Samuel Bogumił Linde : wybitny torunianin

 

Samuel Bogumił Linde wybitny torunianin 

opracowanie tekstu i dobór zdjęć: Michał Targowski

Wydawca: Towarzystwo Miłośników Torunia

Toruń 2021

Sygnatura SIRr IIIB/Linde

Autor opracowania Michał Targowski jest doktorem historii, wykładowcą na Wydziale Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Od lat bada i popularyzuje zagadnienia związane z osadnictwem olenderskim i dziejami menonitów w Dolinie Wisły.

Interesuje się również historią Torunia, Pomorza Gdańskiego, Kujaw, Ziemi Chełmińskiej i Ziemi Dobrzyńskiej.

Bada dzieje rycerstwa i szlachty na Pomorzu Gdańskim i na Ziemi Chełmińskiej w XIII-XIX w.

Dr Michał Targowski udziela się społecznie w:

- Towarzystwie Miłośników Torunia

- Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim

- Mennonitischer Geschichtsverein

Dr Michał Targowski jest autorem i redaktorem licznych książek dostępnych w Książnicy Kopernikańskiej.

O to wybór niektórych z nich:

• Fryderyk Chopin w Toruniu
• Jakob Heinrich Zernecke : wybitny torunianin
• Mniejszości wyznaniowe i etniczne w regionie kujawsko-pomorskim
• Na prawie polskim i niemieckim : kształtowanie się ziemskiej własności szlacheckiej na Pomorzu Gdańskim w XIII-XVI wieku
• Nekropolie i miejsca pamięci w regionie kujawsko-pomorskim
• Olędrzy : osadnicy znad Wisły : sąsiedzi bliscy i obcy
• Samuel Bogumił Linde : wybitny torunianin
• Zamki, pałace, dwory i ich mieszkańcy w regionie kujawsko-pomorskim
• Znani i nieznani ludzie regionu kujawsko-pomorskiego
• Źródła do dziejów regionu kujawsko-pomorskiego.

Jest też autorem wielu przewodników po Toruniu.

Popularna biografia Samuela Bogumiła Lindego powstała w związku z rocznicą 250. urodzin autora pierwszego słownika języka polskiego.

Samuel Bogumił Linde urodził się w Toruniu i tu spędził dzieciństwo.

Był uczniem słynnego toruńskiego gimnazjum.

W książce opisano Toruń Samuela Bogumiła Lindego, jego dom i rodzinę.

Wspomniano o młodości spędzonej w Toruniu.

Omówiono studia bohatera na uniwersytecie w Lipsku i pracę wykładowcy.

Opisano jego działalność jako bibliotekarza i bibliografa.

Zaprezentowano jego aktywność zawodową jako pedagoga i organizatora szkolnictwa.

Przedstawiono Słownik języka polskiego - dzieło życia Samuela Bogumiła Lindego.

Wspomniano o postaci Lindego jako działacza religijnego o politycznego.

Zaprezentowano jego zasługi i kontrowersje związane z jego osobą.

Na koniec opisano otrzymane przez Lindego zaszczyty i wyróżnienia.

Wspomniano też o pielęgnowaniu pamięci o nim przez kolejne pokolenia Polaków.

Biografia Lindego ma charakter popularnonaukowy.

Posiada atrakcyjna szatę graficzną.

Jej wielkim walorem są liczne fotografie, ryciny, portrety, ilustracje, dokumenty z epoki, kopie książek ilustrujące narracje poświęconą Samuelowi Bogumiłowi Lindemu.

250. urodziny Samuela Bogumiła Lindego (1771-1847)

 

Samuel Bogumił Linde – portret olejny
z 1 połowy XIX wieku, być może pędzla
Aleksandra Kokulara – ze zbiorów
Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu

250. urodziny

 

Samuela Bogumiła Lindego

 

(1771-1847)

W wigilię urodzin naszego znakomitego torunianina, 23 kwietnia 2021 r., przed pomnikiem twórcy Słownika języka polskiego, w Toruniu przy ul. Słowackiego 8, złożyli kwiaty: dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu (Danetta Ryszkowska), prezes i wiceprezes Towarzystwa Miłośników Torunia (prof. dr hab. Krzysztof Mikulski, dr Michał Targowski, historycy z UMK), przedstawiciele Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Toruniu: proboszcz ks. Michał Walukiewicz i dr Ewa Gawrońska oraz Katarzyna Rapior-Murawska, która reprezentowała Oddział Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Toruniu.

Samuel Bogumil Linde,
Słownik Języka Polskiego,
tom I, 1807 rok
– ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej

Honorowy obywatel Torunia wyznania ewangelickiego, leksykograf, językoznawca, ale i bibliotekarz, został uhonorowany w Światowym Dniu Książki. Uczciliśmy zatem współtwórcę księgozbioru Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, który kojarzymy choćby z serii wydawniczej jako Zakład Narodowy im. Ossolińskich (z siedzibą niegdyś we Lwowie, obecnie we Wrocławiu). Warto pamiętać, że po insurekcji kościuszkowskiej carat zrabował Polsce jej pierwszy księgozbiór, na prawach biblioteki narodowej, Bibliotekę Załuskich. Zadania odbudowy nowej polskiej biblioteki podjął się młody absolwent uniwersytetu w Lipsku S. B. Linde, a pracował wówczas w Wiedniu dla leksykografa (Ossolińskiego).

Swą pracą przysłużył się również swojemu słownikowi, bowiem zebrany materiał wykorzystał przy opracowywaniu dzieła życia.

Metryka Toruńskiego Gimnazjum

Akademickiego – ze zbiorów

Książnicy Kopernikańskiej

Urodził się w Toruniu, był synem ślusarza, który przybył do miasta ze Szwecji, absolwentem toruńskiego gimnazjum (rękopiśmienną metrykę z wpisem dokumentującym jego obecność w gronie uczniów z 1783, Książnica Kopernikańska posiada w swych zbiorach). Dzięki stypendium Rady Miasta ukończył studia w Lipsku, podobnie jak starszy brat. Pracował w Wiedniu, Warszawie, m.in. uczył Fryderyka Skarbka, jak i on torunianina. Przyjaźnił się z rodziną Fryderyka Chopina. Należał do grona organizatorów i pierwszych wykładowców Uniwersytetu Warszawskiego, współtworzył jego bibliotekę.

 Czynnie uczestniczył w życiu kościelnym, m. in. w latach 1828 – 37 jako prezes Konsystorza generalnego obu wyznań ewangelickich w Królestwie Polskim, a wcześniej jako prezes Kolegium Kościelnego Warszawskiego Zboru Ewangelicko-Augsburskiego (1813–1819).

Samuel Bogumił Linde – pomnik
z 1976 roku, autor Witold Marciniak,
stoi przed gmachem Książnicy
Kopernikańskiej w Toruniu.,
foto. Tomasz Dorawa

Jednak został zapamiętany, nie tylko w mieście, jako autor słownika, któremu poświęcił wiele lat pracy, a jego edycja trwała przeszło 8 lat, (rozpoczęła się w 1807 r. ostatni tom ukazał się w 1815 r.). Pomnik przed Książnicą jest właśnie poświęcony S. B. Lindemu jako twórcy tego słownika. Stanął w 1976 r. z inicjatywy Zygfryda Gardzielewskiego, pomysł wspierali członkowie Towarzystwa Miłośników Torunia, a także ówczesny dyrektor Książnicy – Alojzego Tujakowski.

Dziś pięknie ukwiecony pomnik, zarówno kwiatami przed pomnikiem, jak i złożonymi wiązankami kwiatów, nawiązywał do uroczystości z 1871 r., kiedy to Polacy zgromadzeni wokół redakcji „Gazety Toruńskiej”, pierwszy raz uczcili urodziny naszego leksykografa.

Wówczas jego popiersie przystrojono oleandrami, dziś otrzymał azalie i hortensje, bowiem bardzo lubił kwiaty, zatem nasz Samuel Bogumił powinien być w dniu swych urodzin zadowolony.

dr Katarzyna Tomkowiak