Janusz Tondel - Kniaź i królowa jednej nocy w Bibliotece Uniwersyteckiej

 

Janusz Tondel

Kniaź i królowa jednej nocy w Bibliotece Uniwersyteckiej
Reminiscencje

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2016

Sygnatura SIRr XXXVb/20

Prof. dr hab. Janusz Tondel z  Instytutu Informacji Naukowej i Bibliologii całe swoje życie zawodowe związał z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W latach 1971-1977 zatrudniony był w Bibliotece Uniwersyteckiej jako bibliotekarz.

W tym czasie biblioteka zmieniła swoja siedzibę - z Bydgoskiego Przedmieścia przeniesiona została na Bielany.

Profesor na kartach pamiętnika "Kniaź i królowa jednej nocy w Bibliotece Uniwersyteckiej" dzieli się wspomnieniami o codziennym dniu biblioteki, o wydarzeniach jakie miały w tedy miejsce, oraz co najciekawsze o bibliotekarzach i pracownikach biblioteki wszystkich szczebli.

Książka podzielona jest na trzy części:

• W starym budynku na Chopina
• W nowym gmachu na Bielanach
• Ilustracje

Pamiętnik napisany jest w sposób nietuzinkowy, niekiedy zabawny, ujmujący życzliwością.

Książka bogata jest w fakty, ciekawostki i anegdoty.

Nie jest to sprawozdanie z działalności biblioteki.

To osobisty obraz zachowany w pamięci profesora, reminiscencje czasem ważne, czasem błahe, które oddają klimat minionych lat.

Biblioteczny egzemplarz obowiązkowy w Toruniu

 

Obowiązkowy egzemplarz biblioteczny to druk dostarczany nieodpłatnie przez wydawców uprawnionej do tego bibliotece, na podstawie specjalnych przepisów prawnych.

Pierwszy akt prawny o egzemplarzu obowiązkowym wydał król Francji Franciszek I w 1537 roku dla Biblioteki Królewskiej.

W przeszłości egzemplarz obowiązkowy służył cenzurze i kontroli produkcji wydawniczej, stąd często przepisy go dotyczące znajdowały się w prawie prasowym.

Obecnie egzemplarz obowiązkowy jest wykorzystywany do rejestracji druków, ich archiwizacji, statystyki i tworzenia bibliografii narodowej.

W Polsce egzemplarz obowiązkowy ustanowił sejm w 1780 roku dla Biblioteki Załuskich (druki z terenu całej Rzeczypospolitej) oraz dla Biblioteki Akademii Wileńskiej (druki z terenu Litwy).

Uchwała sejmowa nosiła tytuł "Powiększenie Biblioteki Publicznej" i postanawiała:

"aby odtąd drukarniom w krajach Rzeczypospolitej żadnej księgi, w kraju wyszłej i wyjść mającej, nie wolno było sprzedawać, dopókiby zaświadczenia nie było od Komisji Edukacyjnej o oddaniu pierwszego egzemplarza".

Biblioteka Załuskich została założona już w 1747 roku.

W 1774 roku nadzór nad nią przejęła Komisja Edukacji Narodowej.

Była to jedna z największych bibliotek w Europie.

Liczyła 400 tys. druków, 20 tys. rękopisów i 40 tys. sztychów.

Po III rozbiorze księgozbiór został wywieziony do Rosji.

Tylko część udało się odzyskać w 1921 roku, ale niestety i ona uległa zniszczeniu podczas Powstania Warszawskiego.

Po odzyskaniu niepodległości obowiązkowy egzemplarz biblioteczny przywrócono już w 1919 roku "Dekretem w przedmiocie tymczasowych przepisów prasowych".

W 1927 roku "Rozporządzenie w sprawie bezpłatnego dostarczania druków dla celów bibljotecznych i urzędowej rejestracji" przyznało Książnicy Miejskiej w Toruniu tzw. regionalny egzemplarz obowiązkowy.

"W woj. pomorskiem każdy zakład graficzny winien dostarczać po jednym egzemplarzu odbitym na papierze t. zw. trwałym (bezdrzewnym), wszystkich urzędowych i nieurzędowych druków nieperjodycznych oraz po jednym egzemplarzu czasopism bezpośrednio do Książnicy Miejskiej im. Kopernika w Toruniu".

Regionalny egzemplarz obowiązkowy przysługiwał Książnicy Toruńskiej w latach 1927-1939 i 1968-1996.

W 1997 roku Minister Kultury i Sztuki przekazał regionalny egzemplarz obowiązkowy Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bydgoszczy.

Toruń nadal jednak posiada egzemplarz obowiązkowy.

Przysługuje on Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu - od 1947 roku.

Jeśli więc nie będą mogli państwo odnaleźć w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej jakiejś książki to zgodnie z "Ustawą o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych" z 1996 roku oraz zgodnie z "Rozporządzeniem w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych" z 1997 roku - książka tak powinna teoretycznie znajdować się w Bibliotece Głównej UMK.

Wydawcy mają prawny obowiązek bezpłatnie przekazywać Bibliotece UMK wszystkie swoje wydawnictwa - tak książki, jak i czasopisma, a nawet ulotki, nuty, reklamy, plakaty i afisze.

Do publikacji objętych obowiązkiem ich przekazywania do bibliotek należą nie tylko książki i czasopisma, ale również dokumenty audiowizualne, publikacje na nośnikach elektronicznych, oprogramowanie komputerowe, globusy, kopie filmów kinowych i telewizyjnych.

Globusy trafiają do Biblioteki Narodowej.

Filmy gromadzi Filmoteka Narodowa.

Każdego roku ukazuje się w Polsce 25 tys. tytułów książek - teoretycznie wszystkie powinny być dostępne w Bibliotece Głównej UMK w Toruniu.

Jednak to czy w rzeczywistości Biblioteka UMK ma daną książkę zależy od życzliwości jej wydawcy i tego czy wywiązuje się on z ustawowego obowiązku przesłania egzemplarza obowiązkowego.

Wielu wydawców broni się przed tym, argumentując, że to zbyt duże obciążenie dla nich, jako że egzemplarz obowiązkowy przysługuje dzisiaj aż 16 bibliotekom.

Nad złoto cenniejsze... - Skarby Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Muzeum Okręgowym w Toruniu

 

Nad złoto cenniejsze...

Skarby Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Wystawa

Muzeum Okręgowe w Toruniu

Ratusz Staromiejski

Sala Królewska

14-30 czerwca 2015

Z okazji 70 rocznicy utworzenia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Biblioteka Uniwersytecka postanowiła pokazać publiczności swoje najcenniejsze zbiory.

Wystawę zorganizowano w Muzeum Okręgowym w Toruniu w Sali Królewskiej.

Prezentowana kolekcja składa się z dwóch części:
1. Srebrna Biblioteka księcia Albrechta Hohenzollerna.
2. Inne rękopisy i starodruki należące do księcia Albrechta Hohenzollerna.

Słynna Srebrna Biblioteka zawdzięcza swoją nazwę kunsztownym srebrnym oprawom. Kolekcja powstała w latach 1545-1562 z inicjatywy księżnej Anny Marii, drugiej żony Albrechta Hohenzollerna. Pierwotnie składała się z 20 pozycji. Do naszych czasów zachowało się 15 zabytkowych opraw. Srebrne oprawy nie były dziełem jednego złotnika - doliczono się siedmiu różnych. Na oprawach widnieją kompozycje przedstawiające sceny biblijne lub wizerunki księcia Albrechta. Zabytkowe druki ważą od 2 do 5 kg. Oprawione książki to głównie protestanckie pisma, zwłaszcza wiele prac Marcina Lutra, prywatnie przyjaciela księcia.

Druga część wystawy prezentowana w hallu przed Salą Królewską zawiera rękopisy i starodruki, które w większości należały do Albrechta Hohenzollerna (490-1568) - nie zostały jednak oprawione w srebrne płyty. Wśród nich znajduje się na przykład śpiewnik "Geystliche Lieder" z dedykacją Katarzyny Luter (żony Marcina Lutra) dla księżnej Doroty (pierwszej małżonki księcia Albrechta).

Maj w bibliotece

 

Piękna wiosenna pogoda, to zapraszamy spacerkiem i na spacer do… biblioteki?

 Maj w bibliotece???? Tak, Tak… koniecznie musiałyśmy TAM być…

Do pięknej pogody na zewnątrz, dodatkowo, dopisała pogoda ducha moli książkowych nie tylko z szacownej Książnicy… takich nastrojów długo nie było, a to niewątpliwie dzięki „majowej uczcie duchowej”, no nic nie poradzimy na to, że apetyt na te smakołyki rośnie nie tylko z wiekiem biologicznym, ale i ze stażem pracy w bibliotece. W tym roku, jubileuszowym, z okazji 70.lecia powstania naszego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, majowe imprezy akademików w Toruniu zaprezentowały się wyjątkowo atrakcyjne.

Wybrałyśmy oczywiście - branżowe, ale Jakie!!! W dniach od 8 do 15 był obchodzony XII Ogólnopolski Tydzień Bibliotek, na szczególną uwagę zasługiwały imprezy zorganizowane przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Koło przy Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. Nie mogło nas tam nie być 8-mego na spotkaniu autorskim z Mikołajem Grynbergiem autorem książki "Oskarżam Auschwitz", które poprowadził dr hab. Mirosław Supruniuk.

No, bez nas, by nie mogło się odbyć – zapewne? 11–tego spotkanie autorskie z toruńskimi historykami: prof. Teresą Borawską, uczennicą prof. Karola Górskiego – lepszej rekomendacji nie trzeba! i drem Henrykiem Rietzem, dotyczyło promocji ich książki: Mikołaj Kopernik i jego świat (wydanej przez Towarzystwo Naukowe w Toruniu). Informacje o bibliotece Kopernika – weryfikacja ustaleń dotąd zamieszczanych w literaturze przedmiotu, ale i Nasz astronom jako lekarz i wiele innych ciekawych informacji o nim... Trzeba przeczytać, ale warto donieść, iż to relacja dra Rietza dotycząca wyników polemiki wokół zagadnień związanych z rzekomym pochówkiem naszego Wielkiego astronoma bardzo ożywiła uczestników… obok starodruków Kopernika pewne futrzaki domowe w roli głównej, no ale taki przecież był poziom jednej z hipotez zamieszczonej w sieci (no i już usuniętej). Warto zaznaczyć, iż tylko rzetelna metodologia badań i krytyka źródeł historycznych, wsparta wiedzą historyka, co potrafią historycy z Torunia, daje takie efekty pracy jak zawsze u Pani profesor – doskonałe, perfekcyjne ujęcie zagadnienia, a dodatkowo skromność autorki – dziś to zestawienie, prawie unikatowe. Ciekawe wrażenia nie tylko dla zainteresowanych Kopernikiem.

Nie tylko my czekałyśmy na kolejną promocję, 12-tego wielu miłośnikowi pięknej książki zgromadziło spotkanie z prof. Januszem Tondelem, rozmowa z autorem, którą poprowadziła Anna Kroplewska-Gajkowska, była pretekstem – bohaterem była nowa książka: pięknie wydana… Między książką a sztuką Eugeniusza Przybyła: toruńskiego bibliofila i malarza, pasje i rozczarowania, a jej zawartość, no i cena przyprawia o zawrót głowy… ale może kiedyś??? Godne podkreślenia, dobre słowo o pierwszym dyrektorze Książnicy, przyjacielu tytułowego bohatera, no Zygmunt Mocarski ponadczasowo wielkim bibliotekarzem jest… a bibliofile są wśród nas…

Buszowałyśmy także między regałami, bo odbył się kolejny już III Kiermasz Książki Regionalnej (11-tego), godne podkreślenia, że były także gratisy…, a reszta wydawnictw regionalnych ciekawa – każdy kupił za tyle ile miał, a 12-tego można było, bo po atrakcyjnej cenie nabyć książki wycofane z księgozbioru uniwersyteckiego w ramach 4. Majowego Kiermaszu Książki.

Całość tej uczty duchowej dopełniła radość dla podniebienia – degustacja rzeczywistych smakołyków, towarzyszyła spotkaniu z prof. Jarosławem Dumanowskim "Ciastko, piwo i musztarda. Tajemnice historii piernika". Było smacznie pod każdym względem.

Mikołaj Kopernik - nowe spojrzenia

 

Mikołaj Kopernik – nowe spojrzenia

W czwartek 23 kwietnia w ramach światowego dnia książki i praw autorskich Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu zorganizowała dyskusję nad najnowszymi książkami o Mikołaju Koperniku autorstwa profesora Janusza Małłka Mikołaj Kopernik. Szkice do portretu oraz profesora Krzysztofa Mikulskiego Mikołaj Kopernik. Środowisko społeczne, pochodzenie i młodość.

Dyskusja odbyła się w sali audytoryjnej nr 8 na parterze BUT. Zaczęła się o 13.00 i trwała około godziny. Otworzył ją dyrektor BUT doktor Krzysztof Nierzwicki, po czym przekazał mikrofon prowadzącemu całe spotkanie doktorowi Jerzemu Sikorskiemu, badaczowi życia i dzieł Mikołaja Kopernika.

Zebrani w sali mogli zapoznać się z głównymi tezami zawartymi w obydwu promowanych pracach, które można było nabyć w hallu biblioteki, a następnie uzyskać autografy autorów. W wyniku wstępnych rozmów uznano za potrzebne przetłumaczenie książek na język niemiecki, aby przekazać niemieckiemu Czytelnikowi nowe, a przede wszystkim inne spojrzenie na osobę sławnego torunianina.

Dyskusja, mająca charakter spotkania autorskiego, była pretekstem do rozmów o badaniach nad życiem i dziełami Kopernika. Audytorium interesowało dzieciństwo astronoma, a także edukacja w Chełmnie oraz jego powiązania z włoską medycyną i ojcem rachunkowości Lucą Paciolim. Obydwaj autorzy wraz z prowadzącym dyskusję starali się odpowiedzieć na każde pytanie.