![]() |
Samuel Bogumił Linde – portret olejny z 1 połowy XIX wieku, być może pędzla Aleksandra Kokulara – ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu |
250. urodziny
Samuela Bogumiła Lindego
(1771-1847)
W wigilię urodzin naszego znakomitego torunianina, 23 kwietnia 2021 r., przed pomnikiem twórcy Słownika języka polskiego, w Toruniu przy ul. Słowackiego 8, złożyli kwiaty: dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej - Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu (Danetta Ryszkowska), prezes i wiceprezes Towarzystwa Miłośników Torunia (prof. dr hab. Krzysztof Mikulski, dr Michał Targowski, historycy z UMK), przedstawiciele Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Toruniu: proboszcz ks. Michał Walukiewicz i dr Ewa Gawrońska oraz Katarzyna Rapior-Murawska, która reprezentowała Oddział Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Toruniu.
![]() |
Samuel Bogumil Linde, Słownik Języka Polskiego, tom I, 1807 rok – ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej |
Honorowy obywatel Torunia wyznania ewangelickiego, leksykograf, językoznawca, ale i bibliotekarz, został uhonorowany w Światowym Dniu Książki. Uczciliśmy zatem współtwórcę księgozbioru Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, który kojarzymy choćby z serii wydawniczej jako Zakład Narodowy im. Ossolińskich (z siedzibą niegdyś we Lwowie, obecnie we Wrocławiu). Warto pamiętać, że po insurekcji kościuszkowskiej carat zrabował Polsce jej pierwszy księgozbiór, na prawach biblioteki narodowej, Bibliotekę Załuskich. Zadania odbudowy nowej polskiej biblioteki podjął się młody absolwent uniwersytetu w Lipsku S. B. Linde, a pracował wówczas w Wiedniu dla leksykografa (Ossolińskiego).
Swą pracą przysłużył się również swojemu słownikowi, bowiem zebrany materiał wykorzystał przy opracowywaniu dzieła życia.
![]() |
Metryka Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego – ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej |
Urodził się w Toruniu, był synem ślusarza, który przybył do miasta ze Szwecji, absolwentem toruńskiego gimnazjum (rękopiśmienną metrykę z wpisem dokumentującym jego obecność w gronie uczniów z 1783, Książnica Kopernikańska posiada w swych zbiorach). Dzięki stypendium Rady Miasta ukończył studia w Lipsku, podobnie jak starszy brat. Pracował w Wiedniu, Warszawie, m.in. uczył Fryderyka Skarbka, jak i on torunianina. Przyjaźnił się z rodziną Fryderyka Chopina. Należał do grona organizatorów i pierwszych wykładowców Uniwersytetu Warszawskiego, współtworzył jego bibliotekę.
Czynnie uczestniczył w życiu kościelnym, m. in. w latach 1828 – 37 jako prezes Konsystorza generalnego obu wyznań ewangelickich w Królestwie Polskim, a wcześniej jako prezes Kolegium Kościelnego Warszawskiego Zboru Ewangelicko-Augsburskiego (1813–1819).
![]() |
Samuel Bogumił Linde – pomnik z 1976 roku, autor Witold Marciniak, stoi przed gmachem Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu., foto. Tomasz Dorawa |
Jednak został zapamiętany, nie tylko w mieście, jako autor słownika, któremu poświęcił wiele lat pracy, a jego edycja trwała przeszło 8 lat, (rozpoczęła się w 1807 r. ostatni tom ukazał się w 1815 r.). Pomnik przed Książnicą jest właśnie poświęcony S. B. Lindemu jako twórcy tego słownika. Stanął w 1976 r. z inicjatywy Zygfryda Gardzielewskiego, pomysł wspierali członkowie Towarzystwa Miłośników Torunia, a także ówczesny dyrektor Książnicy – Alojzego Tujakowski.
Dziś pięknie ukwiecony pomnik, zarówno kwiatami przed pomnikiem, jak i złożonymi wiązankami kwiatów, nawiązywał do uroczystości z 1871 r., kiedy to Polacy zgromadzeni wokół redakcji „Gazety Toruńskiej”, pierwszy raz uczcili urodziny naszego leksykografa.
Wówczas jego popiersie przystrojono oleandrami, dziś otrzymał azalie i hortensje, bowiem bardzo lubił kwiaty, zatem nasz Samuel Bogumił powinien być w dniu swych urodzin zadowolony.
dr Katarzyna Tomkowiak