Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich - Tom 4

 

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich

Tom IV

(maj 1536 - wrzesień 1542)

Wydali: Krzysztof Kopiński,

Janusz Tandecki, Liliana Lewandowska

Wydawca: Towarzystwo Naukowe w Toruniu

Seria: Fontes nr 112

Toruń 2017

Sygnatura SIRr II/2-T.112

Pierwszy zjazd miast pruskich odbył się już około 1294 roku.

W 1526 roku Zygmunt Stary ogłosił Statut, w którym przekształcił stanowe zjazdy miast i szlachty pruskiej w Sejmik Generalny.

Pruskie Sejmiki Generalne działały do 1772 roku.

Toruńskie środowisko naukowe zaplanowało edycję protokołów Sejmików Generalnych.

Edycja ma objąć lata 1525- 1569.

W 1569 roku nastąpiła unia parlamentarna Prus Królewskich i Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Lata 1526-1569 są bardzo ważnym okresem w dziejach Prus Królewskich, kiedy to nastąpiło krystalizowanie się nowych form prawno-ustrojowych całych Prus Królewskich. 

Sejmiki Generalne obradowały w dwóch izbach - ziemskiej i miejskiej.

Najważniejszą rolę na Sejmikach Generalnych odgrywali biskupi pruscy , przedstawiciele szlachty urzędniczej i wielkich miast.

Tworzyli oni tzw. Radę Pruską zwaną też Senatem Pruskim

Protokoły z obrad są obecnie przechowywane w Archiwum Państwowym w Gdańsku  i obejmują 10 obszernych tomów recesów.

Ukazały się już cztery tomy recesów.

1.

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich. T. 1, (1526 - połowa 1528) / wyd. Marian Biskup,

Bogusław Dybaś, Janusz Tandecki. - Toruń : TNT, 2001. 

2.

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich. T. 2, (Lipiec 1528 - październik 1530) / wydali Marian Biskup, Bogusław Dybaś, Janusz Tandecki ; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. - Toruń : Towarzystwo Naukowe w Toruniu 2005. 

3.

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich. T. 3, (Listopad 1530 - październik 1535) / wydali

Marian Biskup, Krzysztof Kopiński, Piotr Oliński, Janusz Tandecki ; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Historische Kommission für Ost- und Westpreussische Landforschung. - Toruń : Towarzystwo Naukowe w Toruniu 2010. .

4.

Protokoły Sejmiku Generalnego Prus Królewskich. T. 4, (Maj 1536 - wrzesień 1542) / wydali Krzysztof

Kopiński, Janusz Tandecki, Liliana Lewandowska ; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. - Toruń : TNT 2017. 

Testamenty szlachty Prus Królewskich z XVII wieku

 

Testamenty szlachty Prus Królewskich z XVII wieku

Opracowanie i wydanie: Jacek Kowalkowski i Wiesław Nowosad

Wydawnictwo DiG

Warszawa 2013

Sygnatura SIRr VIa/50

Publikacja zawiera aż 111 testamentów szlachty Prus Królewskich z XVII wieku.

Wydawcy musieli przeprowadzić bardzo szeroką kwerendę w archiwach Bydgoszczy, Gdańska, Torunia, Wrocławia, Pelplina, Włocławka, Krakowa, Poznania, Warszawy, Kórnika, Berlina, Mińska, Wilna, Lwowa.

Z książki czytelnicy dowiedzą się bardzo cennych informacji dotyczących następujących zagadnień:

• budowa i zawartość testamentów,
• inwokacja dewocyjna,
• intytulacja z promulgacją,
• arenga,
• dyspozycje dotyczące duszy i ciała
• dyspozycje dotyczące organizacji pogrzebu
• legaty pobożne
• rozporządzenia majątkowe
• pożegnanie
• ustalenie egzekutorów
• actum et datum, podpisy testatora i świadków

Krzysztof Hartknoch (1644-1687) - dziejopisarz Prus, Pomorza i Polski

 

Krzysztof Hartknoch,
portret w "Preussische Kirchen – Historia".
Ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej

Krzysztof Hartknoch urodził się w centrum Mazur (w Jabłonce koło Pasymia) w 1644 roku.

Do końca życia był emocjonalnie związany z Pasymiem.

Jego ojciec i obaj dziadowie byli luterańskimi pastorami.

Hartknoch studiował filozofię w Królewcu.

Od młodych lat zmagał się z gruźlicą.

Od 1672 roku prowadził w Królewcu badania nad przeszłością Prus oraz zajmował się zagadnieniami prawno-ustrojowymi.

Wykładał też filozofię i historię na tamtejszym uniwersytecie.

W 1677 roku porzucił posadę profesora na Uniwersytecie w Królewcu i przeniósł się do Torunia, gdzie został profesorem Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego.

10-letni okres pobytu w Toruniu był najbardziej twórczym w życiu Hartknocha.

W Toruniu powstał w zasadzie cały jego dorobek naukowy.

Zmarł 3 stycznia 1643 roku w wieku zaledwie 43 lat.

Jego najważniejszymi dziełami były wydane we Frankfurcie nad Menem  "Stare i Nowe Prusy" - "Alt und Neues Preussen oder preussischer Historien zwei Teile" (1864).

"Stare i nowe Prusy" poświęcone są dziejom Prus Książęcych i Prus Królewskich.

„Alt und Neues Preussen".
Ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej

Hartknoch oprócz historii politycznej wiele miejsca poświęca również historii poszczególnych miast,  stosunkom ludnościowym, wprowadzeniu chrześcijaństwa i dziejom religijnym, systemowi monetarnemu, prawu pruskiemu, historii kultury, obyczajom, prawom i religii dawnych Prusów, językowi pruskiemu.

W "Starych i nowych Prusach"  Hartknoch powtarza informację, że Toruń został założony w 1231 roku wokół wielkiego i rozłożystego dębu, który Krzyżacy ufortyfikowali.

Sama nazwa Torunia możne się wywodzić od niemieckiego słowa "Thor" oznaczającego bramę - w tym wypadku miasto było bramą do Prus.

Ostatnią publikacją Hartknocha była wydana tuż przed jego śmiercią "Pruska historia kościelna" - "Preussische Kirchen - Historia" (Gdańsk 1686).

"Pruska historia kościelna" przedstawia dzieje kościoła w Prusach, kładąc nacisk na znaczenie reformacji i konfesji luterańskiej.

Równie ważną publikacją Hartknocha jest praca poświęcona historii, ustrojowi i systemowi prawnemu Rzeczpospolitej:  "Respublica Polonica duobus libris illustrata" (Królewiec 1677).

Autor omówił po łacinie takie zagadnienia, jak bezkrólewie, elekcja i koronacja, pakta konwenta, senat, urzędy, stan szlachecki, sejmy i sejmiki, ustrój sądownictwa, organizacja wojska i forma rządów.

Wielką zasługa Hartknocha jest poza tym odnalezienie i opublikowanie w 1679 roku XIV-wiecznej kroniki krzyżackiej Piotra Dusburga (z Diusburga)

Kronika obejmuje historię Zakonu od założenia w Palestynie w 1190 roku do roku 1326.

Nowatorstwo Hartknocha jako historyka polega na stosowaniu przez niego krytyki historycznej.

Docenia wagę źródeł historycznych, akt i dokumentów.

Odróżnia je od opracowań historycznych.

Nie zbiera już bezkrytycznie wszystkich informacji, w tym legend i zwykłych fantazji, ale je selekcjonuje, kwestionuje, odrzuca, sprawdza wiarygodność.

W tym właśnie odchodzi już od barokowej uczoności, a podąża w kierunku oświeceniowej krytyki naukowej.

POLECANA LITERATURA

Sławomir Augusiewicz

Dziejopisarstwo Krzysztofa Hartknocha

W: Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich

s. 28-35

Sygnatura MAG 276523

Jerzy Serczyk

Wstęp
do:

Jan Krzysztof Hartknoch
Opis Torunia z roku 1684

Sygnatura SIRr VIa/29

Jerzy Serczyk

Warsztat historyczny Krzysztofa Hartknocha (1644-1687)

W: Księga pamiątkowa 400-lecia Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego
T. 1, s. 283-314

Sygnatura SIRr XXXIb/3t.1

Jerzy Serczyk

Krzysztof Hartknoch (1644-1687) toruński historyk Pomorza

Rocznik Toruński
T. 3, s. 55-88

Sygnatura SIRr II/18t.3

Rafał Kubicki - Zakony mendykanckie w Prusach Krzyżackich i Królewskich od XIII do połowy XVI wieku

 

Rafał Kubicki

Zakony mendykanckie w Prusach Krzyżackich i Królewskich od XIII do połowy XVI wieku

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Gdańsk 2018

Sygnatura SIRr VIb/4-57

Dr hab. Rafał Kubicki, profesor Uniwersytetu Gdańskiego jest historykiem mediewistą.

Jest specjalistą w zakresie historii Kościoła w średniowieczu i epoce nowożytnej, historii kasat klasztorów w XIX wieku, dziejów społeczno-gospodarczych państwa krzyżackiego, historii mieszczaństwa późnośredniowiecznego, dziejów struktur wiejskich w średniowieczu i w okresie nowożytnym.

Rozprawa "Zakony mendykanckie w Prusach Krzyżackich i Królewskich od XIII do połowy XVI wieku" jest całościowym spojrzeniem na funkcjonowanie zakonów żebraczych.

Autor ukazuje ich znaczenie w społeczeństwie, realizowane przez mendykantów funkcje w życiu religijnym społeczności miejskich, organizację w ramach struktur Kościoła.

Czytając o zakonach żebraczych poznamy przeszłość Dominikanów, Franciszkanów, Obserwantów, Augustianów eremitów oraz Karmelitów.

Monografia została podzielona na pięć części.

Rozdział 1 - Fundacje klasztorów i ich uposażenie

Rozdział 2 - Zarys podstaw organizacyjnych i warunków funkcjonowania klasztorów

Rozdział 3 - Grupy kierownicze w klasztorach

Rozdział 4 - Peryferyjność w ramach struktur zakonnych i jej skutki

Rozdział 5 - Rola mendykantów w życiu kościelnym i społecznym

Stanisław Salmonowicz - Polnische Preussen oder Westpreussen

 

Stanisław Salmonowicz

Polnische Preussen oder Westpreussen
Ausgewählte Studien

Wydawcy: Instytut Kaszubski, Stacja Polskiej Akademii Umiejętności (Gdańsk),
Pracownia Historii Pomorza i Krajów Bałtyckich Instytutu Historii PAN (Toruń)

Gdańsk - Toruń 2018

Sygnatura SIRr VIb/5-16

Prof. zw. dr Hab. Stanisław Salmonowicz jest wybitnym specjalistą w zakresie historii, administracji i kultury Prus Królewskich oraz Prus Książęcych.

Książka "Polnische Preussen oder Westpreussen" została opublikowana w języku niemieckim i angielskim.

Publikacja jest wyborem najnowszych studiów Stanisława Salmonowicza:

--Königliches Preußen und polnisch-litauischer Staat (1466–1772)

--Rechtslehre und Rechtswissenschaft am Thorner Gymnasium Academicum im 17. Jahrhundert

--Königsberg, Thorn und Danzig. Zur Geschichte Königsbergs als Zentrum der Aufklärung

--Georg Forster und sein Polenbild: Kosmopolitismus und nationales Stereotyp

--Das protestantische Gymnasium Academicum in Thorn im 17. und 18. Jahrhundert

--Die protestantischen akademischen Gymnasien in Thorn, Elbing und Danzig und ihre Bedeutung für die regionale Identität im Königlichen Preußen (16–18 Jahrhundert)

--The Culture of Eastern Pomerania at the Threshold of the Modern Era

--Die Sprachen der Kultur und des Alltagslebens in Thorn im 17.–18. Jh

Piotr Kitowski - Sukcesja spadkowa w mniejszych miastach województwa pomorskiego

 

Piotr Kitowski

Sukcesja spadkowa w mniejszych miastach województwa pomorskiego w II połowie XVII i XVIII wieku 
Studium prawno-historyczne

Wydawnictwo Neriton

Warszawa 2015

Sygnatura SIRr VIb/5-14

Dr Piotr Kitowski jest absolwentem prawa i historii na Uniwersytecie Gdańskim.

Zajmuje się badaniem średniowiecznych i nowożytnych systemów prawa, prawa Prus Królewskich, dawnej praktyki sadowej, przeszłości małych miast pruskich, mieszczańskiej i szlacheckiej kultury materialnej.

Monografia "Sukcesja spadkowa w mniejszych miastach województwa pomorskiego w II połowie XVII i XVIII wieku" poświęcona jest prawu spadkowemu, które na gruncie prawa chełmińskiego różniło się od innych funkcjonujących w Polsce systemów prawnych.

Autor analizuje nie tylko teoretyczne zagadnienia prawne, ale również opisuje praktyczne stosowanie prawa w życiu codziennym mieszczan z małych miast Pomorza Gdańskiego.

Czytelnik dowie się jak wyglądały wszystkie stadia sukcesji spadkowej - od otwarcia spadku po jego podział między uprawnionych do dziedziczenia spadkobierców.

Olędrzy : osadnicy znad Wisły : sąsiedzi bliscy i obcy

 

Olędrzy
Osadnicy znad Wisły
Sąsiedzi bliscy i obcy 

pod redakcją Andrzeja Pabiana i Michała Targowskiego

Wydawca: Fundacja Ośrodek Inicjatyw Społecznych ANRO

Toruń 2016

Sygnatura SIRr VIb/1-55

Olędrzy przez cztery stulecia kształtowali krajobraz gospodarczy i religijny Pomorza Nadwiślańskiego.

Byli przybyszami z Holandii i Fryzji.

Osiedlali się na terenach zalewowych Wisły.

Wielu z nich było mennonitami - radykalnymi wyznawcami pacyfistycznego nurtu anabaptyzmu.

Z tego powodu byli prześladowani zarówno przez protestantów i katolików z Zachodniej Europy.

XIX wiek przyniósł stopniowy zanik tej społeczności.

Dziś pamięć o Olędrach promuje Fundacja Ośrodek Inicjatyw Społecznych ANRO.

Z jej inicjatywy zorganizowano 22-23 września 2016 roku w Wielkiej i Małej Nieszawce pod Toruniem międzynarodowa konferencję poświęconą dziedzictwu olęderskiemu.

Niniejsza publikacja jest pokłosiem tej konferencji.

W książce znalazły się następujące referaty:

1. Michał Targowski - Osadnictwo olęderskie w Polsce - jego rozwój i specyfika
2. Janusz Małłek - Prusy Królewskie - nowa ojczyzna menonitów
3. Andrzej Pabian - Menonici w dolinie Wisły
4. Pieter Post - W świecie, ale nie ze świata. Kim są menonici?
5. Anna Maślak - Wybrane zagadnienia architektury chłopskiej Doliny Dolnej Wisły
6. Michał P. Wiśniewski - Cmentarze dawnych wsi olęderskich w dolinie Wisły w województwie kujawsko-pomorskim. Stan zachowania i działania ratunkowe
7. Jarosław Dumanowski - Protestantyzm, Niderlandy i ser. U źródeł tożsamości żywieniowej olędrów
8. Marcin Gorączko - Historyczne powodzie w Dolinie Dolnej Wisły jako wyzwanie dla kolonizacji olęderskiej
9. Ewa Tyczyńska - Olęderska wieś po sąsiedzku. Projekt i realizacja Olęderskiego Parku Etnograficznego w Wielkiej Nieszawce.
10. Aleksandra Paprot - Swoi czy nadal obcy? Działania na rzecz promocji menonitów w oczach współczesnych mieszkańców Żuław i Powiśla
11. Aleksandra Kleśta-Nawrocka, Rafał Kleśta-Nawrocki - Rekonstrukcje menonickich specjałów
12. Antoinette Hazevoet - Menonici we współczesnej Europie w perspektywie projektu "Menno-Tour"

Altpreussische Biographie

 

Altpreussische Biographie

1936 - 2015

Wydawca:
Historischen Kommission
für ost- und westpreussische Landesforschung

Königsberg -  Marburg/Lahn

"Altpreußische Biographie" ukazywało się od 1936 roku w Królewcu.

Biografia była wydawana w poszytach - składkach (Lieferung).

Takie wydawnictwo charakteryzuje się tym, ze ostatnie hasło biograficzne w poszycie może urywać się w połowie, żeby być kontynuowanym w kolejnym numerze.

Poszyty są wydawane co jakiś czas.

Kilka poszytów tworzy jeden tom.

Biografia Staropruska obejmuje osoby związane z Prusami Wschodnimi i Prusami Zachodnimi.

Bibliografię wydawała Komisja Historyczna do Badań Krajoznawczych Prus Wschodnich i Zachodnich (Historische Kommission für ost- und westpreussische Landesforschung).

Komisja została założona w 1923 roku w Królewcu, dziś działa dalej w Marburgu.

Twórcą i pierwszym redaktorem "Altpreußischen Biographie" był dr Christian Krollmann.

Granice administracyjne prowincji Westpreussen i Ostpreussen
w latach 1878 – 1918

Christian Krollmann urodził się w 1866 roku w Bremie.

W 1904 roku obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu na temat historii Prusów.

Był dyrektorem Biblioteki Miejskiej i Archiwum Miejskiego w Królewcu.

Opublikował szereg książek i artykułów poświęconych zakonowi krzyżackiemu, historii Prus Wschodnich i Zachodnich, średniowiecznym zamkom i miastom, nowożytnej wojskowości.

Zmarł w Królewcu w 1944 roku.

Zasłynął jako twórca słownika biograficznego, który jest podstawowym źródłem informacji dla badaczy przeszłości Prus Królewskich i Prus Książęcych.

Pierwszy tom Biografii Staropruskiej ukazał się w całości 1941 roku w Królewcu.

W sumie składał się z trzynastu poszytów i zawierał hasła osobowe do litery M (Abegg-Malten).

Christian Krollmann wydał w Królewcu w latach 1942 -1944 jeszcze trzy części tomu II.

Obejmowały one hasła od Maltitz do Polenz.

W wojennej zawierusze reszta materiałów opracowanych przez Krollmanna zaginęła.

Tom drugi został dokończony i doprowadzony do litery Z już po śmierci Christiana Krollmanna.

Jego pracę kontynuowano w Niemczech Zachodnich.

Dwadzieścia lat po zakończeniu II wojny światowej Kurt Forstreuter i Fritz Gause opracowali i wydali w latach 1961-1967 części 4-7 tomu II "Altpreußische Biographie".

Biografia Staropruska objęła tym samym, po trzydziestu latach od ukazania się pierwszego poszytu, hasła od A do Z.

Kolejne tomy ukazywały się odtąd systematycznie.

• Tom III - opracowanie: Kurt Forstreuter, Fritz Gause - 1975 - Marburg/Lahn
• Tom IV - opracowanie: Ernst Bahr, Gerd Brausch - 1984, 1989, 1995 - Marburg/Lahn
• Tom V - opracowanie: Klaus Bürger - 2000, 2007, 2015 - Marburg/Lahn

Niestety kolejni wydawcy Biografii Staropruskiej nie doczekali się ukończenia całości dzieła.

Fritz Gause zmarł w 1973 roku, Kurt Forstreuter w 1979, Ernst Bahr w 1987, Gerd Brausch w 1995, Klaus Bürger w 2010 roku.

Ostatni tom doprowadził do końca Bernhart Jähnig przy współpracy Joachima Artza.

Tym samym prace nad "Altpreußische Biographie" zostały zakończone.

Biografia Staropruska jest dziś uznawana za najlepszą regionalna biografię niemiecką.

W Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu dostępne są trzy tomy Biografii Staropruskiej.

Christian Krollmann

Altpreussische Biographie

Band 1, Abegg - Malten

Königsberg 1941

  

Christian Krollmann

Altpreussische Biographie

Band 2 Lieferung , von Maltitz - Mrongovius

Königsberg 1942

Christian Krollmann

Altpreussische Biographie

Band 2 Lieferung 2 - Mrongovius - Oldenburg

Königsberg 1943

Christian Krollmann

Altpreussische Biographie

Band 2 Lieferung 3 - Oldenburg - Polenz

Königsberg 1944

Kurt Forstreuter, Fritz Gause

Altpreussische Biographie

Band 2 Lieferung 4 - Polenz - Sadorski

Marburg/Lahn 1961

Kurt Forstreuter, Fritz Gause

Altpreussische Biographie

Band 2 Lieferung 5 - Sämmann - Steenke

Marburg/Lahn 1963

Kurt Forstreuter, Fritz Gause

Altpreussische Biographie

Band 2 Lieferung 6 - Steffeck - von Venrade

Marburg/Lahn 1965

Kurt Forstreuter, Fritz Gause

Altpreussische Biographie

Band 2 Lieferung 7 - Ventzki - von Zychlinski

Marburg/Lahn 1967

Kurt Forstreuter, Fritz Gause

Altpreussische Biographie

Band 3

Marburg/Lahn 1975

Tadeusz Garczyński - Dorpowscy w Prusach Królewskich i Wielkopolsce

 

Tadeusz Garczyński

Dorpowscy w Prusach Królewskich
i Wielkopolsce
Studium genealogiczne

Wydawnictwo Adam Marszałek

Toruń 2012

Sygnatura SIRr IIIA/111

Tadeusz Garczyński jest uczestnikiem programu naukowo badawczego-poświęconego szlachcie Prus Królewskich.

Od lat zajmuje się dziejami i genealogią pomorskich rodzin szlacheckich.

Książka "Dorpowscy w Prusach Królewskich i Wielkopolsce" jest opracowaniem historii średniozamożnych rodzin szlacheckich z XVI-XVIII wieku, używających nazwiska Dorpowski.

Nazwisko pochodzi od miejscowości Dorposz położonej w pobliżu Chełmna.

Rodzina podzieliła się na dwie linie i występuje praktycznie w całej Polsce Północnej - w ziemi chełmińskiej, człuchowskiej, Wielkopolsce.

Autor zebrał za swoje studium genealogiczne niezwykle pochlebne recenzje se strony środowiska naukowego.

W książce opracowano większe lub mniejsze biogramy aż 152 osób.

Dołączono również cztery tablice genealogiczne.

Michał Kargul - Abyście w puszczach naszych szkód żadnych nie czynili...

 

Michał Kargul

Abyście w puszczach naszych szkód żadnych nie czynili...
Gospodarka leśna w województwie pomorskim w latach 1565-1772

Wydawca: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Zarząd Główny

Gdańsk 2012

Sygnatura SIRr XVI/99

Michał Kargul jest doktorem nauk historycznych.

To historyk, regionalista, działacz społeczny i nauczyciel.

Redaguje regionalny rocznik "Teki Kociewskie".

Prowadzi audycje na antenie Tczewskiego Radia Fabryka.

Jest autorem wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych na temat historii leśnictwa i pomorskiego ruchu regionalnego publikowanych na łamach "Act Cassubiana", "Rydwana", "Pomeranii".

W 2009 roku obronił na Uniwersytecie Gdańskim pracę doktorską pod tytułem "Gospodarka leśna w województwie pomorskim w latach 1565-1772".

Badania autora dowiodły, że jeszcze przed nastaniem pruskiej administracji na Pomorzu zaczęły się rozwijać nowoczesne formy gospodarki leśnej.

Leśnictwo na Pomorzu ukazane jest na szerokim tle zagospodarowania lasów w Europie.

Omówiono gospodarkę leśną w lasach królewskich, w lasach kościelnych, szlacheckich i miejskich.

Przedstawiono wykształcenie się nowoczesnych form urządzania, hodowli i użytkowania lasów.

Opisano formy ochrony lasu.

W końcu scharakteryzowano znaczenie gospodarcze i pozagospodarcze lasów pomorskich w XVI, XVII i XVIII wieku.

Janusz Małłek - Dwie części Prus

 

Janusz Małłek

Dwie części Prus
Studia z dziejów Prus Książęcych i Prus Królewskich w XVI i XVII wieku

Wydanie 2

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Toruń 2015

Sygnatura SIRr VIb/5-10

Prof. zw. dr hab. Janusz Małłek jest wybitnym specjalistą w zakresie dziejów Prus i Skandynawii.

Jest autorem ponad 500 publikacji naukowych, w tym 100 w językach obcych.

"Dwie części Prus" ukazały się po raz pierwszy w 1987 roku.

Przedmiotem książki są dzieje Prus Królewskich i Prus Książęcych w XVI i XVII wieku.

Do wojny trzynastoletniej i II pokoju toruńskiego (1466) obie te części tworzyły Państwo Zakonu Krzyżackiego.

Na kraje te wpływ miała również polityka Rzeczypospolitej i Brandenburgii.

Ale to przede wszystkim wzajemne relacje Prus Królewskich i Prus Książęcych, ich związki, więzi, ich zacieśnianie i rozluźnianie są przedmiotem monografii.

"Dwie części Prus" to zbiór studiów z historii politycznej, a także dziejów społeczeństwa, gospodarki, prawa, wojskowości, Kościoła i kultury.

Spis artykułów:

1. Powstanie poczucia krajowej odrębności w Prusach i jej rozwój w XV i XVI wieku
2. Prusy Królewskie a Prusy Krzyżackie, a potem Prusy Książęce w XV i XVI wieku. Izolacja czy gospodarcze i polityczne zbliżenie?
3. Hołd pruski 1525 roku. Ostateczna likwidacja zakonu krzyżackiego w Prusach
4. Polityka Prus Książęcych wobec Polski za czasów księcia Albrechta
5. Prusy Książęce, Polska i Rzesza w czasach księcia Albrechta
6. Stany Prus Królewskich a Rzeczpospolita Polska w latach 1526–1660
7. Prusy Królewskie a państwo prusko-brandenburskie w latach 1525–1772
8. Prawo chełmińskie w Prusach Krzyżackich (1466–1525) i Prusach Książęcych (1525–1620)
9. Ostatnie stadium reformy monetarnej w Prusach Królewskich i Książęcych (1530–1531)
10. Polityka celna Prus Królewskich i Prus Książęcych w latach 1525–1548
11. Wspólna obrona Prus Królewskich i Prus Książęcych na wypadek obcej agresji w latach 1525–1548
12. Reformacja w Prusach Książęcych
13. Marcin Luter a reformacja w Prusach Książęcych i Prusach Królewskich
14. Prusy Książęce a reformacja w Polsce
15. Ekspansja kultury polskiej na Prusy Książęce w XVI wieku
16. Jan Kochanowski w Królewcu