwory powiatu golubsko-dobrzyńskiego

 

Ocalić od zapomnienia
Pałace i dwory powiatu golubsko-dobrzyńskiego

pod redakcją Szymona Wiśniewskiego

Wydawca: Stowarzyszenie Świętego Huberta,
Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. ks. F.K. Malinowskiego

Golub-Dobrzyń 2011

Sygnatura SIRr XXXIIIb/166

Publikacja została wydana w ramach projektu „Ocalić od zapomnienia – dwory i pałace” finansowanego przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Redaktorem zbioru jest Szymon Wiśniewski – nauczyciel historii, wiceprezes Stowarzyszenia Świętego Huberta oraz komendant Hufca ZHP im. F. Chopina w Golubiu-Dobrzyniu.

Celem projektu było ratowanie pamięci o dworach i pałacach naszego regionu.

Autorami biogramów, oprócz redaktora tomu, są również uczniowie Zespołu Szkół nr 2 w Golubiu-Dobrzyniu: Dorota Gutkowska, Monika Bąkowska, Marcin Grębocki, Jacek Maćkiewicz, Dominika Kęprowska, Hanna Milarska, Magdalena Kaszuba, Joanna Szwaracka, Magdalena Rykaczewska, Małgorzata Marcinkowska, Paweł Cichocki, Jowita Wnuczyńska.

Dwory są pozostałością po świecie ziemiaństwa.

Są miejscami, gdzie w okresie zaborów kwitła polska kultura narodowa i kształtowały się postawy patriotyczne i niepodległościowe.

W książce opisano dwory i pałace istniejące i nie istniejące.

• Sokołowo
• Ostrowite
• Owieczkowo
• Nowa Wieś
• Konstancjewo
• Gałczewko
• Ciechocin
• Słuchaj
• Gajewo
• Szafarnia
• Płonne
• Bocheniec
• Wielgie
• Zbójno
• Skępsk
• Świętosław
• Piątkowo
• Szychowo
• Elzanowo
• Pluskowęsy
• Chełmonie
• Pruska Łąka
• Pusta Dąbrówka
• Józefat
• Radomin
• Szczutowo
• Działyń
• Wrocki

Dwory i pałace - Szlakiem rezydencji wiejskich

 

Dwory i pałace
Szlakiem rezydencji wiejskich 

Autorzy tekstów: Bogna Derkowska-Kostkowska, Agnieszka Wysocka, Krzysztof Bartowski, Lech Łbik, Krystian Strauss, Piotr Winter

Wydawca: Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy

Bydgoszcz 2017

Sygnatura SIRr XIII/164

Przewodnik prowadzi czytelników szlakiem dworów i pałaców województwa kujawsko-pomorskiego.

W regionie kujawsko-pomorskim znajduje się około 400 zabytkowych zespołów rezydencjonalnych.

Autorzy dokonali wyboru 48 rezydencji wiejskich ulokowanych we wszystkich powiatach województwa.

Kierowano się walorami architektonicznymi i historycznymi zabytków.

Wśród polecanych znalazły się dwory i pałace z następujących miejscowości:

1. Bajerze
2. Boguszewo
3. Brodnica
4. Brzezie
5. Cerekwica
6. Chodeczek
7. Chomiąża Szlachecka
8. Ciechocinek
9. Dębowa Łąka
10. Grocholin
11. Grochowiska Szlacheckie
12. Huta
13. Jabłonowo Pomorskie
14. Jastrzębie (pow. lipnowski)
15. Jastrzębie (pow. Świecki)
16. Kijewo Szlacheckie
17. Kłóbka
18. Kobylniki
19. Kołdrąb
20. Kołuda Mała
21. Kruszyn
22. Krzywosądz
23. Lubaszcz
24. Lubostroń
25. Mała Komorza
26. Marcinkowo Górne
27. Mełno
28. Młodocin
29. Nawra
30. Nowe Jankowice
31. Orłowo
32. Ostromecko
33. Rulewo
34. Runowo Krajeńskie
35. Sielec
36. Skłudzewo
37. Sypniewo
38. Szafarnia
39. Trzebcz Szlachecki
40. Turzno
41. Ugoszcz
42. Wieniec (pow. mogileński)
43. Wieniec (pow. włocławski)
44. Zaduszniki
45. Zalesie
46. Zamarte
47. Zbójno
48. Żalno

Przewodnik jest bogato ilustrowany.

Publikację sfinansowano przez Województwo Kujawsko-Pomorskie

Maria Eznarska, Barbara Rolirad - Siedziby ziemiańskie w powiecie radziejowskim

 

Maria Eznarska
Barbara Rolirad

Siedziby ziemiańskie w powiecie radziejowskim

Wydawnictwo Expol

Włocławek 2004

Sygnatura SIRr XXXIIIb/177

W książce "Siedziby ziemiańskie w powiecie radziejowskim" został przedstawiony obecny stan zachowania dworów lub zespołów dworskich.

Są one świadectwem kultury szlachty polskiej.

Opracowanie poszerza nasza wiedzę o ziemiaństwie polskim i jego roli w życiu gospodarczym, politycznym i kulturalnym Kujaw.

Książkę otwiera rozdział I zawierający charakterystykę położenia i środowiska geograficznego powiatu radziejowskiego.

W rozdziale II przedstawiono historię powiatu radziejowskiego od czasów najdawniejszych do 1999 r.

W rozdziale II opisano zlokalizowane w powiecie siedziby ziemiańskie.

Przedstawiono ogólną charakterystykę zespołów dworskich, wymieniono najbardziej znanych właścicieli ziemskich i określono stan zachowania obiektów.

Autorki dokonały ogromnej pracy nad przygotowaniem opracowania.

Opisały w większości wypadków po raz pierwszy aż 25 obiektów dworskich.

Dzięki książce poznamy zespoły dworskie zlokalizowane w następujących miejscowościach położonych na terenie gmin Bytoń, Dobre, Osięciny, Piotrków Kujawski, Topólka i Radziejów:

1. Niegibalice
2. Stróżewo
3. Świesz
4. Nowy Dwór
5. Dobre
6. Krzywosądz
7. Borucin
8. Borucinek
9. Jarantowice
10. Konary
11. Kościelna Wieś
12. Osięciny
13. Osłonki
14. Zagajewice
15. Leszcze
16. Piotrków Kujawski
17. Biskupice
18. Czołówek
19. Płowce
20. Skibin
21. Pruchnowo
22. Leonowo
23. Czołowo
24. Kamieniec
25. Świerczyn

Maria Eznarska, Barbara Rolirad - Siedziby ziemiańskie w powiecie radziejowskim

 

Maria Eznarska, Barbara Rolirad

Siedziby ziemiańskie w powiecie radziejowskim

Wydawnictwo Expol

Radziejów - Włocławek 2004

Sygnatura SIRr XXXIIIb/177

Praca "Siedziby ziemiańskie w powiecie radziejowskim" składa się z dwóch części.

Najpierw autorki opisały położenie i środowisko geograficzne powiatu radziejowskiego.

Przedstawiły też jego dzieje od czasów najdawniejszych do 1999 roku.

W końcu scharakteryzowały siedziby ziemiańskie w powiecie radziejowskim.

Opisano stan zachowania dworów i zespołów dworskich.

Przybliżono sylwetki znanych i cenionych właścicieli ziemskich.

Część druga zawiera szczegółowy opis siedzib ziemiańskich podzielonych na dwie grupy.

Uwzględniono mianowicie wyjątkowe szlaki turystyczne położone na obszarze powiatu radziejowskiego: Szlak Północny i Szlak Południowy.

Oba szlaki zaczynają się i kończą w Radziejowie.

Na Szlaku Północnym zlokalizowane są następujące dwory:

• Biskupice
• Dobre
• Krzywosądz
• Kościelna Wieś
• Osięciny
• Zagajewice
• Konary
• Osłonki
• Borucinek
• Borucin
• Jarantowice
• Płowce
• Skibin

Na Szlaku Południowym zlokalizowane są następujące dwory:

• Leonowo
• Pruchnowo
• Niegibalice
• Świesz
• Nowy Dwór
• Stróżewo
• Świerczyn
• Kamieniec
• Piotrków Kujawski
• Leszcze
• Czołówek
• Czołowo

Regina Kotłowska - Majątek Żukowskich w Lalkowych na Kociewiu

 

Regina Kotłowska

Majątek Żukowskich w Lalkowych na Kociewiu

Wydawnictwo Region 

Gdynia 2016

Sygnatura SIRr IIIA/120

Monografia poświęcona jest majątkowi i dworowi Olgi i Władysława Żukowskich w Lalkowych.

Jest to historia rodu, ale również wsi i jej mieszkańców.

Oparta jest na dokumentach z archiwum rodzinnego oraz na wspomnieniach świadków.

Książka rozpoczyna się od przedstawienia dziejów majątku w Lalkowych od końca XVIII wieku do 1923 roku, kiedy to zakupiło go małżeństwo Władysława i Olgi Żukowskich.

W rozdziale II autorka opisuje środowisko rodzinne Władysława Żukowskiego i Olgi Pawłowny z Moskwinów.

Władysław Żukowski ukończył Instytut Górniczy w Petersburgu.

Był dyrektorem kopalni w Sosnowcu.

Kolejny rozdział przedstawia okoliczności przeniesienia się rodziny Żukowskich do Lalkowych i zakupu tutejszych dóbr ziemskich.

Rozdział IV opisuje życie rodziny w Lakowych, przedstawia majątek, zabudowania dworskie.

Rozdział V poświęcony jest wsi Lakowy, budowie dworu w Lalkowach, miejscowej parafii.

Rodzina Żukowskich dzieliła czas między Sosnowiec, Kraków i Lalkowy.

Na co dzień majątkiem zarządzał administrator.

W książce opisano również innych pracowników dworu i gospodarstwa.

Ostatni rozdział przedstawia tragiczne losy Lalkowych w okresie okupacji niemieckiej i powojennych rządów komunistycznych.

Dekretem PKWN majątek został odebrany rodzinie bez odszkodowania.

Należy podkreślić, że autorka monografii Regina Kotłowska dotarła do unikatowych źródeł i cennych informacji.

Drobiazgowo opisała losy rodziny Żukowskich.

Równie wiele miejsca poświeciła wsi Laklowy i dziejom jej mieszkańców.

Wszystkie wiadomości przedstawiła na szerokim tle historycznym i ekonomicznym.

Poznaliśmy więc skomplikowane stosunki narodowościowe na Kociewiu.

Dowiedzieliśmy się też wiele o sytuacji ekonomicznej ziemiaństwa w przedwojennej Polsce.

Jest to wielka historia małego majątku.

Jak przez soczewkę widać w niej trudną historię Kociewia i tragiczne losy polskich rodzin ziemiańskich.

Tomasz Dziki, Piotr Bokota - Kłóbka - dzieje dóbr ziemskich

 

Tomasz Dziki, Piotr Bokota 

Kłóbka - dzieje dóbr ziemskich
(od XIII wieku do czasów współczesnych)

Wydawca: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej

Włocławek 2015

Sygnatura SIRr VIII/In-129

Kłóbka posiada wielkie walory kulturowe.

Do naszych czasów zachowała się wieś z kościołem oraz kompleks dworsko-parkowy.

Dziś znajduje się tam Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny.

Dobra ziemskie w Kłóbce są też świadectwem przeszłości warstwy ziemiańskiej.

Dwór tradycyjnie łączy się z rodziną Orpiszewskich (od 1822 do 1945)

Ale w ciągu kilkuset lat swej historii dobra te znajdowały się też w rękach Godziembów, Pomianów, Kłobskich i Komeckich.

Wyrazem zainteresowania dziejami rodów szlacheckich jest monografia Piotra Bokota i Tomasza Dzikiego.

Autorzy opisali najdawniejszą historię majątku oraz szczególnie bogate w informacje dzieje XIX wieku, kiedy majątkiem zarządzała rodzina Orpiszewskich.

Z książki dowiemy się o przynależności administracyjnej i własnościowej dóbr, o gospodarce i finansach, o życiu codziennym mieszkańców majątku.

Osobny rozdział poświęcony jest parcelacji majątku i dziejom zabudowań dworskich po 1945 roku.

Monografię uzupełniają wspomnienia mieszkańców, inwentarze, akty ślubów i urodzeń, zestawienia statystyczne, umowy, wykazy, protokoły.

Do książki dołączono również wiele unikatowych starych fotografii.

Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce - przewodnik

 

Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce
Przewodnik

Redakcja: Piotr Nowakowski

Wydawca: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej

Włocławek 2015

Sygnatura SIRr IX/54

Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce działa od 1993 roku.

Obejmuje zarówno wiejski skansen jak i (od 2015 roku) odrestaurowany zespół dworsko-parkowy.

We wsi obejrzeć można chałupy, stodoły, chlewiki, obory, stajnie, spichlerze, kuźnię, olejarnie, garncarnię, wiatrak.

W skansenie znajduje się również stara karczma, budynek szkoły, remiza strażacka.

Wieś obejmuje 5 hektarów.

Dwór w Kłóbce należał do rodziny Orpiszewskich.

Pochodzi z połowy XIX wieku.

W środku obejrzeć można zabytkowe obrazy, meble, wyposażenie.

Otacza go imponujący park, liczący 7 hektarów.

Autorami tekstu do przewodnika są Michał Kwiatkowski, Krystyna Pawłowska, Krystyna Kotula, Łukasz Dworniczak.

Autorami zdjęć są Krzysztof Cieślak, Jarosław Czerwiński, Michał Kwiatkowski, Piotr Nowakowski.

Katarzyna Podczaska - Dworki i pałace gminy Inowrocław

 

Katarzyna Podczaska

Dworki i pałace gminy Inowrocław

Wydawca: FORZA CUIAVIA

Inowrocław 2014

Sygnatura SIRr XXXIIIb/153

Dr Katarzyna Podczaska jest wybitnym badaczem zabytków przeszłości z terenu Kujaw.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępnych jest bardzo dużo jej książek.

Monografia "Dworki i pałace gminy Inowrocław" zawiera opis wszystkich tego typu obiektów znajdujących się w okolicach Inowrocławia.

Autorka opisała następujące dwory:

1. Borkowo
2. Cieślin
3. Czyste
4. Gnojno
5. Góra
6. Jacewo
7. Jaksice
8. Kłopot
9. Komaszyce
10. Krusza Podlotowa
11. Krusza Zamkowa
12. Kruśliwiec
13. Latkowo
14. Łojewo
15. Marulewy
16. Olszewice
17. Orłowo
18. Piotrkowice
19. Pławin
20. Pławinek
21. Sikorowo
22. Sławecinek
23. Słońsko
24. Trzaski

Poszczególne rozdziały zawierają opisy historii danej wsi, dziejów właścicieli dworu, charakterystykę jego architektury, informacje o parku dworskim, fotografie i plany.

Adam Stenzel - Pałace i dwory ziemi wąbrzeskiej

 

Adam Stenzel

Pałace i dwory ziemi wąbrzeskiej

Wydawnictwo:
Wąbrzeskie Zakłady Graficzne

Wąbrzeźno 2011

Sygnatura SIRr XXXIIIb/46

Adam Stenzel to grudziądzki regionalista, kolekcjoner, pasjonat lokalnej historii,
badacz dziejów ziemiaństwa, miłośnik wiejskiej architektury rezydencjonalnej.

Autor wykorzystał wiele unikatowych źródeł, wspomnień, pamiętników,
listów, kronik, archiwaliów).

Opracowanie zawiera opisy 28 dworów i pałaców z następujących miejscowości:

1. Bartoszewice
2. Błędowo
3. Czaple
4. Czaple - Cholewice
5. Dębieniec
6. Dębowa Łąka
7. Działowo
8. Goryń
9. Józefkowo
10. Kurkocin
11. Małe Radowiska
12. Mgowo
13. Niedźwiedź
14. Nielub
15. Orłowo
16. Ostrowite
17. Piątkowo
18. Pluskowęsy
19. Płużnica
20. Radzyń Chełmiński (Dwór na Zielonej Górze)
21. Ryńsk
22. Stara Ruda
23. Szychowo
24. Trzcianek
25. Uciąż
26. Wałycz
27. Węgorzyn
28. Wronie

Opisy informują o położeniu zespołów dworsko-parkowych lub pałacowo-parkowych, zawierają przedstawienie historii poszczególnych miejscowości, omówienie zmian właścicieli dóbr, charakteryzują architekturę danego dworu lub pałacu, oraz przybliżają zabytkowe parki, które otaczały ziemiańskie siedziby.