Królewskie miasto

 

Królewskie miasto 

Trzy stulecia przemian kultury artystycznej Torunia 1454-1793

Wystawa na 160-lecie Muzeum Okręgowego w Toruniu

Katalog

redakcja katalogu: dr Michał Kurkowski

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu,

Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Toruń 2021

Sygnatura SIRr XXXIIIa/19

W 2021 roku Muzeum Okręgowe w Toruniu obchodziło jubileusz 160-lecia swojego istnienia.

Z tej okazji została zaprezentowana we wnętrzach Ratusza Staromiejskiego wystawa pod tytułem "Królewskie miasto - trzy stulecia przemian kultury artystycznej Torunia 1454-1793".

Na wystawie oraz w towarzyszącym jej katalogu zaprezentowane zostały obrazy, rzeźby, dzieła rzemiosła artystycznego, dokumenty, które pozyskano dzięki życzliwości i otwartości wielu osób i instytucji.

W katalogu na ponad 300 stronach omówione zostały przez badaczy najważniejsze dzieła sztuki powstałe w Toruniu w okresie 1454-1793.

Katalog jest bogato ilustrowany dużymi kolorowymi fotografiami.

Całość poprzedzają artykuły naukowe z zakresu historii sztuki.

- Andrzej Woziński - Rzeźba w późnośredniowiecznym Toruniu

- Piotr Birecki - Sztuka jako istotny element kształtowania się wczesnonowożytnego Torunia

- Jacek Tylicki - Historia malarstwa w nowożytnym Toruniu

- Bartłomiej Łyczak - Rzeźba w Toruniu w latach 1575-1724

- Michał F. Woźniak - Złotnictwo Toruńskie w XVII w.

- Katarzyna Kolendo-Korczak - Toruń jako miasto idealne - niezachowana dekoracja malarska stropu Sali Rady Ratusza toruńskiego z 1603 roku

Formy piernikarskie ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

 

Małgorzata Mikulska-Wernerowicz
Krzysztof Lewandowski

Formy piernikarskie 

ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

Katalog 

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2020

Sygnatura SIRr XXIXb/44

Książka poświęcona jest rzeźbionym, drewnianym formom piernikarskim ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu.

Autorzy opracowania podjęli się usystematyzowania wiedzy i zaprezentowania najnowszego stanu badań dotyczących form do pierników gromadzonych od ponad 100 lat w Toruniu.

Kolekcja Muzeum Okręgowego jest jedną z najświetniejszych tego typu w Polsce.

Przygotowany przez pracowników Muzeum katalog form piernikarskich jest efektem dwuletniej pracy  badawczej.

Przy okazji została wykonana doskonałej jakości dokumentacja wizualna toruńskiej kolekcji.

Każdy obiekt został sfotografowany, ze szczególnym uwzględnieniem i zaakcentowaniem subtelnego detalu rzeźbiarskiego.

Publikacja składa się z dziewięciu rozdziałów.

1. Przedmowa

2. Pierniki i piernikarstwo w Toruniu

3. Pierniki odpustowe

4. O tradycyjnym rzemiośle snycerskim. Z praktyki rzeźbiarza

5. W dobrej formie. O kolekcji form piernikarskich w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu

6. Wykaz form zaginionych

7. Wykaz motywów na formach z kolekcji Muzeum Okręgowego w Toruniu

8. Katalog form piernikarskich ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

9. Wybrana literatura

Kolekcja form piernikarskich w Muzeum Okręgowym liczy 274 obiekty

W Katalogu zostały one pogrupowane w zależności od miejsca pochodzenia:

- formy z Koszalina i Gorzowa Wielkopolskiego

- formy z Malborka

- formy z Nowego Dworu Gdańskiego

- formy z Pasłęka

- formy z Elbląga

- formy z firmy Herrmanna Thomasa

- formy z firmy Gustawa Weesego

- formy z Fabryki Cukierniczej "Kopernika" S.A. w Toruniu

- formy ze Śląska

- formy nieznanego pochodzenia

- formy woskowe

- formy współczesne

Tematyka form obejmuje sceny z życia codziennego, postacie dam, kawalerów, pasterzy, pasterek, wieśniaczek i wieśniaków, przedstawienia zwierząt, motywy religijne, sceny biblijne, postacie świętych, motywy alegoryczne, motywy heraldyczne i geometryczne, ilustracje z bajek, karety, rękawiczki, serca, motywy składane, trójwymiarowe domki, kołyski, owoce, zwierzęta.

Profesor Jerzy Remer

 

Romuald Skaliński

Profesor Jerzy Remer : zasłużony konserwator zabytków 

Toruń 2006

Sygnatura SIRr IIIB/Remer Jerzy

Romuald Skaliński - autor biografii, studiował u prof. Jerzego Remera zabytkoznawstwo i konserwatorstwo na Wydziale Sztyk Pięknych UMK w latach 1952-1957.

Profesor był człowiekiem niezwykłym, z pasją, o głębokiej wiedzy, a zarazem osoba ogromnie życzliwą dla młodych adeptów i dla całego otoczenia.

Jerzy Remer urodził się w 1888 roku w Zatorze, zmarł w 1979 roku w Toruniu.

Ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Od 1930 do 1937 roku był generalnym konserwatorem zabytków.

W 1945 roku stworzył Studium Zabytkoznawstwa, Konserwatorstwa i Muzealnictwa UMK. 

W latach 1947-1971 był dyrektorem Muzeum Okręgowego w Toruniu.

Biografie profesora uzupełniają bardzo ciekawe zdjęcia archiwalne.

Księga pamiątkowa 150-lecia Muzeum Okręgowego w Toruniu 1861-2011

 

Księga pamiątkowa 150-lecia Muzeum Okręgowego w Toruniu 1861-2011

Pod redakcją: Krzysztof Mikulski, Emanuel Okoń

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2011

Sygnatura SIRr XXIXb/35

Początki toruńskiego Muzeum sięgają roku 1861, kiedy to w gmachu Ratusza Staromiejskiego swoje zbiory udostępniło niemieckie stowarzyszenie naukowo-kulturalne Coppernicus Verein für Wissenschaft und Kunst,

W 1920roku powstało Muzeum Miejskie po włączeniu do niego zbiorów muzealnych Towarzystwa Naukowego w Toruniu.

Obecnie Muzeum Okręgowe to właściwie kilka muzeów:

• Ratusz Staromiejski
• Dom Mikołaja Kopernika
• Muzeum Historii Torunia w Domu Eskenów
• Kamienica pod Gwiazdą (zbiory sztuki orientu)
• Muzeum Podróżników im. Tony'ego Halika
• Muzeum Toruńskiego piernika (od 2015 r.)

Muzeum organizuje wystawy stałe i czasowe, prowadzi działalność edukacyjną, wydaje albumy i katalogi wystaw,

150 rocznica powstania Muzeum Okręgowego stała się okazja do wydania księgi pamiątkowej.

Jest to publikacja bardzo ciekawa, wartościowa i godna rocznicy,

Spis treści:

Prezydenta Miasta Torunia Michał Zaleski
List gratulacyjny

Dyrektor Muzeum Okręgowego Marek Rubnikowicz
Wstęp

Marian Arszyński
Ze wspomnień dawnego pracownika toruńskiego Muzeum

Michał F. Woźniak
Muzeum Okręgowe w Toruniu w okresie transformacji (ostatnie dziesięciolecie XX wieku)

Anna Kosicka
Muzeum po roku 2000 – wejście w XXI wiek

 Józef Flik
Pracownia Konserwatorska Muzeum Okręgowego w Toruniu w latach 1957-1984

 Jan Tajchman
Toruńskie zabytki architektoniczne adaptowane na potrzeby Muzeum Okręgowego w Toruniu

Romualda Uziembło, Bogusława Wawrzykowska
Muzealne zbiory archeologiczne Torunia

Andrzej Drączkowski
Kolekcja Działu Sztuki

Hubert Czachowski, Hanna Muzalewska-Aleksandrowicz
Dział Etnograficzny w Muzeum Okręgowym w Toruniu

Aleksandra Mierzejewska
Dział Historii i Dziejów Miasta Torunia

 Janina Mazurkiewicz
Dziedzictwo Mikołaja Kopernika. Pięćdziesiąt lat działalności „Domu Mikołaja Kopernika” działu Muzeum Okręgowego w Toruniu (1960-2010)

Magdalena Nierzwicka
Dział Kultur Pozaeuropejskich

Barbara Kukowicz-Wirowska, Justyna Bibik;
Działalność edukacyjna Muzeum Okręgowego w Toruniu

Alina Stefańska
Książki, księgi, fotografie. Biblioteka i dokumentacja zbiorów

Alina Targowska;
Pracownia konserwatorska w Muzeum Okręgowym w Toruniu. Lata 1984-2010,

Aneks I:
Członkowie Rady Muzeum Okręgowego w Toruniu w latach 1965-2011
oprac. Krzysztof Mikulski

Aneks II:
Pracownicy Muzeum
oprac. Robert Żytkowicz

Bogusław Uziembło - Marynarka Wojenna II Rzeczypospolitej w fotografii ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

 

Bogusław Uziembło

Marynarka Wojenna II Rzeczypospolitej w fotografii ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2016

Sygnatura SIRr XXV/62

Toruń w okresie II Rzeczypospolitej był ważnym ośrodkiem wojskowym.

W mieście stacjonowały wszystkie rodzaje sił zbrojnych:
- wojska lądowe
- wojska powietrzne
- wojska morskie
- wojska artyleryjskie
- kawaleria
- saperzy

W Toruniu stacjonowali marynarze z Flotylli Wiślanej.

W mieście mieściła się również szkoła oficerów Marynarki Wojennej.

Pamiątki po marynarzach zachowały się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu.

Są to liczne fotografie przedstawiające portrety zbiorowe i indywidualne, zdjęcia z ćwiczeń i przemarszów.

Autor opracowania wykonał olbrzymią pracę zmierzającą do zidentyfikowania postaci i miejsc uwiecznionych na tych fotografiach.

Ogromna większość fotografii pochodzi ze zbioru Wieńczysława Dońskiego - lekarza wojskowego i fotografa amatora.

Wykorzystano również zdjęcia Stanisława Kozaka, Olgierda Turka-Tarnawskiego, Tomasza Leśniaka.

Fotografie dokumentują:

• szkoły oficerów Marynarki Wojennej w Toruniu
• Tymczasowe Instruktorskie Kursy dla Oficerów Marynarki Wojennej
• Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej
• Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej
• zajęcia na terenie szkoły
• zajęcia morskie
• pierwszą promocję oficerską
• promocje oficerskie na ORP "Bałtyk"
• uroczystości
• bale
• kadrę i podchorążych
• rejsy szkolne
• ORP "Iskra "
• ORP "Wilia"
• Flotyllę Wiślana
• Puck
• Gdynię
• okręty
• wizyty zagraniczne
• Polską Marynarkę Wojenną na Zachodzie 
• ORP "Grom"
• ORP "Piorun"
• ORP "Orkan"
• ORP "Kujawiak"
• ORP "Błyskawica"

Do albumu załączono wspomnienia kmdr. por. Jana Busiakiewicza z okresu jego pobytu w toruńskiej szkole.

Okupowany Toruń w obiektywie Kurta Grimma : niemiecka fotografia propagandowa ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

 

Okupowany Toruń w obiektywie Kurta Grimma
Niemiecka fotografia propagandowa ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

opracowanie redakcyjne Aleksandra Mierzejewska, Joanna Załuska
opracowanie katalogu Iwona Markowska 

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2018

Sygnatura SIRr VIII/T-197

Kurt Grimm był niemieckim fotografem z Norymbergii.

Na zlecenie Toruńskiego Kulturamtu przybył do Torunia, by sfotografować miasto.

Kurt Grimm nie tylko rejestrował obraz Torunia z lat niemieckiej okupacji.

Był to również zdjęcia propagandowe.

Pominięto w nich eksterminację Polaków i wszechobecny hitlerowski terror.

Zdjęcia te utrwalały również negatywny stereotyp Polaków w oczach Niemców.

Kurt Grimm jednocześnie reklamował niemieckie osiągnięcia w okupowanym mieście i gloryfikował III Rzeszę.

W zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu zachowało się około półtora tysiąca fotografii Kurta Grimma z lat 1940-1944.

Prawie przez całą wojnę przemierzał on Toruń z aparatem fotograficznym w ręku.

Spuścizna fotograficzna Kurta Grimma na potrzeby Katalogu została podzielona na pięć części:

I. Fotografie ukazujące Toruń i życie jego mieszkańców na początku okupacji hitlerowskiej

II. Zdjęcia związane z organizacją i działalnością władz niemieckich w Toruniu

III. Fotografie poświęcone niemieckiemu życiu kulturalnemu w okresie okupacji.

IV. Zdjęcia przedstawiające stan i funkcjonowanie obiektów użyteczności publicznej i przedsiębiorstw miejskich.

V. Widoki Torunia i najbliższych okolic.

Mimo propagandowego profilu zdjęć Kurta Grimma, jego kolekcja posiada zupełnie unikatowe i wyjątkowe walory dokumentalne i historyczne.

Dodać też należy, że warsztat fotograficzny Kurta Grimma wyróżnia się ogromnym kunsztem, fachowością i niejednokrotnie także artyzmem.

To prawdziwa skarbnica wiedzy o Toruniu w okresie II wojny światowej.

Aleksandra Mierzejewska - Helena i Otton Steinbornowie : dobro Rzeczpospolitej - najwyższym prawem

 

Aleksandra Mierzejewska

Helena i Otton Steinbornowie
Dobro Rzeczpospolitej - najwyższym prawem

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2018

Sygnatura SIRr IIIB/Steinborn Otton

Muzeum Okręgowe w Toruniu zorganizowało w okresie wrzesień - listopad 2018 roku wystawę w Ratuszu Staromiejskim pod tytułem "Helena i Otton Steinbornowie. Dobro Rzeczpospolitej - najwyższym prawem".

Wystawie towarzyszył informator pod tym samym tytułem.

Wystawa prezentowała postać dr Ottona Steinborna - Niemca z pochodzenia, Polaka z wyboru, społecznika, patrioty, działacza kultury, naukowca i lekarza.

Był pierwszym burmistrzem Torunia po odzyskaniu niepodległości.

Towarzyszką jego życia była żona Helena Steinborn z domu Kawczyńska, która wspierała męża, ale również sama aktywnie włączała się w działalność społeczna i kulturalną oraz w życie Torunia.

Była poetką, nauczycielką, działaczką niepodległościową.

Informator wzbogacają zdjęcia pochodzące z zasobów Muzeum Okręgowego w Toruniu, Archiwum Państwowego w Toruniu oraz zez zbiorów rodziny Steinbornów.

Maria Magdalena Gessek - Obrazy malowane drewnem

 

Maria Magdalena Gessek

Obrazy malowane drewnem
czyli
O XVIII-wiecznej intarsji toruńskiej w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu
przewodnik dla młodzieży 

Wydawca:  Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2017

Maria Magdalena Gessek jest długoletnim kustoszem Muzeum Okręgowego w Toruniu.

Jest autorem wielu cennych publikacji popularyzujących wiedżę o Muzeum i jego zbiorach:

• Galeria sztuki gotyckiej w Muzeum Okręgowym w Toruniu : przewodnik dla młodzieży / Maria Magdalena Gessek ; [oprac. red. Emanuel Okoń]. - Toruń : Muzeum Okręgowe 2015.
• Informator o działalności edukacyjnej / Dział Naukowo-Oświatowy Muzeum Okręgowego w Toruniu ; [materiały zebr. Maria Gessek ; red. Hanna Maciejewska-Marcinkowska]. - Toruń : Muzeum Okręgowe 2004.
• Kościół na Ziemi Chełmińskiej : (w roku jubileuszu 750-lecia diecezji chełmińskiej) / Wacław Dokurno, Maria Gessek. - Toruń : Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1994.
• Ludzie i architektura : historia toruńskiego Ratusza Staromiejskiego / Maria Magdalena Gessek. - Toruń : Muzeum Okręgowe w Toruniu 2019.
• Moja przygoda w muzeum : XII międzynardowa sesja i warsztaty plastyczne : sesja i warsztaty / Muzeum Okręgowe w Toruniu ; [red. Magda Sokołowska ; fot. Justyna Bibik, Krzysztof Deczyński, Maria Magdalena Gessek, Magda Sokołowska, Janusz Traczykowski]. - Toruń : Muzeum Okręgowe 2014.
• Obrazy malowane drewnem czyli O XVIII-wiecznej intarsji toruńskiej w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu : przewodnik dla młodzieży / Maria Magdalena Gessek. - Toruń : Muzeum Okręgowe 2017.
• Stara baśń - literatura historyczna na ekranie : Muzeum Okręgowe w Toruniu, 28.09.2004 - 31.01.2005 / [oprac. tekstu: Maria Gessek ; red.: Hanna Maciejewska-Marcinkowska]. - Toruń : Muzeum Okręgowe [2005].
• Szopki krakowskie / [teksty Maria Gessek, Anna Szałapak] ; Muzeum Okręgowe w Toruniu. - Toruń : Muzeum Okręgowe [2005].
• Toruńskie cechy rzemieślnicze : dawny Toruń 1233-1793 : historia i rzemiosło artystyczne : ekspozycja stała w Muzeum Okręgowym w Toruniu : przewodnik dla młodzieży / Maria Magdalena Gessek. - Toruń : Muzeum Okręgowe w Toruniu 2016.

Książka "Obrazy malowane drewnem" poświęcona jest sztuce intarsji.

Intarsja to technika zdobnicza polegająca na wykładaniu powierzchni przedmiotów drewnianych ornamentami i scenami figuralnymi ułożonymi z różnych gatunków drzewa.

W Muzeum Okręgowym w Toruniu, mającym swą siedzibę w Ratuszu Staromiejskim, znajduje się bogata kolekcja obiektów zdobionych techniką intarsji.

Najliczniejsze z nich to skrzynki cechowe, drzwi oraz meble (szafy, szafki, komody, biureczko, przody szafek ściennych, obudowy zegarów.

Intarsją parali się toruńscy stolarze.

Toruń za panowania Augusta III Sasa (1733-1763) stał się jednym z wiodących ośrodków intarsji w Polsce.

W książce "Obrazy malowane drewnem" przedstawiono krótką historię XVIII-wiecznego Torunia.

Zaprezentowano naszą wiedzę o cechu toruńskich stolarzy.

Przedstawiono tajemnice warsztatu stolarskiego - narzędzia, przebieg procesu wykonywania intarsji, różnice między intarsją wklęsłą a okładzinową, stosowane gatunki drewna.

Wiele miejsca poświęcono obrazowi świata przedstawionemu na toruńskich intarsjach, motywom ze starożytnego Rzymu, Biblii, wizerunkom cnót moralnych i obywatelskich, symbolom przemijania, ubiorom mieszczańskim widocznym na intarsjach.

Opisano różnice między stylami baroku i rokoka.

Szczegółowo opisano drzwi pomiędzy Salą Królewską a Sala Sądową Ratusza Staromiejskiego, na których za pomocą intarsji Rada Miasta zaprezentowała swoje specjalne przesłanie do nowego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

 

Katarzyna Pietrucka - Gruss aus Thorn = Pozdrowienia z Torunia

 

Katarzyna Pietrucka

Gruss aus Thorn = Pozdrowienia z Torunia 
Pocztówki widokowe ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu.
T. 1, (koniec XIX w. - 1919 r.) 

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2019

Sygnatura SIRr XXIXb/27 

Katalog "Pocztówki widokowe ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu. T. 1, (koniec XIX w. - 1919 r.)" obejmuje ogromną różnorodność widokówek związanych z Toruniem.

W katalogu prezentowane jest co do zasady lico pocztówek.

Duża ilość prezentowanego materiału została podzielona na rozdziały i podrozdziały.

Trudno jest określić dokładną chronologię pocztówek widokowych, ponieważ daty wydania zdarzają się dość rzadko.

Przełomową datą jest rok 1905, który przyniósł współczesny dwustronny układ pocztówek.

Na jednej stronie prezentowano widok, odwrocie pocztówki było przeznaczone do korespondencji.

Rok 1919 stanowi cenzurę historyczną związaną z powrotem Torunia do Polski 18 stycznia 1920 roku.

Trzeba pamiętać, że w okresie pruskim urzędowym językiem pocztówek był język niemiecki.

Choć nawet wtedy polscy wydawcy starali się umieszczać na nich polskie napisy.

Opis katalogowy pocztówek obejmuje w miarę możliwości następujące elementy:

• tytuł widoku
• tytuł widokówki
• tłumaczenie wolne
• autor pierwowzoru, oryginału
• wykonawca, wydawnictwo, nakład, znak firmowy, miejsce powstania, rok powstania
• materiał, technika
• wymiary
• numer inwentarzowy
• opis i znaki szczególne

Zachowane w Muzeum Okręgowym pocztówki widokowe są cennym materiałem do badań, topograficznych, architektonicznych i estetycznych.

Odzwierciedlają obraz Torunia z przełomu XIX i XX wieku.

Pocztówki zostały podzielone na następujące rozdziały:

• Panoramy Torunia
• Ulice
• Place
• Świątynie
• Budowle i obiekty
• Bramy
• Baszty
• Zamek krzyżacki
• Budynki użyteczności publicznej
• Dworce kolejowe
• Pomniki
• Wisła
• Park Miejski
• Przedmieścia
• Wojsko
• Pocztówki okolicznościowe, obyczajowe, rodzajowe
• Pocztówki satyryczne
• Pocztówki wielowidokowe

Cennym uzupełnieniem katalogu są wykaz wydawców i nakładców, wykaz osób, wykaz nazw własnych, wykaz nazw ulic w języku polskim i niemieckim, bibliografia.

Muzeum Okręgowe w Toruniu : miniprzewodnik

 

Muzeum Okręgowe w Toruniu
Miniprzewodnik

redaktor: Hubert Smolarek
fotografie: Krzysztof Deczyński, Andrzej Skowroński

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2019

Sygnatura XXIXb/41

Miniprzewodnik po Muzeum Okręgowym w Toruniu  przedstawia pokrótce historię muzeum.

Następnie prezentowane są poszczególne agendy muzeum:

• Ratusz Staromiejski w Toruniu 
• Dom Mikołaja Kopernika 
• Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu w Kamienicy pod Gwiazdą 
• Muzeum Historii Torunia w Domu Eskenów 
• Muzeum Podróżników im. Tony,ego Halika 
• Muzeum Twierdzy Toruń

Z przewodnika dowiemy się tego co najważniejsze, czyli  jakie najciekawsze o najcenniejsze zbiory możemy zobaczyć w poszczególnych oddziałach muzeum.

Raport z działalności Muzeum Okręgowego w Toruniu w latach 2007-2020

 

Raport z działalności Muzeum Okręgowego w Toruniu w latach 2007-2020 

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2020

Sygnatura SIRr XXIXb/40

Raport z działalności Muzeum Okręgowego w Toruniu obejmuje lata 2007-2020, czyli okres kiedy dyrektorem tej instytucji był dr Marek Rubnikowicz.

W okresie tym Muzeum, jego budynki i działalność uległy wielu modernizacjom, które zostały opisane w raporcie.

Najgłośniejszą z nich było powołanie Muzeum Toruńskiego Piernika w budynku dawnej fabryki pierników Gustawa Weesego.

Raport otwiera krótka charakterystyka instytucji.

Dalej przedstawiono misję i strategię Muzeum.

W kolejnym rozdziale przedstawiono charakterystykę zbiorów, które tworzą Dział Sztuki Polskiej i Europejskiej, Dział Archeologii, Dział Historii Dziejów Miasta Torunia, Dom Mikołaja Kopernika, Dział Kultur Pozaeuropejskich, Dział Historii Toruńskiego Piernikarstwa, Dział Historii Twierdzy Toruń.

W dalszej części opracowania omówiono działalność wystawienniczą, edukacyjną, naukową i wydawniczą Muzeum Okręgowego w Toruniu.

Opisano również prowadzone badania i konserwacje zabytków.

Osobny rozdział poświęcono przeprowadzonym remontom i inwestycjom.

W raporcie znalazły się również informacje o frekwencji i liczbie odwiedzających, które zapewniają toruńskiej placówce miejsce w pierwszej dziesiątce najchętniej odwiedzanych muzeów w Polsce.

Wymienione zostały również liczne nagrody i wyróżnienia przyznane Muzeum.

Na koniec opisano prowadzoną przez placówkę działalność promocyjną.

Toruń 100 lat Niepodległy! : z miłości ku Ojczyźnie...

 

Toruń 100 lat Niepodległy! : z miłości ku Ojczyźnie...

Opracowanie i redakcja katalogu: Katarzyna Pietrucka

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2020

Sygnatura SIRr VIII/T-A-37

Katalog towarzyszył wystawie "Toruń 100 lat Niepodległy! Z miłości ku Ojczyźnie... eksponowanej w Muzeum Okręgowym w Toruniu (Ratusz Staromiejski), w dniach 17 stycznia - 23 czerwca 2020 r.

Kuratorem prowadzącym wystawę była Katarzyna Pietrucka.

Wystawę otwarto w 100. rocznicę wkroczenia wojsk Polskich do Torunia 18 stycznia 1920 roku.

Właśnie w Ratuszu Staromiejskim nastąpiło przekazanie przez władze niemieckie kluczy do miasta nowym władzom polskim.

Ekspozycja przedstawia toruńską drogę do Niepodległości.

W przygotowanie wystawy zaangażowało się wielu specjalistów z najważniejszych instytucji kultury i nauki w Toruniu, w tym również Książnica Kopernikańska.

Eksponaty zaprezentowane w katalogu zostały pogrupowane tematycznie:

Rozdział I - Odzyskanie niepodległości przez Polskę

• I wojna światowa 1914-1918
• 14 punktów Wilsona
• Traktat wersalski i jego postanowienia
• Straty terytorialne Niemiec w kontekście Polski
• Powrót Pomorza do Polski
• Liga Narodów

Rozdział II - Droga do niepodległości Torunia

• I wojna światowa 1914-1918
• Powstanie wielkopolskie 1918-1919
• 16 Pomorska Dywizja Piechoty
• Naczelna Rada Ludowa
• Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej
• Województwo pomorskie
• Przejecie władzy w okresie międzywojennym

Rozdział III - Toruń w II Rzeczypospolitej

• Życie torunian w okresie międzywojennym

Poszczególne części katalogu zostały poprzedzone obszernymi wprowadzeniami.

Wśród zaprezentowanych pamiątek znalazły się fotografie, karykatury, grafiki, portrety, rysunki, odezwy, legitymacje, dokumenty, sztandary, mapy, plany, odznaki, guziki, zdjęcia grupowe, książki, czasopisma, ulotki, pieśni, obwieszczenia, sprawozdania, rękopisy, banknoty, okólniki, obrazy, proporce, przepustki, zaproszenia, karty wstępu, plakaty, dzienniki urzędowe, afisze, hełmy, karabiny, bagnety, szable, paszporty, instrukcje, mundury.

Katalog uzupełniają:

• kalendarium
• wspomnienia
• biogramy
• bibliografia

 

Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu w świetle dokumentacji ikonograficznej i archiwalnej

 

Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu w świetle dokumentacji ikonograficznej i archiwalnej 

 redakcja naukowa: Piotr Birecki, Iwona Markowska

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2019

Sygnatura SIRr XXIXb/39

W 2017 roku Muzeum Okręgowe w Toruniu zrealizowało projekt "Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu w świetle dokumentacji fotograficznej Kurta Grimma".

W latach 2018-2019 przeprowadzono jeszcze szersze badania pod tytułem "Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu w świetle dokumentacji ikonograficznej i archiwalnej".

Polecana publikacja prezentuje pierwsze i pełne wyniki prowadzonej przez trzy lata kwerendy bibliotecznej, archiwalnej i muzealnej.

Opracowanie składa się z artykułów naukowych oraz najpełniejszej dotąd listy strat wojennych toruńskiego muzeum.

Artykuły naukowe:

• Zbiory toruńskiego muzeum do 1939 roku / Anna Kroplewska-Gajewska
• Muzeum Miejskie w Toruniu podczas okupacji niemieckiej (1939-1945) / Sylwia Grochowina
• Straty wojenne Muzeum Okręgowego w Toruniu / Piotr Birecki
• Kurt Grimm(189-1963). Dokumentalista z czasu okupacji Torunia / Iwona Markowska
• Ikonografia Torunia w zbiorach Instytutu Herdera w Marburgu nad Lahną w badaniach nad stratami wojennymi toruńskiego muzeum / Piotr Birecki
• Negatywy Muzeum Okręgowego w Toruniu - uwagi konserwatora zabytków / Tomasz Kozielec

Lista strat wojennych Muzeum Okręgowego w Toruniu została opracowana przez Jolantę Juźków i Michała Kurkowskiego.

Przy poszczególnych opisach umieszczono ilustracje, o ile zaginione obiekty posiadały dokumentacje fotograficzną.

Trzeba przy tym pamiętać, że część zbiorów muzeum Niemcy zniszczyli, chcąc zatrzeć obecność kultury polskiej na Pomorzu.

Przed wywiezieniem zbiorów do Niemiec okupanci celowo zniszczyli muzealne inwentarze i katalogi.

Bogusław Uziembło - Marszałek Piłsudski w fotografii ze Zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

 

Bogusław Uziembło

Marszałek Piłsudski w fotografii ze Zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu
150 rocznica urodzin Józefa Piłsudskiego

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2016

Sygnatura SIRr IIIB/Piłsudski Józef

W zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu zachowało się kilkadziesiąt fotografii przedstawiających marszałka Józefa Piłsudskiego.

W 150 rocznicę śmierci Marszałka Bogusław Uziembło przygotował album - katalog tych zdjęć.

Fotografie zostały bardzo szczegółowo opracowane.

Opisano okoliczności ich powstania, występujące na nich osoby i budynki.

Opracowanie zostało podzielone na cztery części.

Część I - Z Zułowa do Belwederu

To właściwie krótka biografia Józefa Piłsudskiego opisująca jego dom rodzinny, udział w rewolucji 1905 roku, powstanie Legionów, wojnę polsko-bolszewicką i działalność polityczną w odrodzonej Rzeczypospolitej.

Część II - Od Torunia do Grudziądza

To historia wizyty marszałka Piłsudskiego na Kujawach i Pomorzu w dniach 5-8 czerwca 1921 roku.

Marszałek odwiedził wówczas Toruń, gdzie odznaczył marynarzy za męstwo w wojnie z bolszewikami.

Potem udał się do Bydgoszczy, Fordonu, Chełmna, Świecia i Grudziądza.

Fotografie z wizyty Marszałka wykonał toruński fotograf Herman Spychalski.

Część III - Z Belwederu na Wawel

Jest to fotoreportaż z uroczystości pogrzebowych Józefa Piłsudskiego po jego śmierci w dniu 12 maja 1935 roku.

Część IV - Toruńskie pomniki marszałka Piłsudskiego

Na zdjęciach można obejrzeć:

• tymczasowy pomnik z Parku Miejskiego na Bydgoskim Przedmieściu (1928)
• pomnik na placu św. Katarzyny (1928) - wysadzony przez Niemców w 1939 roku
• most drogowy im . Józefa Piłsudskiego  przeniesiony do Torunia z Opalenia w 1928 roku
• Dom Społeczny im. Józefa Piłsudskiego (1935) - dziś Dom Studencki nr 1
• Gmach Muzeum Ziemi Pomorskiej im. Józefa Piłsudskiego (1937) - dzisiaj siedziba Wydziału Matematyki i Informatyki UMK
• tablicę ku czci Józefa Piłsudskiego odsłoniętą w 1936 roku na budynku Ratusza w Podgórzu (wówczas jeszcze odrębne miasto)

Zamek krzyżacki w Toruniu XIII-XXI w.

 

Zamek krzyżacki w Toruniu XIII-XXI w.
Studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu

Wydawca: Muzeum Okręgowe w Toruniu

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXXIIIb/170

Bogato ilustrowana publikacja "Zamek krzyżacki w Toruniu XIII-XXI w. : studium historyczno-architektoniczne z katalogiem detalu architektonicznego ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu" składa się z pięciu części.

Opracowanie otwiera przedmowa dr hab. Elżbiety Pileckiej, prof. UMK, kierownika Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej, która naszkicowała historię badań nad średniowiecznym detalem architektonicznym w nauce europejskiej.

Następnie Zbigniew Naworski, wieloletni Miejski Konserwator Zabytków, zaprezentował obszerne studium historyczno-architektoniczne "Zamek krzyżacki w Toruniu. Budowa, upadek i ponowne zagospodarowanie".

Główną część wydawnictwa stanowi katalog "Detal architektoniczny z toruńskiego zamku krzyżackiego w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu".

Katalog opracowała Romualda Uziembło - kierownik Działu Archeologii Muzeum Okręgowego w Toruniu.

W katalogu uwzględniono kształtki ceglane, dachówki, maswerki, wimpergi, zworniki, nasady żeber sklepiennych, kapitele, bazy, cokoły, służki, wsporniki, konsolę, kroksztyn, trzony, portale, balustrady, słupek klatki schodowej, płytki posadzkowe, płyty ogrzewcze i inne.

Kolejną część publikacji stanowi artykuł prof. dr hab. Jadwigi W. Łukaszewicz z Instytutu Archeologii UMK "Detal architektoniczny zamku krzyżackiego w Toruniu - badania konserwatorskie".

Książkę zamyka zestawienie literatury przedmiotu.