Archiwum Fary Chełmińskiej

 

Marek G. Zieliński

Archiwum Fary Chełmińskiej

Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego

Bydgoszcz 2019

Sygnatura SIRr VIII/C-26

Marek Kawski jest profesor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, kierownikiem Katedry Historii Nowożytnej i Dziekanem Wydziału Historycznego.

Jego zainteresowania badawcze obejmują Polską czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, historię miast doby nowożytnej, historie kultury miast doby nowożytnej, historie medycyny, ziemie chełmińska i demografię historyczną.

W Książnicy Kopernikańskiej dostępne są następujące publikacje, których jest autorem, współautorem lub redaktorem:

1 Archiwum Fary Chełmińskiej / Marek G. Zieliński. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2019. 

2 Chełmno : civitas totius Prussiae metropolis XVI-XVIII w. / Marek Grzegorz Zieliński. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2007. 

3 Cmentarze, krypty, płyty nagrobne i epitafia w Chełmnie XVI-XVIII w. / Marek G. Zieliński ; tł. tekstów epitafiów Mieczysław Józefczyk. - Chełmno : Muzeum Ziemi Chełmińskiej 2016. 

4 Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie / tekst: Marek G. Zieliński ; fotografie: Paweł Rozynkowski. - Chełmno : nakładem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży przy parafii p.w. WNMP w Chełmnie [2000]. 

5 Kościół św. Jakuba Starszego i św. Mikołaja w Chełmnie / Marek G. Zieliński. - Pelplin : "Bernardinum" 2002. 

6 Kościół Świętych Piotra i Pawła w Chełmnie / Marek G. Zieliński, Anna Soborska-Zielińska. - Pelplin : Bernardinum 2005.

7 Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku: suplement. Cz. 2, Komentarz, indeksy / pod redakcją Tomasza Paneckiego i Marka Słonia ; opracowali Roman Czaja, Marcin Hlebionek, Piotr Kann, Zofia Maciakowska, Dawid Maciuszek, Krzysztof Mikulski, Tomasz Nowicki, Tomasz Panecki, Wiesław Sieradzan, Katarzyna Słomska-Przech, Paweł Swoboda, Marek G. Zieliński, Tomasz Związek ; Polska Akademia Nauk. Instytut Historii. - Warszawa : Wydawnictwo Instytutu Historii PAN 2021. 

8 Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku : suplement. Cz. 1, Mapy, plany / Polska Akademia Nauk Instytut Historii. - [Warszawa] : Instytut Historii PAN 2021. 

9 Servitium Klio : in honorem professoris Alberti Kotowski / redakcja Marek G. Zieliński, Zdzisław Biegański. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2021. 

10 Skryptorium : prace historyczne ofiarowane Profesorowi Tomaszowi Nowakowskiemu / redakcja Dariusz Dąbrowski, Dariusz Karczewski, Marek G. Zieliński. - Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2021. 

11 Szkice z historii kultury ciała / red. Walentyna Korpalska, Marek Zieliński, Wojciech Ślusarczyk ; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy. - Bydgoszcz : Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera 2016. 

12 Szpital Powiatowy w Chełmnie 1914-2014 / Marek G. Zieliński. - Chełmno : Szpital Powiatowy ; Wrocław : Wydawnictwo ZET 2014.

Monografia "Archiwum Fary Chełmińskiej" poświęcony jest archiwum parafialnemu, którego zasób stanowi materiał aktowy dotyczący losów kościoła i parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie, ale także funkcjonujących na terytorium parafii wspólnot zakonnych, szpitala Ducha Świętego, dekanatu chełmińskiego i w dalszej kolejności diecezji chełmińskiej.

Akta tworzące zasób Archiwum Fary Chełmińskiej to przede wszystkim inwentarze wyposażenia kościoła, fundacje mszalne, księgi rachunkowe, akta nieruchomości parafialnych, prac remontowych , szpitala Ducha Świętego, księgi metrykalne, zbiory rachunków i pokwitowań.

Archiwum Fary Chełmińskiej obejmuje także zbiory o charakterze bibliofilskim oraz muzealnym, w tym starodruki, dewocjonalia, materiał ikonograficzny, klisze drukarskie, plany, mapy, tablice poglądowe, grafiki, obrazy, tłoki pieczętnę, stemple.

Zachowały się także księgi liturgiczne, kalendarze kościelne, czasopisma, książki z księgozbiorów proboszczów, z biblioteki parafialnej, druki chełmińskich poligrafów, listy pasterskie, plany sytuacyjne parceli kościelnych.

Efektem badań autora było stworzenie inwentarza katalogującego zbiór archiwaliów parafii Wniebowzięcia Maryi Panny w Chełmnie.

Archiwum liczy 22,5 metrów bieżących akt.

Prace porządkowo-inwentaryzacyjne przeprowadził w latach 2002-2004 prof. Marek Zaborski.

Prace zabezpieczające, w tym introligatorskie, przeprowadziła Anna Soborska-Zielińska.

Inwentarz obejmuje nie tylko rzeczywiste jednostki, ale także te, które zostały przejęte do innych zbiorów bądź już nie istnieją.

Opracowanie podzielone jest na dwie części.

Część pierwsza obejmuje następujące rozdziały:

- Wstęp

- Z przeszłości parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie

- Dzieje zbiorów archiwalno-bibliotecznych fary chełmińskiej

- Nazwa Archiwum

- Zasób

- Struktura Inwentarza 

- Bibliografia

Część drugo opracowania tworzy Inwentarz Archiwum Fary Chełmińskiej.

Inwentarz odnotowuje 1887 pozycji.

Uzupełniają go Inwentarz przedmiotowy oraz Indeks osobowy.

30 stycznia 2016 roku Archiwum Fary Chełmińskiej zostało przekazane w depozyt do Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej.

Perły archiwalne grudziądzkiego Muzeum

 

Perły archiwalne grudziądzkiego Muzeum
Katalog wystawy czasowej

przedmowa Wioletta Pacuszka 

teksty i redakcja merytoryczna Dawid Schoenwald

Wydawca: Muzeum im. ks. dr Władysława Łęgi w Grudziądzu 

Grudziądz 2016

Sygnatura SIRr XXIXb/43

W dniach 7 czerwca-9 października 2016 odbyła się wystawa "Perły archiwalne grudziądzkiego Muzeum.

Zbiór archiwaliów Muzeum  liczy 152 obiekty.

Na wystawie można było między innymi obejrzeć:

- dokument z 1400 r. dotyczący jatek rzeźnickich w Grudziądzu

- Księgę sądową miasta Grudziądza z XVI w.

- królewskie przywileje dla Grudziądza

- plan Twierdzy Grudziądz z XVIII w.

- mapy linii brzegowej Wisły z 1855 r.

- plany Grudziądza

- fotokopie dokumentu lokacyjnego Grudziądza

- pierwsze wydanie drukiem "Pocztu królów Polski" - Wiedeń, 1890 r. 

- Księgę Hioba - rękopis z XIV w.

- szesnastowieczne i siedemnastowieczne mapy Europy i obu Ameryk.

Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej

 

Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Opracowanie: Katarzyna Minczykowska, Barbara Rojek, Anna Rojewska, Elżbieta Skerska, Dorota Zawacka-Wkarecy

Wydawca: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek

Toruń 2017

Sygnatura SIRr XXIXb/38

Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej działa od 1990 roku, pierwotnie pod nazwą Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”.

Elżbieta Zawacka już w latach 60-tych XX wieku rozpoczęła gromadzenie materiałów źródłowych do trzech tematów:

• Wojskowa Służba Kobiet
• dzieje konspiracji na Pomorzu
• działalność "Zagrody", czyli Wydziału Łączności Zagranicznej Komendy Głównej Armii Krajowej

Obecnie na zbiory Fundacji składa się już 8099 teczek osobowych..

Zawartość teczek od wielu lat jest przedmiotem zainteresowania historyków, dziennikarzy i rodzin kombatantów.

"Informator o zbiorach archiwalnych Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej" zawiera omówienia materiałów dotyczących konspiracji pomorskiej w latach 1939-1945, wojennej służby kobiet i Wydziału Łączności Zagranicznej KG ZWZ-AK "Zagroda".

Omówiono ogólną zawartość poszczególnych zespołów akt oraz przedstawiono pochodzenie zbiorów.

Najważniejszą częścią Informatora są wykazy teczek osobowych - podające liczbę porządkową, tytuł i treść jednostki (nazwisko, imię, pseudonim) i numer inwentarzowy.

Dodatkowo na końcu Informatora zamieszczono Indeks osobowy.

Mirosław A. Supruniuk - Archiwum i Muzeum Emigracji w Toruniu : 25 lat starań o ochronę dziedzictwa kulturowego emigracji polskiej

 

Mirosław A. Supruniuk

Archiwum i Muzeum Emigracji w Toruniu
25 lat starań o ochronę dziedzictwa kulturowego emigracji polskiej

Wydawca: Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Toruń 2018

Sygnatura SIRr XXIXb/39

Autorem książki jest dr hab. Mirosław A. Supruniuk twórca Archiwum Emigracji.

Opisuje on w swoich wspomnieniach niezwykle ciekawą historię powstania Archiwum Emigracji.

Przeczytamy o jego zainteresowaniu literaturą emigracyjną jeszcze przed 1989 rokiem i o pierwszych wyjazdach do Londynu i Paryża po 1990 roku.

Tam spotykał się i rozmawiał z niezwykłymi ludźmi:

• Stefania Kossowską - ostatnią redaktorką londyńskich "Wiadomości"
• Karoliną Lacnckorońską
• Edwardem Raczyńskim
• Januszem Kowalewskim
• Krzysztofem Muszkowskim
• Janem Badenim
• Zdzisławem Broncelem
• Niną Karsov
• Jerzym Giedroyciem - redaktorem paryskiej "Kultury"
• Zofią Hertz
• Olgą Scherer
• Janem Lebensteinem
• Władysławem Żeleńskim
• Zofią Romanowicz
• Kazimierz Romanowiczem - właścicielem księgarni polskiej "Libella" i Galerie Lambert

W 1993 roku Stefania Kossowska postanowiła przekazać Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika w Toruniu najcenniejsze na emigracji archiwum literackie, czyli dokumentację redakcyjną tygodnika "Wiadomości".

W tym samym roku również Jerzy Giedroyć postanowił przekazać do Torunia księgozbiór Józefa Czapskiego, przechowywany w siedzibie "Kultury" w Maisons-Laffitte.

Również w 1993 roku Kazimierz Romanowicz zamknął swoją księgarnię i galerię, które działały w Paryżu od 1946 roku i wszystkie dokumenty związane z ich działalnością powierzył Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu.

Archiwum Emigracji było tworzone na początku przez trzy osoby: Mirosława i Annę Supruniuków oraz Joannę Krasnodębską.

Stanowi obecnie pracownię w Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

 Archiwum Emigracji gromadzi spuścizny pisarzy, publicystów, wydawców, ludzi nauki i artystów emigracyjnych, ich księgozbiory, archiwa redakcji czasopism, oficyn wydawniczych i księgarskich oraz instytucji kulturalno-społecznych działających na emigracji w XX wieku.

Archiwum pozyskało już ponad 300 kolekcji archiwalnych, bibliotecznych i artystycznych z całego "polskiego" świata, stając się najważniejszym ośrodkiem w Polsce dokumentującym dorobek kulturalny wychodźstwa polskiego po 1939 roku.

W książce opisano okoliczności powstania i pierwsze lata funkcjonowania Archiwum Emigracji.

Przedstawiono również zasób Archiwum Emigracji, najcenniejsze zespoły, cenne dokumenty, materiały archiwalne, pamiątki związane z nazwiskami kilkuset osób.

Archiwum Emigracji zajmuje się również badaniami naukowymi i promocją badań nad emigracją.

Cały czas powiększa się również kolekcja sztuki emigracyjnej.

Na przykład w 2003 roku Witold Leitgeber z Londynu podarował Archiwum Emigracji zbiór blisko tysiąca grafik, akwarel i szkiców Konstantego Brandla.

W związku z tym Uniwersytet Mikołaja Kopernika powołał w 2005 roku Muzeum Uniwersyteckie w Toruniu, które prezentuje na wystawach i ekspozycjach zbiory sztuki polskiej na świecie.

Do tej pory zrealizowano już prawie 100 ekspozycji w Toruniu, ale także w innych miastach Polski, Litwy, Francji i Anglii.

Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu - Informator o zasobie archiwalnym

 

Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Informator o zasobie archiwalnym
Stan na dzień 31 grudnia 2017 roku

pod redakcją Anny Supruniuk i Weroniki Krajniak

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2018

Sygnatura SIRr  XXXIa/86

Informator o zasobie Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika opracował zespół w składzie Bożena Kierzkowska, Weronika Krajniak, Anna Supruniuk, Jacek Waliszewski.

Jest to pierwsze kompleksowe opracowanie zasobu Archiwum UMK.

Informator umożliwia użytkownikom archiwum samodzielne prowadzenie poszukiwań źródłowych.

Zasób Archiwum UMK podzielony jest na 215 podzespołów tworzonych od sierpnia 1945 roku.

W zasobie Archiwum znajdują się również wcześniejsze dokumenty stanowiące spuściznę po profesorach UMK - sięgają one XIX wieku, a nawet sporadycznie wieku XVIII.

W zasobach Archiwum znajdują się rozmaite typy materiałów aktowych - dokumentacja audiowizualna i audiowizualna, fotograficzna, techniczna, materiały ulotne, pamiątki osobiste, dewocjonalia.

Poruszanie się po informatorze ułatwiają alfabetyczny wykaz podzespołów, indeks rzeczowy oraz obszerna bibliografia.

Marianna Gruszczyńska - Archiwum Państwowe w Toruniu - Oddział we Włocławku : informator o zasobie archiwalnym

 

Archiwum Państwowe w Toruniu
Oddział we Włocławku
Informator o zasobie archiwalnym

Opracowanie:
Marianna Gruszczyńska

Wydawca:
Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Włocławek 2014

Sygnatura SIRr VIa/48

Archiwum Państwowe we Włocławku utworzono w 1950 roku.

Składa się z 1121 zespołów archiwalnych.

Zbiory archiwalne liczą blisko 200 tys. jednostek archiwalnych.

Stanowi to prawie 2000 metrów bieżących akt.

Są to akta wytworzone przede wszystkim przez organa administracji państwowej i samorządowej.

Są wśród nich dokumenty urzędu wojewódzkiego (1975-1998), urzędów powiatowych (1809-1975), miejskich (od 1973 roku), gminnych i gromadzkich (od połowy XIX wieku).

Są również akta sądów, prokuratury, więzień, notariuszy i komorników.

W zasobach archiwum znajdują się też oczywiście akta metrykalne wytworzone przez instytucje wyznaniowe rzymskokatolickie, ewangelicko-augsburskie, mojżeszowe, prawosławne, baptystów, mahometańskie i przez urzędy stanu cywilnego.

Wśród archiwaliów znajduje się też dokumentacja przedsiębiorstw i zakładów pracy, akta szkolne, bankowe, spółdzielcze, partyjne.

Ważny zespół tworzą też akta zakładów uzdrowiskowych w Ciechocinku obejmujący lata 1826-2005.

Najstarsze zasoby sięgają końca XVIII wieku.

Archiwum we Włocławsku swoją działalnością obejmuje powiaty aleksandrowski, lipnowski, radziejowski, rypiński i włocławski.

Jacek Tylicki - Materiały archiwalne do biografii artystów w nowożytnej Brodnicy

 

Jacek Tylicki 

Materiały archiwalne do biografii artystów w nowożytnej Brodnicy

Wydawca:
Muzeum w Brodnicy
"Multi" B. Grzybowska - T. Siekierski 

Brodnica 2014

Sygnatura SIRr I/54

Profesor UMK, dr hab. Jacek Tylicki jest wybitnym specjalistą w zakresie historii europejskiej sztuki nowożytnej (malarstwa, rysunku, rzeźby i grafiki).

Spod jego pióra wyszły bardzo ważne dysertacje, znajdujące się w zbiorach Książnicy:

• Bartłomiej Strobel : malarz epoki wojny trzydziestoletniej / Toruń 2000
• Rysunek gdański ostatniej ćwierci XVI i pierwszej połowy XVII wieku / Toruń 2005

"Materiały archiwalne do biografii artystów w nowożytnej Brodnicy" powstały dzięki kwerendzie odbytej przez autora w Centralnym Archiwum Ewangelickim w Berlinie.

Znajdują się tam księgi metrykalne parafii ewangelickiej w Brodnicy z lat 1630-1797.

W księgach tych znajduje się wiele informacji o przedstawicielach rzemiosł artystycznych - zwłaszcza o złotnikach.

Są wymieniani w księgach również rzeźbiarz i malarze.

Księgi metrykalne wymieniają mistrzów i czeladników.

Monografia zawiera blisko 30 biogramów

Kościoły Toruńskie - wystawa w Archiwum Państwowym

 

Kościoły Toruńskie

Wystawa Archiwalna

Archiwum Państwowe w Toruniu

9-30 czerwca 2016

W środę 22 czerwca 2016 roku odwiedziliśmy wystawę "Kościoły Toruńskie" zorganizowaną przez Archiwum Państwowe w Toruniu z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów oraz 1050 rocznicy Chrztu Polski.

Na wystawie zaprezentowane zostały archiwalia związane z najstarszymi toruńskimi kościołami (również tymi już nieistniejącymi) oraz z toruńskimi klasztorami.

Wśród prezentowanych zbiorów Archiwum uwzględniło również materiały związane z toruńską reformacją i protestantami, którzy rządzili miastem od XVI do XX wieku.

Można było obejrzeć stare dokumenty, księgi, ryciny i plany kościołów.

Dr Mariusz Balcerek - Potrzeba osobnego opracowania wojny Rzeczypospolitej ze Szwecją o Inflanty w latach 1600-1629. Stan badań wraz z analizą zbiorów archiwalnych

 

Dr Mariusz Balcerek

Potrzeba osobnego opracowania wojny Rzeczypospolitej ze Szwecją o Inflanty w latach 1600-1629.
Stan badań wraz z analizą zbiorów archiwalnych
s. 243-254

[w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej
Tom VI

 

Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem
dawnej Rzeczypospolitej
Tom VI

Pod redakcją: Wojciech Walczak, Karol Łopatecki
Wydawca:
Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy
Białystok 2013

Miło nam poinformować o kolejnej publikacji naszego kolegi dr Mariusza Balcerka.

W dniach 14-16 listopada 2012 roku w Warszawie odbył się II Kongres „Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej”.

Wzięło w nim udział blisko 100 referentów.

Owocem kongresu jest trzy tomowe wydawnictwo "Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej - tomy IV - VI".

Organizatorem kongresu i wydawcą publikacji jest Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy z Białegostoku.

Na II Kongresie dr Mariusz Balcerek wygłosił referat „Potrzeba osobnego opracowania wojny Rzeczypospolitej ze Szwecją o Inflanty w latach 1600-1629. Stan badań wraz z analizą zbiorów archiwalnych”, który obecnie ukazał się drukiem.

Wojna o Inflanty jest słabo znana, zakończyła się klęską Rzeczypospolitej, toczyła się daleko od Warszawy i do tej pory nie ukazała się monografia jej poświęcona.

Autor postanowił odpowiedzieć na pytanie dlaczego wojna z lat 1600-1629 nie doczekała się ciągle własnego opracowania.

Omówiono stan badań zarówno w Polsce, na Litwie, jaki i w Szwecji.

Uwzględniono syntezy historyczne, opracowania z zakresu wojskowości, biografie poświęcone władcom, hetmanom, generałom i dowódcom oraz artykuły w czasopismach, dotyczące poszczególnych kampanii i bitew.

Po przedstawieniu dostępnej literatury przedmiotu, autor referatu omówił zasoby archiwalne, dokumentujące zmagania polsko-litewsko-szwedzkie w Inflantach.

Materiał archiwalny jest olbrzymi, ale bardzo rozproszony, dokumenty znajdują się w archiwach wielu krajów.

Zostały szczegółowo omówione kolekcje archiwalne dostępne w Polsce, Szwecji, Litwie, Łotwie i Rosji.

Na koniec autor omówił jeszcze źródła drukowane, jakimi dysponują historycy.

Należy mieć nadzieje, że dalsze badania doprowadzą do pogłębienia wiedzy o walkach, jakie wojska Rzeczypospolitej toczyły nad Dźwiną.